ایقاع چیست و چه تفاوتی با قرارداد دارد؟

شاید شما هم بارها کلمه ایقاع را شنیده باشید و در زمان انجام یک سری کارهای حقوقی تان به شما گفته شده باشد که ایقاع کنید. اما «ایقاع چیست» و برای چه منظوری صورت می گیرد، پرسشی است که بایستی به آن پاسخ داده شود. در ادامه با گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ همراه شده و با این عمل حقوقی بیشتر و بهتر آشنا شوید.

ایقاع چیست و برای چه هدفی انجام می گیرد؟

به یک نوع عمل حقوقی که تنها با اراده یک فرد صورت می گیرد ایقاع گفته می شود. ایقاع برعکس قرارداد یا عقد، نیازی به توافق دو یا چند نفره ندارد. ولی احتمال دارد که با اراده فرد دیگری از بین برود.  ایقاع برای کارهای مختلفی از جمله طلاق ، فرزندخواندگی،  رجوع شوهر،  حیازت(آبادسازی اموال بی صاحب)، لعان، فسخ قرارداد، ابراء (بخشش طلب)، اعراض، تملک به شفعه، نذر و… انجام می شود.

یک نکته!

در رابطه با ایقاع بودن بعضی از کارهای حقوقی مانند وصیلت تملیکی، اقرار و ابرا در بین صاحب نظران اختلاف نظر وجود دارد. این نوع اختلاف در برخی موارد ناشی از تاثیر رد ذی نفع  در تحقق ایقاع و در برخی دیگر به علت تعریف ایقاع است.

 تفاوت قرارداد و ایقاع چیست؟

به طور کلی با مفهوم ایقاع در حقوق آشنا شدیم . در این رابطه نیز پیش از همه چیز این را بدانید که در علم حقوق کارهایی که به خواست و اراده خود انسان صورت می پذیرد به دو بخش کلی ایقاعات و قراردادها تقسیم می شوند. اما این که تفاوت قرارداد و ایقاع چیست و از چه نظر با هم متمایز هستند، موضوعی است که در ادامه به آن پرداخته ایم.

مفهوم قرارداد در اعمال حقوقی چیست؟

قرارداد مانند اجاره و بیع با موافقت و رضایت حداقل دو فرد وضع می گردد و دارای اثرات حقوقی مشترک بین افرادی است که در عقد قرارداد  هستند. برای نمونه دو فردی که قراردادی را با توافق و رضایت دو نفره منعقد می کنند، هدفشان برقراری و ایجاد رابطه استیجاری است که با عقد قرارداد مشخص می گردد.

حتما بخوانید: اقاله چیست و چه شرایطی دارد؟

حتما بخوانید: آنچه باید در مورد تفاوت فسخ، تفاسخ و انفساخ باید بدانید!

اما ایقاع چیست و چرا تفاوت دارد؟

با عمل ایقاع خواسته ای محقق می شود، بدین صورت که ایقاع با یک اراده و درخواست وضع می گردد و مثل قراردادها اثری در پی دارد. برای نمونه می توان به ایقاع طلاق اشاره داشت. در این مورد مردی که می خواهد همسرش را طلاق دهد و هدفش انحلال رابطه زناشویی و نکاح است با طلاق خواسته اش عملی می شود.

پس مهم ترین تفاوت قرارداد و ایقاع چیست؟

با برداشت از تعاریف بالا از این دو عمل حقوقی می توان این گونه بیان کرد که قرارداد منعقد کردن به توافق و رضایت حداقلی دو نفره نیاز دارد ولی ایقاع با اراده و خواست یک طرفه نیز محقق می گردد. پس برای عقد اجاره نامه حضور فرد اجاره دهنده و مستاجر الزامی است و هر دو باید به توافق برسند. به هیچ عنوان یک شخص به تنهایی و بدون توافق دو نفره خانه اش را اجاره دهد. ولی در مسئله طلاق چنین نیست و مرد می تواند بدون رضایت همسرش او را طلاق دهد. به این صورت که نیازی به رضایت زن برای وقوع طلاق نیست. پس ایقاع را می توان یک کار ارادی دانست که به ایجاد یا از بین بردن حق یا تغییر دادن موقعیت های حقوقی منجر می گردد و دارای اثر حقوقی است.

حتما بخوانید: ۳۰ درصد پرونده های قضایی مربوط به مسائل حقوقی است.

حتما بخوانید: بیش ترین پرونده های دادگاه های حقوقی مرتبط به مسائل مالی است. 

نکات مهم در رابطه با ایقاع و قرارداد با این که ایقاع با یک اراده اجرایی می شود اما بایستی اعلان گردد، زیرا حقوق به رویدادهای اجتماعی می پردازد و فرد باید به نحوی اراده اش را اعلام نماید. رجوع، طلاق، فسخ، ابرا از بارزترین مصادیق ایقاع به شمار می روند که با اراده فاعل آن ایجاد می شوند و اثر می کنند و اثراتشان باقی می ماند. اثرات ایقاع در حقوق دیگران در وصیت های عهدی بهتر و بیش تر نمایان می شود. در این وصیت، موصی انجام عملی برای پس از مرگ خود بر عهده وصی قرار می دهد. چنین وصیتی با رد مخاطب آن از بین می رود. به صورت واضح تر وصیت عهدی توسط اراده موصی ایجاد می شود اما با رد وصی در زمان حیات موصی باطل می شود. لازم به ذکر است که حق رد، ویژه وصیت عهدی است و در بقیه ایقاعات جاری نمی شود.

برای آشنایی بیش تر با سایر اصطلاحات حقوقی می توانید به سایر مقالات مربوطه مراجعه کنید. امیدواریم با مطالعه این مقاله به خوبی با این که ایقاع چیست و چه تفاوت هایی با قرارداد دارد به خوبی آشنا شده باشید.