"مهریه"؛ ‌نسیه‌ای که ‌کابوس هولناک ‌مردان ‌است

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری تسنیم از همدان، "مهریه" واژه‌ای آشنا و تداعی تعهدی شرعی و قانونی از طرف شوهر نسبت به زن است؛ تعهدی که برخی با بی‌توجهی از کنار آن می‌گذرند و می‌گویند: "کی داده و کی گرفته"، غافل از اینکه همین "نسیه" امروز ممکن است به کابوس هولناک فردا تبدیل شود.

انتخاب مهریه‌های بالا برای دختران از طرف خانواده‌ها و پذیرش آن از طرف پسر و خانواده وی در حالی است که این روزها بخش زیادی از زندانیان جرائم غیر عمد که به دلیل ناتوانی در پرداخت بدهی، اسیر میله‌های خاکستری شده‌اند و بخش زیادی از این بدهی، مهریه است.

آمارها نشان می‌دهد هر سال بر شمار افرادی که به دلیل نداشتن توانایی در پرداخت مهریه همسر راهی زندان می‌شوند، افزوده می‌شود به طوری که مدیرعامل ستاد دیه کشور آخرین بار آمار این افراد را ۲ هزار و ۵۰۰ نفر اعلام کرد.

این آمار تکان‌دهنده بخشی از قربانیان مهریه‌های بالاست و همه پرونده‌های قضایی مربوط به این موضوع را در برنمی‌گیرد زیرا ممکن است برخی افراد به ستاد دیه مراجعه نکرده یا مشمول کمک‌های این ستاد نشوند که اگر آمار همه پرونده‌ها در حوزه درخواست مهریه از طرف همسر بیان شود به‌یقین عدد بالایی را نشان می‌دهد.

مهریه هدیه شوهر به زن است؛ نه وسیله ایجاد ترس و باج‌گیری

مهریه که پیشینه آن به پیش از اسلام بازگشته و سایر اقوام چون یونانی‌ها و زرتشتیان ایران هم در قبال ازدواج دختران خود مبلغی را از خانواده پسر دریافت می‌کردند در اسلام به عنوان سنتی نبوی مطرح‌شده و پشتیبانی برای زن در زندگی مشترک به شمار می‌رود.

قرآن کریم در آیه ۴ سوره مبارکه "نساء" به صراحت بیان می‌کند که "وآتُو النِسأَ صَدُقاتِهِنَّ نَحْلَ" یعنی "مهریه زنان را که به خود آن‌ها تعلق دارد (نه به پدران یا برادران آن‌ها) و عطیه و پیشکشی است از جانب شما به آنها به خودشان بدهید"؛ این آیه شریف به سه نکته اساسی اشاره دارد: نخست اینکه با نام "صدُقه" یادکرده نه مهریه زیرا نشانه راستین بودن علاقه مرد است، دوم اینکه با ملحق کردن ضمیر(هُنَّ) به این کلمه می‏خواهد بفرماید که مهریه به خود زن تعلق دارد نه پدر و مادر و مزد پرورش و شیر دادن و تغذیه و خوراک او نیست و سوم اینکه با کلمه نحله کاملاً تصریح می ‏کند که مَهر، هیچ عنوانی جز پیشکش و هدیه ندارد.

درواقع مهریه بیش از آنکه یک ارزش مادی برای زن باشد، ارزش معنوی است و اگر خدای ناکرده جدایی هم رخ دهد پشتوانه اجتماعی برای زن محسوب می‌شود.

پیامبر اکرم(ص) نه‌تنها برای دختر عزیز خود مهریه کم را تعیین فرموده‌ که بهترین زنان امت خود را خوش‌روترین آن‌ها و دارای مهر اندک می‌دانند و از طرف دیگر امام صادق(ع) هم علامت شومی و ناخجستگی زن را زیادبودن مهریه او دانسته‌اند.

با این وجود برخی با درک نادرست از سنت‌های دینی و تعیین مهریه‌های بالا، بدعت‌هایی را در جامعه پدید می‌آورند که در اندک زمانی تبدیل به سنت‌های دیرینه می‌شود! و گاه افراد یک فامیل یا حتی یک شهر در تعیین مهریه به فلان عدد یا رقمی که رواج یافته، استناد می‌کنند.

هرچند برخی افراد با ۱۴ یا کمتر هم ازدواج می‌کنند، اما با کمال تأسف چشم و هم‌چشمی‌های امروزی موجب شده تا به‌طورمعمول عدد مهریه کمتر از ۱۰۰ سکه بهار آزادی نباشد و گاه این رقم به هزار سکه هم می‌رسد یا سال تولد عروس یا سال عقد به عنوان رقم مهریه تعیین می‌شود، عددی که شوهر ملزم به پرداخت دست‌کم ۱۱۰ سکه از آن و در غیر این صورت چشیدن طعم زندان است.

افزایش نرخ طلا در بیشتر شدن تعداد زندانیان مهریه مؤثر است

مدیرعامل ستاد دیه استان همدان با بیان اینکه آمارها نشان می‌دهد افزایش نرخ طلا در بیشتر شدن تعداد زندانیان مهریه تأثیر به‌سزایی دارد به "تسنیم"، گفت: ۶۷ نفر بابت ناتوانی در پرداخت مهریه همسر در زندان‌های استان به سر می‌برند که بیشتر آن‌ها مربوط به پرونده‌های سال ۹۵ و ۹۶ است.

یدالله روحانی منش افزود: در ۵ سال گذشته ۲۱۴ زندانی مهریه به کمک ستاد دیه از زندان آزادشده‌اند که مبلغ بدهی آن‌ها ۳۵ میلیارد و ۱۶۰ میلیون و ۹۲۴ هزار تومان بوده است.

وی بیان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعداد زندانیان مهریه در ۵ سال گذشته افزایش‌یافته به طوری که تعداد آزادشدگان در سال‌های ۹۲، ۹۳، ۹۴، ۹۵ و ۹۶ به ترتیب ۶۱، ۳۷، ۲۴، ۴۴ و ۴۸ نفر بوده است.

روحانی منش اعلام کرد: البته این آمار مربوط به افرادی است که برای گرفتن کمک به ستاد دیه مراجعه کرده‌اند و آمار اصلی از تعداد پرونده‌های درخواست مهریه در اختیار دادگستری است.

وی با اشاره به مهم‌ترین عوامل جدایی زوجین از یکدیگر و درخواست طلاق مطرح کرد: بیکاری، اعتیاد، دخالت‌های اطرافیان، نداشتن شناخت زوجین در مرحله روابط با دیگران، چشم و هم‌چشمی، عوام‌گرایی، مشکلات اقتصادی و مالی، نبود درک صحیح از زندگی مشترک، محروم بودن از تربیت صحیح فرزندان در مرحله کودکی، نبود گذشت عاقلانه در مسائل زندگی، نبود احترام متقابل و نبود درک صحیح از زندگی مشترک از مهم‌ترین مواردی است که می‌توان به آن اشاره کرد.

روحانی منش افزود: از مهم‌ترین راهکارهای لازم برای پیشگیری از وقوع طلاق هم می‌توان به رونق اقتصادی جامعه و برطرف شدن مشکل بیکاری، مبارزه با اعتیاد، فرهنگ‌سازی، شناخت عاقلانه زوجین از یکدیگر، مبارزه با اعتیاد، فرهنگ‌سازی، گسترش آموزش‌های همگانی و سبک صحیح زندگی مشترک، توازن خانواده‌ها با یکدیگر، تربیت صحیح فرزندان، گذشت عاقلانه در مورد اختلافات ساده زندگی و احترام زوجین نسبت به یکدیگر و اطرافیان اشاره کرد.

زنانی دارای مهریه بالا گرایش بیشتری به گرفتن طلاق دارند

یک روانشناس و مدرس دانشگاه هم با بیان اینکه مهریه بالا عامل محرکی در روی آوردن زوجین به دادگاه‌های خانواده است، گفت: افرادی که مهریه سنگین دارند در صورت بروز هر نوع اختلاف خانوادگی و مشکل، سریع‌تر از مجرای قانون اقدام کرده و تصمیم‌های عجولانه‌تر و هیجانی‌تری می‌گیرند تا افرادی که مهریه سبک‌تری دارند.

شهریار عبدالملکی در گفت‌وگو با "تسنیم" افزود: درواقع برخورد سریع به مراجع قانونی و اجرای مهریه، نخستین تصمیمی است که ممکن است به ذهن این افراد خطور کند، اما افرادی که مهریه کم دارند به‌طورمعمول از راهکارهای دیگری برای برطرف کردن مشکلات بین خود استفاده می‌کنند.

وی بیان کرد: بر اساس آمار و اطلاعات گزارش‌شده از طریق مراجع قضایی، درصد زیادی از جمعیت کیفری موجود در زندان‌ها را افراد ناتوان در پرداخت مهریه تشکیل می‌دهند و این نشان می‌دهد که تعیین مهریه‌های بالا می‌تواند عاملی برای افزایش جمعیت کیفری باشد.

عبدالملکی مطرح کرد: گرچه مهریه به معنای خاص خود می‌تواند یک عامل بازدارنده برای برخی از تصمیم‌های غلط و انتخاب‌های نادرست باشد، اما مقدار و مبلغ آن هم دارای اهمیت زیادی است.

وی اعلام کرد: معتقدم نهادهای قانونی و مدنی باید در چارچوب قوانین و مقررات و حتی فرهنگ‌سازی چاره‌ای برای این موضوع بیاندیشند و تضمین‌های منطقی‌تر و عقلانی‌تری را جایگزین مهریه کنند.

عبدالملکی تصریح کرد: درواقع با انتخاب تضمین‌های قانونی هم سنگ و هم‌وزن با مهریه می‌توان از یک‌طرف کیان زندگی را حفظ کرده و از طرف دیگر احساس ترس و عذاب ناشی از مهریه را گرفت.

وی با بیان اینکه که مقوله مهریه نتوانسته کارکرد واقعی خود را در ساختار مشترک زندگی امروزی داشته باشد، تأکید کرد: لازم است ضمن استفاده کردن از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های مبانی مذهبی و دینی اسلام، سنت‌ها و آداب اولیاء دین به ویژه پیامبر(ص) و استفاده از عرف معمول، نگاه دیگری به این موضوع داشته باشیم تا بتوان پیامدهای ناشی از مهریه‌های سنگین را مدیریت کرد.

تعیین "مهر السنه" در بیشتر کشورهای اسلامی به جز ایران

معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان همدان هم در گفت‌وگو با "تسنیم" با بیان اینکه بر اساس شرع نمی‌توان جایگزین دیگری برای مهریه تعیین کرد، گفت: برخی موارد نامعقولی چون اعضای بدن شوهر یا ۴ کیلو بال مگس را به عنوان بخشی از مهریه تعیین می‌کنند که از نظر قانونی پذیرفته نیست زیرا چیزی که به عنوان مهریه تعیین می‌شود باید ارزش مادی و مالی داشته باشد.

سعید گلستانی با اشاره به اینکه نمی‌توان سقفی را برای مهریه تعیین کرد، افزود: در بیشتر کشورهای اسلامی "مهر السنه" که معادل ۲۵ سکه بهار آزادی است انتخاب می‌شود، اما مردم ایران از این سنت پیروی نمی‌کنند.

وی مطرح کرد: طلاق پدیده‌ای اجتماعی است که در هر بازه زمانی با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی فراز و نشیب‌هایی دارد و مهریه‌های سنگین هم در کنار عوامل اجتماعی، تغییر سبک زندگی و دخالت‌های اطرافیان در گرایش به طلاق مؤثر است، هرچند بیشتر اهرمی برای ترساندن مرد است و عموم زنانی که مهریه خود را به اجرا می‌گذارند به دلیل ناتوانی همسر در پرداخت آن چیز زیادی عایدشان نمی‌شود و بیش از ۵۰ یا درنهایت ۱۰۰ سکه را نتوانسته‌اند وصول کنند.

گلستانی تصریح کرد: زن در جایی می‌تواند با درخواست شکایت، همسرش را بابت ناتوانی در پرداخت مهریه به زندان بیاندازد که شوهر ۱۱۰ سکه را به او پرداخت نکرده باشد، اما اگر این رقم پرداخت‌شده باشد دیگر حکم حبس اجرا نمی‌شود.

لزوم بازنگری مجلس در قانون مهریه با توجه به شرایط اقتصادی جامعه

چند سال پیش بود که مجلس قانون «رفع جنبه کیفری از صداق بالای ١١