فقیه به جای گزاره‌های کلی مصادیق عفاف را بیان کند/ بررسی به دور از فضای سیاسی و رسانه‌ای

آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، استاد سطح خارج حوزه علمیه، در گفت‌وگو با ایکنا؛ درباره فقه عفاف و حجاب و ضرورت تبویب جداگانه آن در ابواب فقهی، گفت: حجاب از ضروریات دین اسلام است و هیچ فقیهی هم یافت نمی‌شود که با اصل حجاب مخالفتی داشته باشد. عفاف در زمره این ضروریات است.

وی با بیان اینکه فقها در محدوده حجاب با هم اختلاف نظراتی دارند، بیان کرد: عفاف موجب حفظ حریم حاکمیت الهی است تا فرد و جامعه هتاک و بی‌مبالات نباشند؛ بنابراین در ضرورت وجود این دو نهاد در فقه اسلامی شیعه و حتی اهل سنت تردید و بحثی نیست.

رساله‌های عملیه قرار نیست تمام جزئیات را پوشش دهند

وی با بیان اینکه بحث حجاب در خیلی از رساله‌های عملیه آمده و صاحب عروه الوثقی هم در عروه متذکر شده و بقیه فقها هم به آن پرداخته‌اند، اظهار کرد: اینکه چرا موضوع جداگانه در ابواب فقهی بیان نشده موضوعات دیگری هم داریم که باب جداگانه ندارند و قرار هم نیست که رساله‌ها همه را با جزئیات پوشش بدهند.

آیت‌الله علیدوست با بیان اینکه بسیاری از مسائل روز و جدید در قالب مستحدثات مورد پرسش و پاسخ قرار می‌گیرند، تصریح کرد: مثلاً استفتائات امام خمینی(ره) سه برابر اصل رساله ایشان است، لذا نبودن بحث مستقل حجاب و عفاف در رساله‌ها به معنای مهم نبودن و یا کم‌توجهی فقها به این مسئله نیست، گرچه بنده معتقدم که عفاف و حجاب آن قدر مهم است که باید به عنوان باب جداگانه مورد توجه قرار گیرد.

حجاب در گزاره‌های کلی کارساز نیست

این استاد برجسته حوزه علمیه تصریح کرد: اینکه عفاف در یک باب مستقل قرار بگیرد یا خیر یک بحث است، اما بحث مهم‌تر این است که بحث عفاف نباید در قالب یکسری گزاره‌های کلی منحصر شود؛ مانند اینکه زن و مرد از نگاه اسلام باید عفیف باشند و عفیفانه زندگی کنند.

وی افزود: این حکم کلی که فقه و حقوق نمی‌شود، فقیه باید تعینات و مصادیق عفاف را به صورت یک حکم بیان کند و مثلاً بگوید مرد نباید صدای زن نامحرم را بشنود و یا اگر زن و مرد نامحرم در خلوت با هم باشند باید محیط را ترک کنند یا زن بی‌دلیل از خانه بیرون نرود یا مرد نباید هر نوع که دوست دارد در جامعه حضور یابد لذا تعیین تعینات در بحث عفاف و حجاب مهم است.

این استاد برجسته حوزه علمیه در پاسخ به این پرسش که عفاف امری اخلاقی است و یا فقهی و حقوقی، تصریح کرد: گاهی عفاف به عنوان صفتی نفسانی مورد توجه است و می‌گوئیم فلان فرد عفت نفس دارد، اما گاهی به صورت تعینات و بروز و ظهور بیرونی است که دیگر نمی‌توان گفت مسئله اخلاقی صرف است.

علیدوست افزود: سخن گفتن توأم با ریبه با نامحرم، خلوت کردن و آرایش بانوان از مسائلی است که تعین بیرونی دارد و نمی‌توان گفت که مسئله اخلاقی صرف است.

مستحبات؛ دروازه ورود به واجبات

این استاد حوزه علمیه با تاکید بر اینکه فی الجمله عفاف اخلاقی است ولی تعیناتش فقهی است، بیان کرد: اگر کسی واقعاً فقیه باشد نه اینکه تنها نصوص دینی را خوانده باشد می‌داند که عفت نه شرعاً و عقلاً و نه عقلائاً اختصاص اخلاقی ندارد؛ مثلاً کسانی که حریم دیگران را رعایت نکرده و عفت کلام ندارد نمی‌توان گفت که این حریم استحبابی است یا چشم‌پوشی از نامحرم که در برخی آیات سوره نور بیان شده مؤید همین مسئله است، ضمن اینکه آیه مربوط که واژه «وَلْیَسْتَعْفِفِ» در آن است امر در وجوب دارد و مستحبات هم در بسیاری از موارد دروازه ورود به واجبات هستند.

علیدوست در پاسخ به این سؤال که آیا اختلاف فتاوا در مورد عفاف  و حجاب خود عاملی در بهم ریختگی وضعیت اجتماعی پوشش در کشور نیست اظهار کرد: متأسفانه امروز تا یک مشکل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مدیریتی و سیاسی رخ می‌دهد دیواری کوتاه‌تر از فقه و حوزه نمی‌بینند و می‌گویند علت آن این است که فقها وارد نشده‌اند یا حوزه در این زمینه کار نکرده است.

مشکل حجاب را باید بیرون از قم و بیوت مراجع دنبال کنیم

وی افزود: اگر منصفانه قضاوت کنم نمی‌گویم برخی اختلافات فقهی و فتاوا مؤثر نبوده است ولی این یک‌درصد کار است و بقیه را باید در جایی بیرون از بیوت فقها و قم و کوچه‌های حوزه علمیه جست‌وجو کنیم.

علیدوست با بیان اینکه وقتی مردم وضعیت اقتصادی خوبی ندارند در چنین شرائطی سیاه‌نمایی و سفیدنمایی اثر خود را می‌گذارد، ادامه داد: در کشور افزایش طلاق و بداخلاقی اجتماعی و مشکلات زیادی وجود دارد که بر عفاف مؤثر است ولی در بحث عفاف و حجاب اجزای حاکمیت و نهادهای تصمیم‌گیر گاهی اثر همدیگر را خنثی می‌کنند.

وی در تبیین این مسئله بیان کرد: درست همانند ورود یک نفر اقلیت دینی به یک شورای شهر و بعد مخالفت برخی نهادها با این مسئله و در نهایت هم مقاومت نهادی دیگردر برابر آن  نهاد؛ فارغ از قضاوت در مورد ورود این فرد به آن شورای شهر، چرا اگر اشتباه بود از اول کنترل نشد که بعداً هزینه برای کشور درست نشود و یا چرا بعداً تأثیر یک نهاد خنثی شد؛ در بحث عفاف و حجاب هم این مسئله به نحو بدتری وجود دارد.

پرهیز از نگاه سیاسی و غیرعلمی

علیدوست با بیان اینکه اگرچه آزادی اجزای نظام سبب کمتر شدن تضییع حقوق افراد می‌شود اضافه کرد: در مورد حجاب یک مسئول از بگیر و ببند حرف می‌زند و دیگری بر ضد آن و در نهایت هم همه آن را بر سر فقه و حوزه می‌شکنند.

وی تاکید کرد: ضرورت می‌دانم فقه عفاف و حجاب به صورت جداگانه در فقه، تبویب شود ولی به شرط آن که این مسائل سیاسی نشود؛ زیرا اگر سیاسی شد قابل کنترل نخواهد بود. ضمن اینکه باید توسط متخصصان ممحّض که مدتی عمر خود را در این مسئله گذاشته‌اند انجام شود. همچنین باید نگاه همه جانبه به آن داشته باشیم و در محیط‌های علمی و به دور از فضای رسانه‌ای به کنکاش علمی گذاشته شود.

انتهای پیام