در امر به معروف و نهی از منکر

نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
ابراهیم موسی زاده
دانشیار گروه حقوق عمومی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
چکیده
فقه سیاسی به مثابه شاخه‌ای از اندیشه و فهم سیاسی اسلام، با تکیه بر روش‌شناسی اجتهاد، مربوط به اداره مسائل اجتماعی و سیاسی کشور و مشتمل بر دستورها، احکام و راهکارهایی در زمینه عرصه‌های گوناگون قدرت، نظام، سیاست و اجتماع است. این دانش فقهی دارای هویت جمعی است که رسالت سامان دادن به زندگی اجتماعی و سیاسی را برعهده دارد. یکی از مصادیق مهم فقه سیاسی «امر به معروف» و «نهی از منکر» است که برای تحقق اهداف حکومت اسلامی و مهم‌ترین راهکار برای تحقق فقه سیاسی و حکومت اسلامی ضروری است. در واقع، دو امر توأما‌‌ن‌است. با این همه، سامان‌بخشی «فقه سیاسی» و «امر به معروف» و «نهی از منکر» خود نیازمند مبانی فکری در فرایند «نظریه‌پردازی» و «نظام‌سازی» در پرتو فهم و بینش صحیح سیاسی است. به همین دلیل در اصل ۱۰۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران یکی از شرایط و صفات مرجح رهبری «بینش صحیح سیاسی» اعلام شده است.
کلیدواژگان
امر به معروف؛ نهی از منکر؛ بینش سیاسی؛ حفظ نظام؛ فقه سیاسی؛ فهم سیاسی
مراجع
۱. قرآن مجید.
۲. نهج‌البلاغه (۱۳۸۳.ش)، ترجمه محمد دشتی، چاپ بیست‌وچهارم، قم: مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع).
۳. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
۴. ابن هشام (۱۳۶۴)، «السیره النبویه»، ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، چاپ دوم، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
۵. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۱)، «مفاتیح الحیاه»، چاپ دوم، قم: مرکز نشر اسراء.
۶. الحر العاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ق[الف])، «وسائل‌الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه»، ج۱، قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
۷. الحر العاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ق[ب])، «وسائل‌الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه»، ج۱۸، قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
۸. حقیقت، سیدصادق (۱۳۸۹)، «مبانی اندیشه سیاسی در اسلام»، چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت.
۹. [امام] خمینی، روح‌الله (۱۴۰۸ق)، «تحریرالوسیله»، الطبع الثالثه، قم: دارالکتب العلمیه.
۱۰. [امام] خمینی، روح‌الله (۱۳۸۵)، «صحیفه امام»، ج۲۱، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
۱۱. [امام] خمینی، روح‌الله (۱۳۹۰)، «ولایت فقیه»، چاپ بیست‌وچهارم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
۱۲. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (۱۴۱۰ق)، «الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه»، قم: انتشارات داوری.
۱۳. شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (۱۴۰۰ق) «النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی»، چاپ دوم، بیروت: دارالکتاب العربی.
۱۴. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (۱۴۲۰ق)، «العروه الوثقی»، ج۱، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
۱۵. عالم، عبدالرحمن (۱۳۸۶)، «بنیادهای علم سیاست»، چاپ هفدهم، تهران: نشر نی.
۱۶. علامه حلی، حسن بن یوسف (۱۴۲۰ق)، «تذکره الفقهاء»، ج۱، قم: مؤسسه آل‌البیت (علیه‌السلام)، لإحیاء التراث.
۱۷. عمیدزنجانی، عباسعلی (۱۳۸۴)، «فقه سیاسی؛ مبانی حقوق عمومی در اسلام»، ج۷، تهران: انتشارات امیرکبیر.
۱۸. عمیدزنجانی، عباسعلی (۱۳۸۵)، «مبانی اندیشه سیاسی اسلام»، چاپ چهارم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
۱۹. عمیدزنجانی، عباسعلی (۱۳۸۷)، «کلیات حقوق اساسی ایران»، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
۲۰. عمیدزنجانی، عباسعلی (۱۳۹۰[الف])، «دانشنامه فقه سیاسی»، ج۱، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
۲۱. عمیدزنجانی، عباسعلی (۱۳۹۰[ب])، «دانشنامه فقه سیاسی»، ج۲، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
۲۲. عمیدزنجانی، عباسعلی، ابراهیم موسی‌زاده (۱۳۸۸)، «بایسته‌های فقه سیاسی»، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
۲۳. فارابی، ابونصر (۱۳۵۸)، «سیاست مدینه»، ترجمه: دکتر سیدجعفر سجادی، تهران: انجمن فلسفه ایران.
۲۴. محقق حلی، نجم‌الدین ابوالقاسم جعفر بن محمد (۱۴۰۹ق)، «شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام»، ج۱، الطبعه الثانیه، تهران: انتشارات استقلال.
۲۵. مؤسسه آموزشی و پژوهشی قضا (۱۳۹۰)، «ره توشه قضائی (استفتائات قضایی از محضر مرجع عالیقدر عالم تشیّع حضرت آیه‌الله‌العظمی خامنه‌ای)»، قم: نشر قضا.
۲۶. نوروزی، محمدجواد (۱۳۷۸)، «فلسفه سیاست»، چاپ چهارم، قم: انتشارات مؤسسه آموزش و پژوهش امام خمینی(ره).