تاریخ انتشار : شنبه 26 خرداد 1397 - 15:46
کد خبر : 34360

راهکارهایی برای امنیت اخلاقی جامعه

راهکارهایی برای امنیت اخلاقی جامعه

محمدرضا نورآبادیبی گمان بنیادهای جامعه بر اصولی شکل می‌گیرد که مخدوش شدن هر یک به معنای از دست رفتن فلسفه و مقاصد شکل گیری اجتماع  است. مهم‌ترین اصول اجتماع را می‌توان در عدالت در سایه اجرای قانون، همکاری در سایه احسان و نیکوکاری، دوستی و محبت در سایه اکرام و ایثارگری، ارتباطات میان فردی بر

محمدرضا نورآبادی
بی گمان بنیادهای جامعه بر اصولی شکل می‌گیرد که مخدوش شدن هر یک به معنای از دست رفتن فلسفه و مقاصد شکل گیری اجتماع  است. مهم‌ترین اصول اجتماع را می‌توان در عدالت در سایه اجرای قانون، همکاری در سایه احسان و نیکوکاری، دوستی و محبت در سایه اکرام و ایثارگری، ارتباطات میان فردی بر پایه اعتماد، وفا و صداقت و مانند آنها جست‌وجو کرد. این‌گونه است که سعادت با عناصری از آرامش و آسایش در زندگی تحقق می‌یابد و هر کسی در چنین جامعه‌ای احساس خوشبختی می‌کند؛ اما اگر آرامش و آسایش به عللی در اجتماع فراهم نشود یا کاهش یابد، افراد جامعه احساس می‌کنند که اجتماع آنان ناتوان از تحقق مقاصد و فلسفه و  اهداف اصلی خود است. این‌گونه است که اجتماع‌ستیزی جای جامعه‌پذیری را می‌گیرد و به جای ارزش‌ها و هنجارها،
ضد ارزش‌ها و نابهنجاری‌ها تقویت می‌شود. حفاظت و صیانت از عوامل آرامش بخش و آسایش ساز، وظیفه هر فرد اجتماع و بویژه رهبران و نهادهای اجتماعی است که در چارچوب قوانین حقوقی و کیفری و اصول اخلاقی عمل می‌کنند. نویسنده در این مطلب راهکارهای تامین امنیت اخلاقی جامعه را بر اساس آموزه‌های قرآن تبیین کرده است.
مفهوم امنیت اخلاقی
اخلاق، مجموعه فضایلی چون صداقت، امانت، وفا، شجاعت، عفت، حیا و مانند آنها است. البته انسان‌های متخلق به این اخلاق در یک سطح و مرتبه نیست، بلکه دارای مراتب تشکیکی هستند؛ زیرا برخی هر از گاهی به این امور عمل می‌کنند و حتی گاه دیگر، رفتار و منشی خلاف آن را در پیش می‌گیرند؛ در برخی افراد نیز این امور ملکه آنان شده؛ چنانکه برخی دیگر در مرتبه عالی این فضایل قرار داشته و این فضایل، مقوم ذاتی آنان شده است.
امنیّت، حاصل مصدری برگرفته از واژه «امن» عربی است. «أمن» ضدّ ترس و به گفته برخى نقیض آن است.(لسان العرب، ذیل واژه امن) بنابراین امنیّت و در فارسی آرامش به معنای فقدان و نبود ترس و وحشت بالقوه و بالفعل است. برخی امنیت را به معنای رهایی از ترس احتمالی یا فعلی و احساس تهدید و خطر دانسته‌اند.
امنیت، حالت نفسانی و احساس درونی است که با منشا و خاستگاه خارجی در درون انسان شکل می‌گیرد. البته این گونه نیست که این احساس باطنی و درونی، اعتباری باشد، بلکه امری حقیقتی در درون انسان با خاستگاه خارجی است. وقتی شخص احساس امنیت می‌کند که خود را در حالتی می‌بیند که هیچ‌گونه تهدید فعلی یا احتمالی را نمی‌یابد.
آموزه‌های قرآنی، ایمان به اسلام را ایمان دانسته است؛ زیرا ایمان امنیت حقیقی و پایدار در دنیا و آخرت را برای آدمی به ارمغان می‌آورد و هر گونه ترس از خشم الهی و افتادن در آتش دوزخ را از دل فرد می‌رباید.(انعام، آیات ۸۱ و ۸۲؛ نحل، آیه ۱۱۲؛ سباء، آیه ۳۷).
با توجه به ترکیب دو واژه امنیت و اخلاق می‌توان گفت که مراد از امنیت اخلاقی فراهم آمدن فضایی است که شخص از نظر نفسانی احساس می‌کند که اصول اخلاقی او مورد تهدید و خطر از سوی دیگران نیست.
بر همین اساس در تعریف امنیت اخلاقی می‌توان گفت: امنیت اخلاقی شامل شرایط و محیطی مساعد است که در آن، افراد و جوامع قادر هستند در رشد فضائل و صفات اخلاقی خویش بکوشند و کسی با رفتارهای نابهنجار، اصول اخلاقی و ارزشی آنان را مخدوش نسازد و تهدیدی برای آن نباشد به‌طوری که تهدیدکنندگان امنیت اخلاقی و مرتکبان رذایل اخلاقی باید هزینه بالایی برای ارتکاب هنجارشکنی و رفتارهای ضد اخلاقی پرداخت کنند.
هر چند که مفهوم امنیت اخلاقی جامعه، یک مفهوم عام و فراگیر است، ولی در کاربردها بیشتر ناظر به مصداق غالب آن یعنی امنیت اخلاق جنسی است. بر این اساس مسایل و گزاره‌هایی که در این حوزه مطرح است بیشتر ناظر به روابط سالم زن و مرد در محیط‌های اجتماعی و خانوادگی است.
مفهوم امنیت اخلاقی در این تلقی عمدتاً بعد دفاعی مقابله با آن چیزی است که در ادبیات سیاسی ایران تهاجم فرهنگی یا جنگ فرهنگی خوانده می‌شود، سیاست‌هایی که در چارچوب این برداشت به اجرا گذارده می‌شوند، عمدتاً عبارتند از مقابله با بی‌بندوباری جنسی، تأکید بر حجاب و تشویق آن از طریق الگوسازی، مقابله با سینمای مستهجن و موسیقی‌های مبتذل، جلوگیری از تبلیغ انحراف جنسی در کتاب‌ها و رمان‌ها، مقابله با پورنوگرافی اینترنتی، منع اختلاط زن و مرد در عرصه‌های عمومی‌به هر ترتیب، تأکید بر امر به معروف و نهی از منکر در قبال انحرافات سایت‌ها و مراکز همسریابی، مقابله با مدل‌های لباس غربی و مدلینگ، مقابله با شبکه‌های ماهواره‌ای از طریق ارسال پارازیت یا جمع‌آوری دستگاه‌های گیرنده و آنتن‌های دریافت امواج و در یک کلام، مقابله با هجوم فرهنگ جنسی غرب که کانون آن را تبلیغ هرزگی جنسی تشکیل می‌دهد.(نگاه کنید مقاله: آسیب پذیری امنیت اخلاقی در جامعه ایرانی؛ فرزاد پورسعید)
البته با نگاهی به آموزه‌های قرآنی به سادگی می‌توان دریافت که امنیت اخلاقی دامنه گسترده‌ای دارد که نباید آن را محدود به امنیت اخلاق جنسی کرد، بلکه فقدان امنیت اخلاقی در حوزه اخلاق اقتصادی، اخلاق قضایی، اخلاق خانوادگی و مانند آنها به معنای رشد نابهنجاری‌ها، ضد ارزش‌ها و رذایل در جامعه خواهد بود. اگر امنیت اخلاق نظامی وجود نداشته باشد و به جای شجاعت، ترس در درون سربازان ریشه گیرد، امنیت اخلاقی جامعه از این جهت مخدوش خواهد شد. اگر اعتماد در داد و ستدها  از میان برود و یا به جای امانتداری و وفاداری، خیانت و بی‌وفایی جایگزین شود، نمی‌توان از امنیت اخلاقی جامعه سخن گفت. از این رو در آموزه‌های قرآنی، به امنیت اخلاقی جامعه در همه ابعاد توجه شده است.
راه‌های دست‌یابی به امنیت اخلاق جنسی
چنانکه گفته شد، امنیت اخلاق جنسی یکی از مهم‌ترین و برجسته‌ترین حوزه‌های امنیت اخلاقی است. از این‌رو گاه وقتی از امنیت اخلاقی جامعه سخن به میان می‌آید، اخلاق جنسی به ذهن می‌آید. در آیات قرآن برای ایجاد امنیت اخلاق جنسی راهکارهایی بیان شده است که در اینجا به برخی از آنها ‌اشاره می‌شود.
۱- حجاب‌: یکی از راهکارهایی که قرآن برای ایجاد و صیانت از امنیت اخلاق جنسی بیان کرده ، حفظ حجاب است. از نظر قرآن، حجاب می‌تواند عامل صیانت جامعه از بحران هرزگی جنسی شود. البته در هر جامعه‌ای گروهی از افراد به دلایلی به دنبال هرزگی جنسی می‌روند؛ از جمله این افراد می‌توان به کنیزکان و بردگان در دوران گذشته و افراد پست و خودفروش در جامعه امروز ‌اشاره کرد. از نظر قرآن کسی که می‌خواهد خود را از این گروه جدا کند باید حجاب را به عنوان عاملی بازدارنده انتخاب کند؛ زیرا وقتی زنی حجاب را کنار می‌گذارد و اندام‌های جنسی خود را در معرض دید دیگران قرار می‌دهد، خواهان بهره‌مندی دیگران از آن در‌ اشکال گوناگون از جمله ارتباط جنسی است. بنابراین، کسی که حجاب را بر می‌گزیند خود را از این گروه جدا می‌کند. لذا حجاب عامل جداسازی دو گروه زنان پاکدامن و بی‌عفت از یکدیگر است. از آیه ۵۳ سوره احزاب به دست می‌آید که یکی از علل و فلسفه تشریع حجاب از سوی خدا حفظ مومنان پاکدامن از دیگر اقشار جامعه است. حجاب ابزاری است که مومن پاکدامن را از زن هرزه و فاحشه و کنیز جدا می‌کند. در کتب تفسیری شیعی و غیر شیعی این احتمال داده شده که متعلّق «یعرفن»، «من الاماء» باشد. (مجمع‌البیان، ج‌۷‌-‌۸‌، ص‌۵۸۰‌؛ روح‌المعانى، ج‌۱۲، جزء‌۱۲، ص‌۱۲۹) بر اساس این احتمال، علت و فلسفه تشریع حجاب جداسازی زنان آزاده از زنان کنیز بوده است؛ زیرا برای کنیزکان حجاب تشریع نشده است. در این صورت، زن آزاده و مومن برای حفاظت خود از نگاه و تعرضات جنسی دیگران باید حجاب اختیار کند تا شناخته نشود و مورد تعرض جنسی قرار نگیرد؛ این در حالی است که کنیزکان حجاب نداشته و زینت‌های خود را آشکار می‌کردند.
۲- پرهیز از تبرج و  برجسته‌سازی اندام‌های جنسی: از دیگر عوامل موثر در امنیت اخلاق جنسی جامعه، اجتناب از تبرج و برجسته سازی اندام‌های جنسی است. خداوند از مومنان خواسته تا برای حفظ و ایجاد امنیت اخلاق جنسی، از تبرج جاهلی که برجسته‌سازی اندام‌های جنسی با ابزارهایی گوناگون بوده است، پرهیز کنند.(احزاب، آیه ۳۳) امروز در غرب زنان فاحشه با برجسته‌سازی اندام‌های جنسی و نشان دادن آن تلاش می‌کنند تا درآمدی کسب کنند و ارتباط جنسی داشته باشند. انواع ساتن و پوشش‌های تنگ و برجسته‌ساز وحتی انجام عمل جراحی برای افزایش و برجسته سازی اندام‌های جنسی از جمله شیوه‌هایی است که در غرب به کار گرفته می‌شود. این همان تبرج جاهلی است که بر اساس فقدان عقلانیت در یک جامعه انجام می‌شود و امنیت اخلاق جنسی جامعه را به مخاطره می‌افکند.
۳- پرهیز از آشکار‌سازی زینت‌های طبیعی و غیر‌طبیعی: یکی از عوامل موثر در امنیت اخلاق جنسی پرهیز زنان مومن و پاکدامن از آشکارسازی زینت‌های طبیعی و غیر‌طبیعی است. زینت‌های طبیعی همان اندام‌های جنسی است که تحریک‌آمیز است و مردان را برمی انگیزاند تا عمل جنسی داشته باشند؛ زینت‌های غیر طبیعی مانند زیورآلات و لباس‌های رنگارنگ تحریک‌آمیز و پوشش‌های زیبا از ابزارهایی است که تحریک جنسی را دامن زده و  امنیت اخلاق جنسی جامعه را با خطر مواجه می‌سازد. (نور، آیه ۳۱) در روایتى از امام باقر(ع) عبارت: «ما ظهر منها» به لباس، سرمه چشم، انگشتر، حناى دست و دستبند تفسیر شده است. (تفسیر قمّى، ج‌۲، ص‌۱۰۲‌؛ البرهان، ج‌۳، ص‌۱۳۰، ح‌۸) باید یاد آور شد که در آیات ۳۱ و ۳۲ سوره نور همان طوری که از آشکار کردن آرایه‌هایی از این دست نهی شده از آشکار کردن مواضع آنها نیز پرهیز داده شده است. پس این‌گونه نیست که زن تنها گوشواره را نشان ندهد، بلکه باید گوش خود را نیز در معرض نمایش نامحرمان قرار ندهد؛ زیرا هر دو عامل تحریکی مردان است و باید از آن اجتناب کرد تا خود و جامعه را در امنیت جنسی نگه دارند. پس پوشاندن موی سر، سینه و گردن و گلو و مانند آن نیز لازم و ضروری است.(همان) از نظر قرآن، زنان پاکدامن با این کار، خود را در مسیر تقوای الهی قرار داده و پاکدامنی و عفت خود را با این رویه اخلاقی و حیاورزی حفظ کرده و خیر و صلاح خود و جامعه را رقم می‌زنند.(نور، آیه ۶۰؛ احزاب، آیه ۵۵)
۴- پرهیز از نگاه‌های خیره و تیز: از دیگر عوامل موثر در صیانت از امنیت اخلاق جنسی جامعه، اجتناب از نگاه‌های تیز و هیز است. قرآن فرمان می‌دهد تا زنان و مردان مومن برای حفظ پاکدامنی و عفت خویش و امنیت اخلاق جنسی چشمان خویش را فرونهند و با چشم فروهشتن و پرهیز از نگاه‌های مستقیم و تیز، خود و جامعه را حفظ کنند. (نور، آیات ۳۰ و۳۱)
۵- پرهیز از چشم چرانی: همان‌طوری برای حفظ و صیانت از اخلاق جنسی از نگاه‌های تیز و مستقیم به نامحرمان از زن و مرد پرهیز داده شده، همچنین از چشم چرانی و نظربازی برحذر داشته است تا این‌گونه امنیت اخلاق جنسی جامعه حفظ و صیانت شود. (همان)
۶- اجتناب از خیانت چشم: چشم همانند دیگر ابزارهای در اختیار انسان، امانتی الهی است تا انسان با بهره‌گیری از آن به کمال بایسته و شایسته خویش برسد، بنابراین‌، استفاده از این ابزار و مانند آن در کارهای دیگر خیانت در امانت دانسته و از آن بر حذر داشته شده است. (غافر، آیه ۱۹)
۷- پرهیز از عشوه‌گری کلامی و رفتاری: باید از هر گونه رفتار و منشی که موجب تحریک جنسی طرف مخالف است، اجتناب و پرهیز شود تا امنیت اخلاق جنسی جامعه حفظ شود. از این رو در آیات قرآن از صوت و کلام و حرکات تحریک‌آمیز برای صیانت از اخلاق جنسی جامعه برحذر داشته شده است. (نور، آیات ۳۱ و ۳۲ و ۶۰؛ احزاب، آیات ۳۲ و  59)
۸-  کاهش تماس میان مردان و زنان: ارتباطات و تماس‌های غیرضروری میان مردان و زنان می‌تواند به کاهش یا از میان بردن ناامنی جنسی و صیانت از اخلاق جنسی جامعه کمک کند. انسان‌های با شخصیت اجتماعی کمترین تماس را با نامحرمان برقرار می‌کنند تا این گونه در شرایطی قرار نگیرند که به پاکدامنی آنان ضربه بزند. (احزاب، آیه ۳۳)
۹- پرهیز از سخنان ناپسند و منکر: از دیگر راهکارهای دفاع از امنیت اخلاق جنسی جامعه، پرهیز مردان و زنان از سخنان ناپسند و منکر است. اگر جامعه بخواهد در امنیت اخلاق جنسی باشد باید نوع ادبیات مردان و زنان در هنگام ارتباط کلامی بر اساس سخنان معروف و پسندیده باشد. بنابراین گفتن جوک و شوخی‌های نامتعارف و کلمات زشت جنسی و مانند آن می‌تواند امنیت اخلاق جنسی جامعه را در معرض خطر قرار دهد. (احزاب، آیه ۳۲)
۱۰- اجتناب از پوشش نامناسب: یکی دیگر از عواملی که امنیت اخلاق جنسی جامعه را تهدید می‌کند، پوشش نامناسب مردان و زنان است. از آنجا که بدن زنان به‌طور طبیعی از محرکات جنسی است، پوشاندن آن از اهمیت فوق‌العاده‌ای برای صیانت از اخلاق جنسی جامعه دارد. از همین رو در اسلام بر پوشش کامل بدن زن تاکید شده به‌طوری که چادر و پوشش سرتاسری به عنوان حجاب زنان مطرح شده  است. (احزاب، آیات ۵۳ و ۵۹) اگر صورت و کف دست استثنا شده در صورتی است که زیبایی آن عامل تحریک نباشد؛ اما اگر چنین باشد، بر زن است که آن را نیز بپوشاند.

ثبت نام در مجمع

برچسب ها :

ناموجود
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

مساجد