مسجد و مدرسه شیخ الاسلام؛ قلبی تپنده در شهر دارالمؤمنین

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از  صبح قزوین، قزوین به عنوان یکی از استان‌های همجوار پایتخت، منبعی غنی از جاذبه‌های گردشگری و آثار تاریخی را در خود جای داده که حتی گاهی از نظر ساکنان این شهر کهن نیز دور مانده است.

شهرزاد ذبیحی کارشناس مدیریت جهانگردی و راهنمای گردشگری استان در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ و هنر صبح قزوین، به معرفی بنای تاریخی مسجد-مدرسه شیخ الاسلام پرداخت. 
ذبیحی می‌گوید: این مجموعه در جانب شرقی خیابان سپه در انتهای کوچه پهن و بن بست کوتاهی واقع شده است؛ این بنا توسط یکی از سران ترکمان قزوین در عصر ایلخانی به نام (آقاسی) احداث می‌شود و چون میرزا عباس ایروانی مشهور به (حاج میرزا آقاسی) وزیر معروف محمد شاه نیز در این مدرسه تحصیل می‌کرده است و در زمان صدارت خود تعمیراتی در این مکان انجام داده این بنا به نام حاج میرزا آقاسی مشهور می‌شود. 

سردر ورودی مسجد 
وی ادامه می‌دهد: در سال ۱۳۲۱ هجری قمری مرحوم حاج میرزا مسعود شیخ الاسلام قزوینی به تجدید بنای این مکان همت گماشت و دو حیاط خلوت که درب آن‌ها از طرفین هشتی درب ورودی مدرسه است، یک مسجد بزرگ که در جنوب غربی مدرسه و طاق‌هایی بر روی ستون‌های سنگی به آن افزود و مدرسه‌ای دائر گردید که به "مسعودیه" یا "شیخ الاسلام" شهرت یافت.
این راهنمای گردشگری استان عنوان می‌کند: این مجموعه وسیع دارای مساحت ۳ هزار و ۷۱۶ متر مربعی می‌باشد که قسمت مسجد با آجر ساخته شده و پوشش طاق‌های آن نیز آجری و عاری از هرگونه تکلفات است؛ ساختمان مدرسه نیز تماما از آجر بوده و با گچ بند کشی شده است، درب ورودی مدرسه از جانب غربی است و پهلوی آن درب دیگری است که به حیاط کوچک مدرسه و به مسجد راه دارد.

گنبد هشتی ورودی 
ذبیحی در ادامه اضافه می‌کند: حیاط مدرسه مربع شکل می‌باشد که شامل ۴ مدرسه و ۳۴ حجره است، شمال و جنوب آن هر طرف هفت حجره دارد و در چهار گوشه حیاط چهار زاویه است که در هر زاویه پنج حجره قرار دارد .

ورودی مسجد 
وی می‌گوید: در سال ۱۳۲۸ هجری قمری هنگام ورود انقلابیون گیلان به قزوین چند تن از مجاهدین گیلانی و ارمنی بانی مدرسه را به جرم طرفداری از محمد علی میرزا در خانه‌اش کشتنداما گفته شد قتل میرزا مسعود برای ربودن جعبه یا صندوقچه جواهرات او بوده است؛ ارامگاه او در ضلع غربی حیاط پیغمبریه واقع است.
حیاط مرکزی مدرسه 
ذبیحی بیان می‌کند: پس از مرگ میرزا مسعود مدرسه از رونق می‌افتد و بعد از کودتای ۱۲۹۹ خورشیدی نیز تحصیلات صورت دیگری پیدا کرده و فرا گرفتن علوم قدیم از طرف دولت محدود شده و برای مدتی این مدرسه به صورت متروک می‌شود.

مقبره شیخ الاسلام 
وی در خصوص تزئینات این بنا عنوان می‌کند: از تزئینات این مجموعه می‌توان به کاشی‌کاری، رسمی‌بندی و دو کتیبه به خط نسخ اشاره کرد که در ایوان غربی مدرسه نصب گردیده است؛ مضمون دو کتیبه شامل نسب نامه شیخ الاسلام و وقفنامه موقوفات مدرسه می‌باشد. 

حجره‌های شمالی 
این کارشناس خاطر نشان می‌کند: در حال حاضر این مجموعه همچون دیگر مدارس علمیه فعال شهر به فعالیت خود ادامه می‌دهد و نمادی زنده از شهر دارالمؤمنین است که محل تحصیل جمعی از طلاب می‌باشد، قسمت مسجد نیز همچنان محل برگزاری نماز جماعت می‌باشد. 
گفتنی است؛ قسمتی از قریه ارداق وقف این مدرسه است و این مجموعه در سال ۱۳۵۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.