نگاهی تازه به ۴ دهه چالش‌های زنان/ از کشف حجاب تا دفاع مقدس در «مثل خواب، مثل رویا»

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار تئاتر خبرگزاری فارس، نمایش «مثل خواب، مثل رویا» به کارگردانی محمد قاسمی امسال در پنجمین همایش سراسری تئاتر مردمی خرداد در حوزه هنری به اجرای عموم رسیده است.

این نمایش اجرایش را از دیروز در تماشاخانه مهر آغاز کرده و استقبال خوبی هم داشته است. کارگردان این نمایش سال گذشته نیز نمایش «آبی‌ترین آسمانی زمین» را به صحنه برده بود.

درباره این نمایش و شرایط کار در جشنواره‌های تئاتر با محمد قاسمی کارگردان این نمایش به گفت‌وگو نشستیم.

* نمایش شما از شب گذشته اجرایش را در حوزه هنری آغاز کرده است، چند اجرا خواهید داشت؟

بله از شب قبل اجرای ما شروع شد و به استثنای تعطیلات خرداد ماه  هفته آتی تا ۲۵ خرداد (۱۰ اجرا) ما خواهیم داشت.

شب گذشته به عنوان اجرای اول بازخورد خوبی داشتیم، با اینکه شاید گروه هنوز به نظم واحدی در شب‌های اول نرسیده باشد اما در نهایت اجرای خوبی بود و برای شب‌های بعد تلاش می‌کنیم تا کم و کسری‌ها رفع شود.

*درباره قصه این نمایش توضیح می‌دهید؟ داستان‌های مختلفی در کار کنار هم قرار گرفته است؟

بله، من داستانی را مدت‌ها پیش برای نوشتن در ذهن داشتم، وقتی بحث همایش خرداد پیش آمد، جرقه آن زده شد. شما تصور کنید از زمان کشف حجاب در دوران رضاخان تا اتفاقاتی که پس از آن در کشور رخ داد، من همیشه فکر می‌کردم که در این بین خانم‌های مسلمان ایرانی چه شرایطی را تحمل می‌کردند، اینکه به زور حجاب از سر مردم برداشته شود چه واکنش‌هایی را برمی‌انگیزد؟

بعد از آن برش‌هایی از زندگی مردم انقلابی و کسانی که فعالیت‌های سیاسی در آن دوران داشتند چه شرایطی را زنان تحمل می‌کردند، عده‌ای از آنها دستگیر می‌شدند، شکنجه‌هایی را تحمل می‌کردند و بعد هم جنگ تحمیلی و شرایط آن بهرحال در جنگ کشتن یک بخش عادی است، اما اینکه چه بر سر خانواده‌ها پس از آن می‌آید باز هم بحث زنان و شرایط پس از جنگ را مطرح می‌کند.

بنابراین در این نمایش در چهار اپیزود به شرایط زنان از کشف حجاب تا جنگ تحمیلی پرداختم. شما تصور کنید در جنگ تحمیلی یک نفر شهید می‌شد اما پرده دیگر آن خانواده این شهید است که باقی مانده و این همیشه در ذهن من چالش برانگیز است که خانواده بی مرد و بی سرپرست چه کار کرده‌اند؟

هدف اصلی من نشان دادن شکاف بزرگ تاریخی ایران در این دوران بود بزرگترین تحولاتی که در ایران از پهلوی دوم، جنگ، انقلاب اسلامی رخ داد.

*آیا داستان‌ها به هم مرتبط هستند؟

خط و ربط آنها زنانی هستند که مشکلاتی برایشان پیش آمده است؛ چه کسانی که دچار مشکلاتی شدند و چه کسانی که مردهایشان را از دست داده‌اند داستان‌ها بار معنایی مشخص دارند که این فاصله تاریخی را روایت می‌کنند.

*چند کاراکتر این ۴ اپیزود را بازی می‌کنند؟

۵ بازیگر مشترک در این ۴ اپیزود هست؛ محمد قاسمی، پری بارانی، رستا رضوی، میثم محمدی و فرید طاهری. همه بازیگران در جاهایی بازی ساز و در بخش‌هایی هم بازیگر اصلی هستند. موسیقی کار هم زنده است آهنگساز محمد بهراد است و نوازنده‌ها کوروش عبدی،‌محمدعلی رحمانی و خود محمد بهراد است که به نظرم بهراد از شاهکارهای این کار محسوب می‌شود.

*تمایل به ادامه اجرای کار دارید؟

بله اتفاقا روز گذشته قبل از اجرا در محوطه حوزه هنری با چند تن از هنرمندان صحبت می‌کردم در این صحبت‌ها مطرح شد که در گذشته شاید می‌توانستیم با یک هزینه کم کارها را جمع و جور کنیم، چرا که هزینه‌ها زیاد نبود اما الان هزینه‌های زیاد رفت و آمد و تمرینات و تولید و اجرا زیاد است و با مبالغی که ما برای عقد قرارداد و کمک هزینه روبه رو هستیم، کار به صرفه نیست.

بنابراین اینطور می‌شود که تولید کننده تصمیم می‌گیرد یک کار را به چند جشنواره و همایش بفرستد،بیشتر جشنواره‌ها هم کار اورجینال می‌خواهند و بعد هم مبالغی که برای کمک هزینه در نظر گرفته می‌شود مبالغی خیلی اندک است. ما سال قبل «آبی‌ترین آسمانی زمین» را اجرا کردیم، این کار خیلی سخت اما دلنشین بود. از شروع تا پایان سه سال و نیم زمان بُرد و در جشنواره‌های مختلف آن را اجرا کردیم و کلی هم اجرای عموم داشت.

نباید اینطور باشد که کارهای ارزشی خوب را رها کنیم چرا که اگر اینطور شود ما یک تولید کننده سری دوز بعد از مدتی می‌شویم. نمایشنامه‌هایی که شکسپیر، سوفکل و … نوشتند در طول عمرشان شاید ۱۰ کار برگزیده بود که همه تکرار می‌شد، البته من خودم را با آنها مقایسه نمی‌کنم اما الان شرایط را ببینید که کارهای تولیدکنندگان ایرانی شاید صد باشد اما یکی از آنها هم مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

این نوع بی توجهی به کارگردان‌ها و تولیدکنندگان باعث می‌شود که کارها سری‌دوزی شود و دیگر کیفیت مهم نباشد و فقط تولید صرف صورت گیرد.

*چه پیشنهادی در این زمینه دارید؟

من پیشنهاد می‌کنم اگر نهادها وقتی نمایش خوبی را دیدند، از آن حمایت کندد تا ویترین تئاتر شود و آن کار چندین سال و صدها اجرا برود، البته منظورم این است که در زمان‌های مختلف این اتفاق بیافتد، اینطور باشد که برای یک کار هنری خوب چند اجرای سالانه موفق داشته باشیم.

کار «مثل خواب، مثل رویا» 5 ماه پروسه تمرین آن طول کشیده حال به نظرتان درست است که با ۱۰ اجرا کار تمام شود؟

*نکته دیگر این است که استقبال از کارهای ارزشی هم شاید به نسبت دیگر نمایش‌ها کمتر باشد..

بله این دردآور است، تولید آثاری با محتوای شعارزده، تکراری و خسته کننده باعث شد که حمایت مردم از کارهای باکیفیت کم شده و مخاطبین تئاتر به سمت کارهای بی محتوا و دارای بازیگر چهره بروند که خوراکی هم ندارد! بنابراین در انتخاب کار در این ژانر باید دقت کرد که موضوعش خوب باشد، حرفش را با شعار بیان نکند و فرم اجرایی دلچسب داشته باشد.

الان نمایش «مثل خواب، مثل رویا» در ۵۵ دقیقه همه این موضوعات را بیان می‌کند و حال مردم را با موسیقی زنده خوب می‌کند اما مصیبت قضیه این است که بعد از پایان این قضیه، دیگر حمایتی وجود ندارد و کار دچار مرگ می‌شود. من با جشنواره‌های مختلف هنری و مدیرانشان صحبت کردم یک کار را می‌بینیم که در تئاتر برادوی ۳۰ سال است که به صحنه می‌رود، سال‌ها بازیگرانش تغییر می‌کنند و در واقع به نوعی یک جذب گردشگری هم شده است درحالیکه اگر یک کار خوب بخواهد در ایران بعد از یک اجرای جشنواره‌ای دوباره هم به صحنه برود با مخالف عده‌ای روبه رو می‌شود.

اجازه دهید که یک عده هم کارهای خوب در کارنامه‌شان باشد و آنها را تقویت کنیم، دائم باید به دنبال این باشیم که کارهای نو تولید کنیم، آن هم مبلغ کمک هزینه دو میلیونی برایش دریافت کنیم، خب این بیشتر شبیه یک لطیفه است! الان کمک‌هزینه دو میلیونی به هزینه رفت و آمد گروه هم نمی‌رسد!

بنابراین یک کارگردان باید بتواند دستمزد شایسته بازیگران را به آنها پرداخت و دیگر هزینه‌ها را هم تأمین کند و اینها نیاز به حمایت بیشتر جشنواره‌ها دارد. یک برآورد ساده می‌گوید که ما تولیدکننده‌ها ضرر می‌کنیم، یک عده دیگر کار را کنار گذاشته‌اند و یک عده هم که کار می‌کنند انگیزه ندارند و مجال افتاده دست کارهای بی محتوا و سخیف و بی روح. من البته با احترامی که به کارهای خوب هم در سالن‌ها می‌گذارم به طور کلی نظرم را می‌گویم و امیدوارم شرایط امسال بهتر از قبل شود.

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از فارس، پنجمین همایش سراسری تئاتر مردمی خرداد از روز گذشته با اجراهای مختلفی در تئاتر شهر، حوزه هنری، خانه هنرمندان، برج میلاد و میدان امام حسین (ع) آغاز به کار کرد.

این همایش از ۸ تا ۱۵ خرداد ماه به دبیری امیرحسین شفیعی در ۱۰ استان تهران، آذربایجان شرقی، اصفهان، ایلام، لرستان، قزوین، گیلان، کرمان، البرز و مرکزی برگزار می‌شود.