بازسازی سوریه امری فراگیر است و فقط در بُعد اقتصادی نخواهد بود/ جنگ اقتصادی بعد از پیروزی‌ها در میدان نبرد آغاز شده است/ در بازسازی سوریه کشورهایی که در ریختن خون مردم نقش داشتند، حضور نخواهند داشت/ م

العالم – سوریه

جنگ در سوریه به واپسین روزهای خود نزدیک می شود و این کشور در مسیر مبارزه با تروریسم پیروزی دیگری را به فهرست پیروزی های خود اضافه می کند؛ به رغم سال ها تلاش برای انزوای اقتصادی سوریه، نبض اقتصاد این کشور فراتر از محدوده های جغرافیا و سیاست به تپش افتاده و روند بازسازی این کشور برای ترسیم چشم اندازی وسیع تر و بزرگ تر مرتبط با دغدغه های شهروندان آغاز شده است.

عماد خمیس، نخست وزیر سوریه در برنامه «لقاء خاص» که امشب (پنجشنبه، ۲۸ تیر) از شبکه العالم به روی آنتن می رود به تشریح آخرین دست آوردهای ارتش سوریه در میدان نبرد و آینده این کشور  و روند بازسازی سوریه پس از جنگ پرداخته است.

خلاصه ای از آنچه که در ویژه برنامه «لقاء خاص» با حضور عماد خمیس مطرح شد:

روند بازسازی سوریه چگونه پیش می رود و متحدان سوریه چه نقشی در آن دارند؟ سیاست های کلان اقتصادی این کشور چگونه است؟ پرونده نفت و استراتژی بهره برداری از آن به کجا رسیده است؟ آوارگان سوری آیا می توانند به کشور در امنیت بازگردند؟

العالم: بازتاب پیروزی ها و دستاوردهای بزرگ ارتش سوریه در داخل و خارج این کشور تا چه حدی بوده است؟

خمیس: سوریه از همان نخستین روزهای حمله ای که برای تخریب و نابودی این کشور تدارک دیده شده بود، به خود اطمینان داشت و این اطمینان برآمده از عزم ملتی است که تصمیم خود را برای حمایت از ارتش و فرماندهان خود برای دفاع از کشور جزم کرده بود.

در پرتو همین اطمینان بود که برنامه ها و خطوط کلی در تمام عرصه های سیاسی، نظامی و اقتصادی و زمینه های دیگر برای دفاع از سوریه و ایستادگی در برابر تجاوز ترسیم شدند و در نهایت پس از ۸ سال مبارزه و دفاع چنین پیروزی بزرگی به دست آمد و این پیروزی حاصل فداکاری ملت سوریه و خون شهدایی است که در راه دفاع از این کشور فدا شدند.

این بخشی از بازتاب های داخلی این پیروزی بود و اما در سطوح بین المللی بازتاب جنگ سوریه ارتباط پیدا می کند با تمام کشورهایی که به نوعی با مسئله سوریه درگیر شده بودند اعم از کشورهای هم پیمان یا کشورهایی که رو در روی سوریه ایستاده بودند و حمله به این کشور را تدارک دیده و سعی داشتند با تخریب و ویرانی سوریه کل منطقه را به آشوب بکشانند.

اما این پیروزی روی دیگری هم دارد و آن تغییراتی است که در نحوه تعامل کشورهای دیگر با منطقه به خصوص سوریه پدید آمد؛ کشورهای دوست و هم‌پیمان، نقشی کاملا متفاوت با قبل از پیروزی پیدا کردند. ما این حقیقت را از لابلای تعامل و نحوه رفتار قلدرانِ و افراطگرایانه برخی دشمنان سوریه دریافتیم. این موضوع نکته مهمی بود که باعث شد سوریه بیش از هر چیز برای اداره این جنگ به ارتش خود تکیه کند.

در سطوح بین‌الملل تغییر و تحولاتی در نحوه برخورد با مسائل منطقه ای به ویژه سوریه پیش آمده است؛ در سطوح داخلی شهروندان سوری تکیه گاه و نقطه اتکای اصلی ما در مقابله با این حمله بودند، شهروندان پس از جنگ، انسان های دیگری شدند و این یکی از نتایج این جنگ بود.

همه می دانند که این جنگ از نقشه شبکه ای عنکبوتی برای تخریب سوریه پیروی می کرد. هیچ کس نمی تواند انکار کند که هدف اصلی این جنگ تخریب تمام مؤلفه ها و ساختارهای حکومتی سوریه بود. تردیدی نیست که این جنگ تأثیرات اجتماعی و اقتصادی زیادی بر شهروندان سوری داشته است اما در نهایت باعث شد که شهروندان دیدگاهی برای بازسازی کشور خود با کیفیتی متفاوت در آینده کسب کنند.

آنچه که امروز در میان توده مردم و مقامات حکومتی همه و همه حاصل این پیروزی بزرگ است. امروز شاهد حرکت و تکاپوی مردمی برای بازسازی کشور بر اساس دیدگاهی جدید با استحکام هر چه بیشتر هستیم کما اینکه ملت و ارتش سوریه پیروز شدند و این می تواند دیدگاهشان باشد و مهمترین بازتاب و نتیجه اصلی جنگ این است که ملت سوریه عزم خود را برای دفاع از کشورش جزم کرده و به دیدگاهی عالی برای بازسازی کشور خود دست یافته است.

در زمینه تأثیر و تبعات خارجی همه می دانند که تغییراتی در تعامل (کشورهای دیگر با سوریه) پدید آمده است و در زمینه داخلی نیز ارتش سوریه امنیتی را ایجاد کرد که می تواند پایه اصلی توسعه فراگیر کشور باشد.

العالم: وقتی از دستاوردها سخن می گویم؛ طرح دولت در آینده برای بازسازی ویران های جنگ چیست؟

خمیس: بعد از گذشت هشت سال از جنگ؛ دولتی که توانست اقتصاد خود را به طور ویژه و بسیار خوب مدیریت کند و اقتصاد مقاومتی را در دستور کار خود قرار داد؛ باید برنامه و چشم اندازی برای بازسازی ساختار کشور و بازسازی کامل آن داشته باشد، امروز بازسازی امری فراگیر است و فقط در بُعد اقتصادی نخواهد بود.

ما در طول هفت سال گذشته با کار و تلاش روزانه و پیگیری دولتی توانستیم با چالش های تحمیلی ناشی از جنگ مقابله کنیم و دشواری‌ها را در دوره جنگ پشت سر بگذاریم و همزمان راهبردهایی را تدوین کردیم.

ما طرح های زیادی در سطح برنامه ریزی و اجرایی برای آینده به منظور بازسازی داریم. پرونده های زیاد و مهمی هستند که مهمترین پرونده از نظر ما و آینده سوریه، پرونده خانواده های شهدا است که دولت سوریه در سایه دستور بشار اسد، رئیس جمهور سوریه توجه و اهتمام زیادی به آن می ورزند چرا که ایشان دستور داده اند که دولت همواره به این خانواده ها اهتمام و توجه کند، ما نگاه ویژه در قبال جان‌فشانی های شهدا برای حفظ سوریه داریم.

ما همچنین طرح هایی در محور توسعه انسانی داریم. کودکان در دوران جنگ و اثرات ویرانگر آن زندگی کردند زیرا متاسفانه آنها (دشمنان) خواستار فرهنگ تخریب، خون و کشتار بودند. از این رو، ما طرحی برای بازپروری کودکان سوری و افرادی داریم که از جنبه های مختلف از جنگ لطمه دیدند. ما گام های زیادی در این راستا داریم. ما طرحی داریم که نهادهای دولت به طور کامل در آن مسیر گام بر می دارند. اما درخصوص وضعیت اقتصادی، شهروندان می بینند که جنگ اقتصادی بعد از پیروزی که بدست آمده؛ آغاز شده است. ما پرونده های سریعی را برای از سرگیری کامل طرح تولید در دستور کار قرار دادیم. طرح توسعه با همه ابعاد اقتصاد. از ساختار اقتصادی کشاورزی و صنعت و تجارت گرفته تا سیاست مالی. یک سری اقدامات مرحله ای برای برون رفت از عمق بحران تحمیلی ناشی از جنگ اجرا شد. اما بعد از جنگ، ما طرح های زیادی داریم؛ ما برای بازسازی از بیش از یک سال پیش دو طرح اساسی شامل – طرح برنامه ریزی و طرح اجرایی- را تهیه کردیم.

طرح اجرایی شامل اصلاح اداری بود و ما به عنوان دولت به طور مستقیم آن را – در سایه اهتمام و توجه بشار اسد رئیس جمهور سوریه برای بازسازی کامل بنیان نهادهای اداری چه از نظر کادری یا ساختاری- شروع کردیم، این برنامه چند سال ادامه خواهد یافت.

العالم: جناب رئیس جمهور درباره طرح های تدوین شده از یکسال پیش سخن گفتند؛ آیا این بدان معنا است که دولت همزمان با دستاوردهای میدانی و طرح ها و تکامل نظامی کنونی، طرح هایی نیز برای تکامل اقتصاد معیشتی تدوین می کند؟

خمیس: ما طرح های مرحله ای درخصوص اقتصاد کشاورزی، صنعت و تجارت را آغار کرده ایم. ما اصلاحات زیادی در پرونده های مربوط به بخش انرژی و تامین نیازهای ضروری برای تولید به منظر برون رفت از عمق بحران داشته ایم. به طور مرحله ای، فعالیت دوباره شمار زیادی از تأسیسات آغاز شده است.

برای مرحله آینده، ما طرح بازسازی فراگیری را آغاز کرده ایم. این طرح برای بازپروری افراد و توجه و اهتمام به کودکان سوری است که از جنگ و حوادث روزانه ۸ ساله آن تاثیر پذیرفته اند و می روند که تقریبا نسل کاملی (در طول هشت سال جنگ) را تشکیل دهند. این طرح همچنین برای بازپروری افرادی است که از جنبه های فرهنگی از فاکتورهای بحران تاثیر گرفته اند. ما در اینجا در تلاش برای تحقق بخشیدن به دیدگاه جناب رئیس جمهور هستیم که صدای موسیقی ما – به حقیقت – بر صدای گلوله های آنها غلبه خواهد کرد. این امر نیاز به کار زیادی دارد و آن را آغاز کرده ایم. از سوی دیگر، پرونده اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و ما یک سری ارکان همراه با طرح اصلاح اداری داریم که جناب رئیس جمهور برای بازسازی نهادها از نظر اداری و کادری در دستور کار قرار داده اند.

ما یک ساختار برنامه ریزی برای پروژه سوریه بعد از جنگ داشته ایم و روی آن به طور گسترده تمرکز کرده ایم و یک سری محورها را درنظر گرفته ایم. این محورهای در خصوص تقویت سلامت نهادها، ساختار زیربنایی، رشد و آبادانی، ابعاد انسانی و اجتماعی، توسعه انسانی و اجتماعی و گفت وگوی ملی است. از دل این پنج محور، ۱۲ کارگروه بیرون آمده است که در راستای طرح برنامه ریزی ما، در همه نهادهای کشور برای آینده سوریه کار کرده اند. واقعیت موجود را در نظر گرفته ایم و براساس آن، برنامه ها و طرح هایی را تدوین خواهد شد.

ما تقریبا از یک سال و دوماه پیش درباره این موضوع کار می کنیم همچنین ما طرح های زیادی داریم که کمک خواهد کرد این پروژه برنامه ریزی شده برآیند کاملی داشته باشد. ۳۰ طرح برای "سوریه آینده" وجود خواهد داشت.

ما امروز مصمم هستیم که همه گام های ما در زمینه برنامه ریزی همه جنبه ها را در بر بگیرد. اما مهمترین چیز در جنبه اقتصادی است که در زمینه آن کار کرده و توانستیم که متغیرهای دشواری را در دوره گذشته پشت سر بگذاریم تا چشم اندازی برای آینده را تدوین کنیم. ما امروز یک چشم انداز توسعه ای برای یک طرح تمدنی بزرگ داریم. یک طرح سرمایه گذاری. ما از یکسال پیش در زمینه قانون سرمایه گذاری کار می کنیم که نکات پایانی آن باقی مانده است. این طرحی مدرن برای سرمایه گذاری در سوریه خواهد بود که باعث خواهد شد تا شرکت های خارجی و داخلی در سوریه سرمایه گذاری کنند.

ما طرح بزرگتر و مهمتری داریم که در چند روز آینده کار آن را به پایان خواهیم برد. همه به بانک ها متکی هستند و ما چشم اندازی توسعه ای برای بانک ها داریم؛ بویژه که با محاصره ای اقتصادی روبرو هستیم. ما گام های ویژه و متمایزی برای سرمایه گذاری در بازسازی داریم. یک سری سرفصل در چند روز آینده درخصوص طرح سیستم بانکی ارایه خواهد شد.

العالم: درخصوص بازسازی، آیا همپیمانان در آن نقش آفرینی خواهند کرد یا برخی شرکت های خارجی در مشارکت در آن نقش خواهند داشت و آیا شما تمایل خواهید داشت که کشورهایی که در ریختن خون سوری ها شرکت داشتند، نقشی در بازسازی داشته باشند یا این امر قطعی است و آنها حضوری نخواهند داشت؟

خمیس: سوریه که توانست پیمانی از کشورهای دوست قدرتمند تشکیل دهد و محور مقاومت در برابر تروریسم بود؛ به طور قطع می تواند که روابطی ویژه و متمایز برقرار کند و شرکت هایی را که بازسازی سوریه را انجام خواهند داد، برگزیند.

همانطور که بشار اسد رئیس جمهور سوریه تاکید کردند؛ شرکت های کشورهایی که در ریختن خون سوری ها شرکت داشتند و علیه سوریه توطئه کردند؛ نقشی نخواهند داشت. امروز ما روابطی ویژه را با کشورهای دوست ترتیب داده ایم. کسی که می تواند روابطی ویژه در زمینه ائتلاف و مقابله با تروریسم ترتیب دهد؛ به طور قطع می تواند روابطی اقتصادی نیز ترتیب دهد. ما این کار را با روسیه و ایران آغاز کرده ایم. گام های زیادی با روسیه بوده است. همکاری اقتصادی بزرگی (با روسیه) و هچنین کشور دوست ایران بوده است. چند هفته پیش بود که یک هیئت سوری به تهران سفر کرد و پی نویس توافقنامه های آینده برای بازسازی تدوین شد. همگان اتفاق نظر دارند که اولویت در بازسازی سوریه همان کشورهایی هستند که از ملت سوریه حمایت و در پیروزی بر تروریسم کمک کردند.

العالم: برخی می گویند که سطح روابط بین ایران و سوریه در سطوح نظامی و سیاسی بسیار بالا است اما تاکنون از جنبه اقتصادی به این سطح نرسیده است. آیا طرح جدید یا روش معینی وجود دارد که سطح همکاری اقتصادی بین سوریه و ایران به سطح کنونی سیاسی و نظامی برسد؟

خمیس: از سالها پیش، همگان می دانند که پرونده اقتصادی در زمینه همکاری ایران به سطح سیاسی و راهبردی نرسیده است. در سفرهای مکرر و همچنین در دوره دولت های سابق، همواره تلاش کرده ایم و بر این نکته تاکید کرده ایم که سطح همکاری اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران باید به سطح روابط سیاسی برسد. در واقع، نگاه و چشم اندازی بین مسئولان ارشد دو کشور و عزم و اراده برای همکاری اقتصادی وجود دارد اما گاهی شاید با مشکلاتی در سطح پایین برخورد می کند.

ما در این زمینه کار کرده ایم، در دیدارهای اخیر با هیئت ایرانی که به سوریه سفر کرد و همچنین دیدارهای هیئت سوری که اخیرا به ایران سفر کرد، این مسائل بر طرف شد. ما امروز با چشم اندازی برای آینده به منظور همکاری طولانی مدت در زمینه های متعدد اقتصادی قرار داریم.

العالم: در زمینه همکاری و توسعه بخش نفتی، آیا قراردادهایی با طرف روس امضا شده است؟ آیا این امر نقش برجسته ای را در دوره آینده ایفا خواهد کرد زیرا می دانیم که موضوع نفت در حد خود از پرونده های مهم است که می تواند اموال و نقدینگی زیادی برای سوریه به همراه بیاورد.

خمیس: در کنار سایر بخش ها نظیر صنعت و گردشگری؛ بخش اعظم اقتصاد سوریه مبتنی بر نفت است و به طور قطع، بازگرداندن بخش نفت سوریه به وضعیتی که قبلا بود؛ از اولویت های کاری ما به شمار می رود. هرگونه توافقنامه ای در این زمینه با هر یک از کشورها مبتنی بر اصل احترام دوجانبه به حاکمیت کشور سوریه است؛ همکاری براساس منافع دوجانبه بین دو کشور.

درخصوص همکاری در زمینه نفتی با ایران؛ گام های و توافقنامه ای امضا شده است و همچنین همکاری با دوستان روس در زمینه بازسازی ساختار زیربنانی ویران شده از سوی تروریسم صورت گرفته است. سوریه ۳۸۰ هزار بشکه در روز استخراج می کرد که تروریسم آن را به زیر ۵ هزار بشکه در روز رساند. 

به طور قطع، بازگرداندن آن به وضعیت گذشته تلاش زیادی می خواهد. ما طرح های لازم برای سالهای آینده را به منظور بازگشت صنعت نفت به وضعیت خود تدوین کرده ایم. این امر نیاز به سرمایه گذاری زیادی دارد و اولین همکاری با کشورهای دوست خواهد بود.

العالم: یعنی این جزء طرح هایی است که از آن صحبت کردیم و آنها را از یکسال پیش آماده می کنید؟ و طرحی فراگیر از نظر دولت سوریه است و این امر درخصوص تعامل با شرکت های خارجی یا هم پیمانان در این زمنیه مدنظر قرار گرفته است.

خمیس: درخصوص تعامل با شرکت ها، ما به عنوان دولت توانستیم که اقتصاد خود را در دوره جنگ مدیریت کنیم. سال گذشته پنجاه و نهمین نمایشگاه بین المللی دمشق را برگزار کردیم که نماد بزرگی برای بازگرداندن اقتصاد سوریه به پویایی خودش است. دو ماه دیگر،  شصتمین نمایشگاه دمشق برگزار خواهد شد که نسبت به همه دوره های گذشته متمایز خواهد بود؛ همچنین از نظر حجم و بزرگی نمایشگاه و شمار کشورهای شرکت کننده در آن. از همه نمایشگاهها در کشورهای منطقه متفاوت خواهد بود.

کسی که توانسته است این چشم انداز را ترسیم کند و روابط ویژه اقتصادی با کشورهای هم پیمان برقراری کند؛ می تواند این جنبه را برجسته نماید که دمشق سکوی واقعی سرمایه گذاری برای شرکت های معتقد به سوریه است که به ملت سوریه در جریان جنگ کمک کردند.

اختلافی بین این دو نقطه مهم وجود ندارد. اولویت مطلق برای بازسازی سوریه همان کشورهایی هستند که از ملت سوریه حمایت کردند. اولویت مطلق برای همان شرکت هایی است که در کنار ملت سوریه ایستادند.

العالم: تلاش هایی از سوی برخی شرکت های خارجی و عربی برای تماس با دولت سوریه در این چارچوب وجود داشته است؟

خمیس: شرکت های زیادی امروز برای تماس از طریق کانال های رسمی و از طریق وزارت خارجه و همچنین از طریق طرف های بیشمار تلاش می کنند که اکثر آنها از کشورهای دوست هستند. امروز حتی کشورهای که منافع اقتصادی دارند و در یک برهه در سنگر دیگر علیه ملت سوریه ایستادند؛ برای مشارکت در سوریه قدم پیش گذاشته اند. به طور قطع، ما با آنها همکاری نخواهیم داشت. این تصمیم گرفته شده است و جای بحث ندارد.

العالم: در ادامه درباره آوارگان و پرونده های دیگر صحبت می کنیم اما در حال حاضر مهمترین نکته در این زمان، رسیدن ارتش سوریه به گذرگاه "نصیب" است. این موضوع تا چه اندازه برای اقتصاد سوریه و بازگشت شهروندان سوری موجود در اردن یا کشورهای دیگر اهمیت دارد؟ رسیدن ارتش سوریه به این نقطه و بازگشایی این گذرگاه در روزهای آینده تا چه اندازه مهم است؟

خمیس: هر متر که ارتش سوریه آزاد می کند یک گذرگاه و دریچه ای به زندگی جدید است؛ اولا ما مورد حمله اقتصادی استراتژیک و هدف یک جنگ منطقه ای با محوریت گذرگاه ها قرار گرفته ایم. گذرگاه "نصیب" یک گذرگاه بسیار مهم است که نه فقط برای ملت سوریه اهمیت دارد بلکه یک گذرگاه بین المللی است که اروپا را به کشورهای حاشیه خلیج فارس می پیوندد. این گذرگاه تنها گذرگاه خشکی است که اروپا را به کشورهای حاشیه خلیج فارس پیوند می دهد. لذا اهمیت استراتژیک بالایی دارد.

برخی کشورهای منطقه و برخی از کشورها که گروه های تروریستی را حساب شده به کار گرفتند اما این گذرگاه امروز امن شده و در کنترل ارتش و دولت سوریه است. این گذرگاه تأثیرات بسیاری در اقتصاد کشور دارد و شریان حیاتی سوریه به شمار می آید.

امروز من می خواهم با توجه و دقت بیشتری این موضوع را بررسی کنم. امروز همه کشورها حتی کشورهای همسایه به خصوص لبنان و اردن می توانند از این گذرگاه استفاده کنند. موفقیت ارتش سوریه در آزادسازی این گذرگاه از اشغال تروریسم گواه مهمی بر بازگشت زندگی و رونق اقتصادی واقعی به زندگی مردم منطقه از طریق این گذرگاه است. و ما به عنوان یک کشور قدرتمند می دانیم که منافع اقتصادی مان کجاست و قطعا از این پیروزی و آزادسازی این گذرگاه استفاده خواهیم کرد.

العالم: آیا این بدان معناست که این گذرگاه به زودی آغاز به کار می کند یا اینکه باید زمان بگذرد؟

خمیس: امروز همه چیز در همین مسیر قرار گرفته است همان‌طور که می دانید برخی طرف ها ذی‌ربط هستند و برخی کشورها هم سهیم هستند لذا برخی شرایط و ضرورت های فنی باید فراهم شود ما به عنوان دولت سوریه زمان درست آن را می دانیم و دیدگاه مشخصی برای بازسازی و راه اندازی و بازگشایی آن داریم. این گذرگاه یکی از روزنه های آغاز بازسازی سوریه است.

العالم: زمانی که صحبت از بازسازی می کنیم اولا کدام کشورها در این مورد سهیم هستند، این تصور وجود دارد که شاید هم پیمانان سوریه نقش مهم‌تری دارند. آیا لبنان آغازگر روند بازسازی در سوریه خواهد بود به خاطر اینکه کمترین فاصله را با سوریه دارد؟ برخورد با این موضوع به چه صورت خواهد بود؟

خمیس: لازم به تکرار نیست که امروز کسی که اقتصاد کشورش را در شرایط دشوار به طور صحیح اداره می کند و روابطی را با کشورهای دوست و حامی خود ایجاد کرده است و این کشورها هم پیمان و شریک او در مبارزه با تروریسم بوده اند از جمله ایران و روسیه، در عمل زیربنای اقتصاد خود را بر مبنای همکاری و احترام متقابل بنا کرده است و کسی که امروز نمایشگاه بین المللی دمشق را بر پا کرده است، این امر به این معناست که بازسازی سوریه فقط از داخل خواهد بود. ما همکاری استراتژیکی را بر مبنای احترام متقابل با کشورهای دوست مثل روسیه و ایران ایجاد کرده ایم. این کشورها به واقع به سوریه کمک کردند با این حال بازسازی سوریه فقط از طریق منابع و شرکتهای داخلی خواهد بود.

العالم: به عبارت دیگر هیچ گونه عملیات پشت پرده نخواهد بود و شما اجازه آن را نخواهید داد؟

خمیس: هرگز … این تصمیم گرفته شده و ما به خود اطمینان داریم؛ ما از سمت و سوی حرکت اقتصادی خود آگاهی داریم و اولویت های بازسازی کشور را می شناسیم و می دانیم که کدام شرکت های وابسته به کشورهای دوست در اولویت برای بازسازی سوریه هستند.

العالم: شما از لبنان صحبت کردید… برخی می گویند برخی شرکت های مجازی یا شرکت های لبنانی هستند که وارد سوریه شده اند. آیا این امر بر حرکت اقتصادی و رونق گذرگاه نصیب تأثیر می گذارد یا خیر؟

خمیس: نکته مهمی در اینجا وجود دارد و شما به مسئله حساسی اشاره کردید. سوریه که بر ده ها کشور قدرتمند پیروز شده است از هیچ نقشه و ترفند فریبکارانه آنها غافل نمی شود. این یک واقعیت است.

ما یک چشم انداز واقعی برای گذرگاه نصیب در نظر گرفته ایم که اولا برای کشور خودمان و بعد برای کشورهای منطقه سود خواهد داشت. به عبارت دیگر بسیاری از ملت های منطقه صرف نظر از مواضع دولتشان، از ملت سوریه حمایت کردند، ما امروز به همکاری واقعی بر مبنای احترام متقابل که با صرفه اقتصادی و سودآوری در مورد گذرگاه نصیب همراه باشد، معتقدیم.

العالم: یک سوالی مطرح است تا الان برخی نتوانستند از لحاظ اقتصادی این را متوجه شوند که سوریه ۸ سال جنگ را پشت سر گذاشته است و با تحریم های اقتصادی مواجه بوده است که هنوز ادامه دارد، درست که جنگ در صحنه های نبرد پایان خواهد یافت اما جنگ اقتصادی همچنان ادامه خواهد یافت، چه کاری برای خروج از این بحران انجام خواهد شد؟

خمیس: یک مساله اساسی هست که من اندکی قبل به آن اشاره کردم و آن اینکه رئیس جمهور اعلام کرده بازسازی سوریه با پولهای سوری های داخل و خارج از کشور صورت می گیرد و این مسئولیت ماست که این سخن را چگونه ترجمه کنیم که با کشورهای دوست هم همکاری وجود داشته باشد. گامهای زیادی در زمینه اقتصادی در خصوص نگاه آینده‌نگرانه ما به اقتصاد در محورهای صنعت و کشاورزی و تجارت و سرمایه  وجود دارد. من باز هم تکرار می کنم و این پیامی برای همه کشورهای جهان است، ما  قوانین و ساختارها را نه فقط در اقتصاد بلکه در زمینه فعالیت‌های دولت بصورت کامل اصلاح کرده ایم.

ما  190 قانون داریم که تدریجی وضع شده اند که همسو با بازسازی اقتصادی در همه عرصه ها و نه صرفا در اقتصاد مورد اصلاح قرار می گیرند، این کار را شروع کرده ایم و ظرف مدتی تمام می شود، ما قوانینی در زمینه اقتصاد وضع کرده ایم.

قانون سرمایه گذاری که ارائه کرده ایم مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است و قانون خوبی است، سوال کردند که آیا اقتصاد سوریه می تواند چنین مختصاتی داشته باشد . من به آنها پاسخ دادم که این قوانین را افراد متخصص نگارش کرده اند.

درست هست که ما با تحریم های بانکی مواجهیم اما باید با تدابیری با تحریم‌های اقتصادی برخورد کنیم و تعاملات بانکی و سپرده های بانکی و حرکت سرمایه را در بانکهای سوری تسهیل کنیم، ما قوانینی در زمینه مناطق صنعتی ای داریم که احداث کردیم. ما الآن 73 منطقه صنعتی داریم و ۴ شهرک صنعتی بزرگ که به سرمایه گذاران بزرگ تسهیلات می دهند.

حدود یک ماه قبل من با تجار بزرگ سوری که قبل از بحران و در زمان بحران سوریه ساکن مصر بوده اند  ملاقات کردم. مصمم هستند و بازگشت به کارگاه‌هایشان را آغاز کرده اند. به آنها مشوق‌های خوبی در زمینه ثبات انرژی داده شده است.

شما موضوع انرژی را که خیلی هم مهم است با کشورهای هم‌جوار مقایسه کنید. آیا نشان نمی دهد که دولت سوریه می داند که نیازهای زیرساخت‌های اقتصادی چیست؟ نخستین اولویت انرژی و قوانین سرمایه گذاری و نظام بانکی و مالی است. همه اینها را امروز ما برای همه سوری ها و شرکتهای کشورهای دوست علاقه‌مند به سرمایه گذاری فراهم کرده ایم.

العالم:شما طرحی برای بازگشت سرمایه های سوریه ای که از کشور خارج شده دارید؟

خمیس: مشوقهای در نظر گرفته ایم که ظرف چند روز آینده برای همه علاقه‌مندان اعلام می شود. همه قوانین ما امن و متفاوت از گذشته هستند.

العالم: در موضوع آوارگان، الان آوارگانی در داخل سوریه هستند که که به علت وجود تروریسم از یک منطقه به منطقه دیگر پناه برده اند. طرح شما برای بازگشت آنها و نیز آوارگان سوری که در کشورهای عربی به ویژه هم‌جوار مثل لبنان ساکنند یا به اروپا رفته اند چیست؟

خمیس: موضوع آوارگان برای دولت سوریه مهم است و اینکه کشورهای توطئه گر در این خصوص چه دروغ پردازی هایی کردند خودش موضوعی مفصلی است، من برای شما دو مثال کوچک بزنم. آزادسازی شرق حلب را که خاطرتان هست . دهها هزار نفر از مردم ما به اماکن مشخص مهاجرت کردند یا در غوطه دمشق، در غوطه ۱۲۰ هزار نفر آواره شدند و دولت سوریه نه در ظرف چند روز بلکه در چند ساعت به آنها جا و امکانات داد و بعد از آزادسازی و بازگشت امنیت به غوطه، ۲۲۰ هزار نفر به این منطقه برگشتند و دولت به نیازهایشان پاسخ داد.

البته من از برخی سازمان‌های بین‌المللی که مشارکت محدود داشتند تشکر می کنم اما بار اصلی کار بر دوش دولت سوریه بود.

اما در خصوص آوارگان خارج سوری، خلاصه پاسخ این است که وزارت خارجه در بیانیه ای تاکید کرده و از همه سوری هایی که در نتیجه تروریسم از کشور خارج شده اند خواسته که به شهرها و روستاهایشان باز گردند. آیا این پیام کافی نیست که نشان دهد دولت سوریه به همه فرزندان کشور توجه دارد؟

ما امروز به همه سوری ها در هر جا که هستند توجه داریم، من خودم در گذرگاه الزبرانی دیدم که صدها خانواده از کشورهای هم‌جوار در حال بازگشت بودند، در گذرگاه نصیب در همان روز اول بازگشایی و آزادی تعدادی از خانواده ها بدون برنامه ریزی به کشور بازگشتند. الان خانواده های سوری حتی از اروپا بازگشت را شروع کرده اند. همین دیروز یک نفر به من خبر داد که بیشتر خانواده های سوری که به سبب تروریسم به مصر رفته اند الان درحال جمع و جور کردن برای بازگشت به مناطق آزاد شده هستند.

العالم: یعنی هم اکنون امکانات هست که همه آوارگان سوری بازگردند؟

خمیس: خرابی های جنگ ۸ ساله را یکی دو روزه نمی شود ساخت اما گام به گام و با برنامه امکان پذیر است، ما طرحهای مفصلی در همه زمینه های اقتصادی، آموزشی و اجتماعی و حتی برای بازگشت نخبگان و مغزهای سوریه ای که به عناوین مختلف از کشور رفته اند داریم تا بیایند و از آنها استفاده کنیم. ما سرمایه هایمان را بهتر استفاده خواهیم کرد و کشورمان را به کمک کشورهای دوست و در صدر آنها ایران و روسیه بازسازی می کنیم.

العالم: برخی ها آوارگان را متأسفانه از بازگشت به سوریه می ترسانند صریح‌تر بگویم برخی سازمان‌های مشخص بین المللی در این خصوص دست دارند، نظر شما چیست؟

خمیس: امروز تبلیغات منفی علیه سوریه فراوان است. در زمینه سلاح شیمیایی، در خصوص آوارگان، درباره حقوق بشر در حالی که دولت سوریه میلیاردها دلار در طول جنگ به مسائل انسانی اختصاص داده است، باز هم تکرار می کنم ما کمک برخی سازمان‌ها را نادیده نمی گیریم اما نقش آنها در مقایسه با سهم دولت سوریه محدود است.

ما پیام حفظ امنیت مردم برای بازگشت به سوریه را در تمام تریبون های اطلاع رسانی منتشر نمودیم که و این پیام به همه مردم آواره سوریه که به فکر پیشرفت کشورشان هستند، رسید.

العالم: در مدت زمان باقیمانده می خواهم پیرامون موضوع مذاکرات ملی صحبت کنم و پس از آن به موضوع فساد و مبارزه با آن بپردازم که بخش اساسی در ساختار هر کشور می باشد، با اینکه ما الان درباره شهروندان سوری و آوارگان صحبت می کنیم که بخشی از مسئله مذاکرات ملی است، آیا این  مذاکرات ملی صرفا نوعی گفت و گوی داخلی است یا اینکه طرف های خارجی نیز برآن تاثیرگذار هستند؟ این درحالی است که بشار اسد همواره به بازسازی بافت جامعه تاکید دارد، طرحی که شما در این چارچوب تدوین نموده اید، چیست؟

خمیس: شما از روزهای ابتدایی جنگ یعنی از ۸ سال قبل این نبرد را پیگیری نموده اید در آن زمان به شما گفتم سوریه به خود متکی است که یکی از مولفه های این خود اتکایی گفتوگو است اما گفت و گو با کسانی که به  سوریه و آینده آن به طور واقعی ایمان دارند و خواهان یکپارچگی کشور هستند، می دانید که این پرونده با اهتمام گسترده کشورهای دوست همراه است که در زمینه مبارزه با تروریسم شریک ما بودند و از این گفت و گو حمایت کردند و با این اوصاف در این زمینه قدم‌های بزرگی برداشتیم، این مذاکرات ادامه خواهد داشت اما باید میان سوری هایی باشد که کاملا و به طور واقعی و عملی به سوریه ایمان دارند، نه اشخاصی که از کشور خارج شدند و در هتل‌های خارج سوریه استقرار یافتند و شعارهای دروغین سرمی دهند، اما باز به شما می گویم که سوریه به خود متکی است و می داند چطور حرکت کند و با همین خود اتکایی به گفت‌وگو ایمان دارد که عامل تقویت دائمی ثبات کشور سوریه می باشد.

در پرونده اجتماعی، واقعیت امروز آن است که ما دارای محورهای متعددی در زمینه بازسازی هستیم که البته پیش‌تر درباره توسعه اجتماعی سخن گفتیم توسعه اجتماعی بلاخص به آنهایی که از جنگ تاثیر پذیرفته اند ارتباط پیدا می کند درنظر بگیرید آنها هرروز صحنه هایی از قتل و ویرانی را مشاهده کردند و آثار این صحنه ها در آنها رسوب کرده و عامل این رسوب گروه‌های تروریستی بودند که اقدام به ویرانی کشور نمودند.

تصور کنید که چه تاثیر منفی بر ذهن فردی که مشاهده کرده است کشور آبادش را مزدوران و تروریستها در برابر چشمانش ویران می کنند، ثبت شده است، به طور حتم این مسئله ضمیرش را تحت تاثیر قرار می دهد، این مسئله سوای از فرهنگ افراط گرایی است که همین گروه‌های تروریستی آن را در مناطقی که الان آزاد شده است، رواج داده اند.

تلاش های بزرگی توسط حکومت انجام شده که همسو با تلاش های مکمل جهت بازسازی مردم سوریه است تا انسانی دارای توانمندی واقعی برای بازسازی کشور باشد، این نیازمند هماهنگی است که از طریق تیمهای مرتبط با وزارت امور اجتماعی و کار و وزارت های ذی ربط در زمینه توسعه اجتماعی انجام می شود، ما طرحی برای حمایت از مردم سوری تدوین نمودیم و آن را حمایت اجتماعی از فرزندانمان نامیدیم و کار در این زمینه را از بیشتر از ۴ ماه قبل شروع نمودیم که الان برنامه را به طور دقیق اجرا می شود.

موضوع دیگر اسکان است، آنچه می خواهم به آن تاکید نمایم آن است که چطور می توانی ثبات اجتماعی را تحقق ببخشیم و وضع اجتماعی را بهبود دهیم در حالیکه ساختار جمعیتی ندارید، تحول در بخش اسکان را امروز ما با دیدگاهی فراگیر آغاز نمودیم.

تمام اشخاص ذی ربط درحوزه مسکن ابتدا باید بقایای ویرانی در تمام استان‌ها و حتی خانه های غیرقانونی را برچینند، امروز مهمترین طرح کاری ما حل مشکل خانه های بدون مجوز است که خواه قبل از بحران یا در جریان بحران ساخته شده و رواج یافته است، اینها باید برچیده و مجددا ساخته شوند، این اقدام باید از طریق قوانین انجام شود تا در چارچوب درست ساماندهی شود.

ما پروژه هایی برای توسعه بخش مسکن و ساخت ۵۰۰ هزار  واحد مسکونی داریم، البته در صورتی که از طریق توانمندی های درونی سوریه انجام شود. واقعیت آن است که توسعه املاک نیازمند زیرساخت و  چارچوب ملی برای برنامه ریزی منطقه ای جهت بازسازی سوریه با تمام اقشارش است و تنها نیازمند نقشه جمعیتی نیست، ما پروژه هایی داریم که آن را آغاز نمودیم و هم اکنون سرگرم اجرای آن هستیم، پروژه هایی نیز هست که برای آن برنامه ریزی می کنیم اما نیازمند مدت زمان طولانی است، تمام این تلاش برای بازسازی زیرساخت‌های واقعی است که ایمان دارد که کشور در آن به ثبات اجتماعی خواهد رسید.

العالم: نکته مهمی که همسو با موفقیتهای میدانی است مبارزه با فساد می باشد، نمی خواهم بگویم که فساد فقط در یک کشور هست بلکه در تمام کشورها موضوع فساد و تخلفات اداری وجود دارد. حکومت برای مبارزه با فساد طرحی تدوین کرده که برخی آن را مبارزه با تروریسم داخلی می نامند، ما می دانیم که جنابعالی اقدام های زیادی در این زمینه انجام دادید و با صراحت بگویم که در برخی پرونده ها با شما مقابله شد به این دلیل که خواستید با فساد موجود مبارزه نمایید؟

خمیس: ما برای این موضوع ابتدا باید واقعیت سوریه و وضع خودمان را توصیف کنیم، باید فساد در کشور را تعریف نماییم، اولین چیزی که می خواهم تاکید نمایم آن است که فساد در تمام کشورهای جهان موجود است اما در سوریه هرگز اجازه نمی دهیم سازمان‌های ما فاسد باشند، هرگز این‌طور نخواهد بود، به این دلیل که اگر فساد بود هرگز پیروز نمی شدیم اما واقعیت آن است که شکاف‌هایی در ساز و کار فعالیتمان موجود می باشد خواه در بخش دولتی یا در شهروندان سوری که نیازمند ساماندهی است، این در تمام کشورها وجود دارد چرا که جنگ سبب ساز هرج و مرج است و هرج و مرج سبب ایجاد شکاف می شود که البته در کشور افراد ضعیف النفسی نیز هستند که باعث بدتر شدن اوضاع می شوند، من درباره تمام قدمهایمان درباره اصلاحات اداری، طرحها و قواعد سه گانه صحبت کردم که مبتنی بر دیدگاه وزرا و پروژه های وزارتها و موضوع سوریه پس از پایان جنگ، است که این نیز مبتنی بر تسهیل تدابیر اداری و تحول انسانی است که با شهروندان تعامل دارد و اینکه موانع روتین را که حلقه های فساد ایجاد نموده اند، برچینیم، در دیدگاه دوم، ما دارای پروژه هایی از سوی وزارتها هستیم که هدف از آن تقویت موسسات است و حتی در زمینه موضوع سوریه پس از پایان جنگ، بندی، وجود دارد که فعالیت زیادی برای تحقق آن انجام شده است، موضوع دیگر تقویت زیرساختهای تشکیلاتی و سلامت این ساختار می باشد و طرح های وزارتها و تقویت ساختار تشکیلاتی و مبارزه با فساد  که عنوان اصلی توسعه زیرساختهای اداری به عنوانه ساز و کار فعالیت ما به مثابه نهادهای دولتی است، پس از آن مسئله توسعه انسانی مطرح است که هدف از آن تبیین نقش فساد در برخی مواضع یا شکافها در فعالیت حکومتی ماست که باید با ساز و کار مشخص به نبرد با آن پرداخت، البته این موضوع از طریق طرفهای ذی ربط با اولویت بندی پرونده های ما و ساز و کار فعالیتمان انجام می شود.

به شما می گویم که ما کشوری قوی هستیم و مانند آنچه برخی ادعا می نمایند شکاف های زیادی وجود ندارد، اگر این‌طور بودیم پیروز نمی شدیم اما باید به طور عملی این شکافها را از طریق پروژه های برنامه ریزی و اجرایی مستقیم درباره رفع شکافها، پر نماییم.

العالم: آیا زمینه تحقق این مسائل الان موجود است، مسئله مرتبط با پایان جنگ در سوریه نیست، برخی چه بسا مبارزه با فساد و توسعه اقتصادی و غیره را نمی پذیرند و معتقدند تا وقتی جنگ و تروریسم باشد نمی توان با قدرت در این مسیر قدم برداشت، آیا معتقدید که این مقوله صحیح است یا خیر و آیا می توان همسو با موفقیتهای میدانی موفقیتهایی را تحقق بخشید که در هیات وزیران تحقق بخشیدید؟

خمیس: در ابتدای صحبتم درباره شهروند سوری و تاثیر پیروزی ها بر آنها صحبت نمودم، امروز شهروند سوری مهمترین خواسته اش از صبح که چشمانش را باز می کند تا پایان روز، ساخت سوریه در چارچوب صحیح است بنابراین وقتی شهروند برای آن مصمم باشد فاسدین بتدریج منقرض می شوند خصوصا که جنگ، تمام و پیروزی سوریه برای تمام دنیا عیان شده است.

اما آثار جنگ و هرج و مرج برای مدت های مدید باقی خواهد بود ولی شهروند سوری ذی ربط اول و آخر می باشد، ما نیز به عنوان حکومت در زمینه مبارزه با این شکافها ذی ربط هستیم، این مسئله برای بازسازی کشور لازم است، اگر شبکه های اجتماعی و رسانه های سوری را ملاحظه نمایید، متوجه می شوید که شهروندان سوری دارای صراحت لهجه نسبت به خلل های اجرایی یا فساد مستقیم درباره هر یک از بخشهای کشور می باشند و این در یک طرف خاص نیست، ما به این مسئله بسیار خوشبین بوده و به شهروند سوری به عنوان عامل واقعی برای ساخت پیروزی ایمان داریم.