علت وقوع حوادث طبیعی از دیدگاه قرآن کریم

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد خامه‌گر، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی شعبه خراسان رضوی، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی در خصوص علت وقوع بلایای طبیعی از دیدگاه قرآن کریم با اشاره به آیات ۱۰ تا ۱۲ سوره نوح اظهار کرد: اگر در زمان وقوع حوادثی طبیعی مانند زلزله، افراد علاوه بر اقامه نماز آیات، به درگاه الهی توبه کرده و به انجام کارهای خیر بپردازند، فضایی معنوی در جامعه ایجاد می‌شود که در نتیجه آن، برکات خداوند بیشتر و حوادث و بلایای طبیعی کاهش خواهد یافت.
وی گفت: از دیدگاه قرآن کریم، وقوع حوادث طبیعی از جمله سیل و زلزله، از دو جنبه قابل بررسی است؛ یکی اینکه  این حوادث مقدمه‌ای بر تحقق یک امر خیر است و دیگر اینکه این حوادث تنبیه و مجازات گناهکاران است.
خامه‌گر با اشاره به زلزله مشهد عنوان کرد: علت وقوع این زلزله می‌تواند ارتکاب گناه افراد جامعه و یا مقدمه‌ای خیر در قالب حادثه‌ای طبیعی باشد؛ در کشور ما، کم توجهی به تذکرات مقام معظم رهبری و مسائل معنوی و اجتماعی می‌تواند باعث بروز این اتفاقات باشد.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: گاهی افراد یک جامعه گناهی را به صورت گسترده انجام می‌دهند و عده‌ای نیز در برابر آن‌ها سکوت کرده و به نوعی راضی به انجام آن گناه هستند در این صورت یک عذاب عمومی رخ می‌دهد و همه مردم یک سرزمین را دچار مصیبت می‌کند برای نمونه همه مردم قوم ثمود به خاطر انجام گناهان عمومی با نزول عذاب آسمانی یکباره به هلاکت رسیدند.
وی افزود: حوادث طبیعی گاهی به خاطر بی‌توجهی انسان‌ها به دعوت پیامبران اتفاق می‌افتد و گاهی برای اینکه مردم بیشتر به مباحث توحیدی توجه کنند، این حوادث صورت می‌گیرد، از جمله این حوادث می‌توان به هجوم قورباغه‌ها به شهر مصر در زمان حضرت موسی و تبدیل رود نیل به دریایی از خون اشاره کرد که برای هشدار دادن به فرعونیان برای پرهیز از شرک و مخالفت با رسول خدا رخ داد.
خامه‌گر اظهار کرد: در آیه ۳۰ سوره شوری نیز خداوند می‌فرمایند: «وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَهٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثیرٍ» یعنی: هر حادثه بدی که برای شما رخ می‌دهد به دلیل کاری است که خودتان انجام می‌دهید البته خداوند از بسیاری از کارهای بد شما گذشت می‌کند و شما را مجازات نمی‌کند.
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی شعبه خراسان رضوی با بیان این موضوع که گاهی مصیبت، مقدمه‌ای برای نزول خیری بزرگ‌تر به مردم است، تصریح کرد: به‌عنوان مثال در داستان حضرت یوسف، حوادثی از جمله افتادن ایشان در چاه و حبس در زندان، مقدمه‌ای برای رسیدن به نبوت و حکومت بود که بعد از آن حوادث محقق شد.
خامه‌گر اضافه کرد: قطعا خداوند مهربان از مشکلاتی که در پی حوادث طبیعی برای انسان رخ خواهد داد مطلع است، اما در پاسخ به این سئوال که چرا این اتفاقات رخ می‌دهد باید گفت گاهی خداوند در برابر گناهان افراد و بخاطر توجه دادن آنان بر اعمالی که انجام می‌دهند و جلوگیری از مجازات گناهان در آخرت، به کیفر در دنیا با حوادث طبیعی بسنده می‌کند.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به آیه ۵۲ سوره هود گفت: خداوند در این آیه می‌فرماید: «وَیَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکُمْ مِدْرَارًا وَیَزِدْکُمْ قُوَّهً إِلَى قُوَّتِکُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمِینَ»، «و اى قوم من از پروردگارتان آمرزش بخواهید سپس به درگاه او توبه کنید [تا] از آسمان بر شما بارش فراوان فرستد و نیرویى بر نیروى شما بیفزاید و تبهکارانه روى بر مگردانید»، که استغفار در این آیه نه فقط به معنای توبه بلکه به معنای انجام اعمال خیر به منظور از بین رفتن اعمال شر است. همچنین در آیات ۱۰ تا ۱۲ سوره نوح نیز به این موضوع اشاره شده است که خداوند می‌فرماید: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّارًا، یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکُمْ مِدْرَارًا، وَیُمْدِدْکُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَیَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَیَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهَارًا»، «و گفتم از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است، [تا] بر شما از آسمان باران پى در پى فرستد، و شما را به اموال و پسران یارى کند و برایتان باغ‌ها قرار دهد و نهرها براى شما پدید آورد»