نگاهی به نمایشگاه «زن ، آغازی از پایان» در برج آزادی

در این گزارش آمده است: اسم نمایشگاه خیلی برایم جالب بود چون شاهد این هستیم که هر جا زنی حضور دارد، زندگی به جریان می‌افتد و این ورای سن، ظاهر و هر چیز دیگری است
شاید بعضی‌ها متوجه پیام عکس نشوند اما می‌خواهم پیامی که از آن می‌گیرند «احترام» گذاشتن به زنان باشد
باید به‌اندازه خودمان قدم برداریم و باور داشته باشیم که این تلاش به‌اندازه خودمان تاثیرگذار بوده است
دوست دارم زن را فراتر از ظاهر ببینند. اینکه زن فراتر از فرم وفراتر از چیزی است که در جامعه می‌بینیم
ما سعی کرده‌ایم با محوریت زن، نمایشگاهی برگزار و دغدغه های‌مان را با نگاهی نو بیان کنیم
عطر خوش اردیبهشت آنچنان پیچیده در فضا که حتی ترافیک شلوغ ترین نقطه شهر هم خللی در این حال خوش ایجاد نمی کند. برج آزادی، پرصلابت و سفید ایستاده میان این حال خوش پر ازدحام شهر.
برج مقتدر تهران که نام مقدس «آزادی» را یدک می‌کشد، حال و هوای خوش اردیبهشتش را با دخترانی شریک شده که او را میهمان قاب‌ عکاس‌های‌شان کرده‌اند؛ قاب هایی با موضوع «زن ، آغازی از پایان». پای صحبت‌های‌شان که بنشینید، تعجب خواهید کرد از قدرت کلام‌شان در خصوص موضوعی که از آن عکاسی کرده اند.
عکس‌هایی چنان صمیمی و پرقدرت که هرکدام راوی قصه ای است از غم و شادی زنان این سرزمین؛ قصه هایی که تا به حال مجالی برای بازگو کردن‌شان نبوده است و شاید هم حوصله ای برای شنیده شدن نیافته اند.
دختران جوان نمایشگاه «زن ، آغازی از پایان» با چنان صلابتی از سوژه‌های‌شان حرف می‌زنند که بی‌شک شگفت‌زده خواهید شد وقتی بفهمید که خیلی‌ از آنان هنوز در دوران جوانی به سر می‌برند و روزهای میانسالی برای‌شان فرانرسیده است. با دختران نمایشگاهی که راوی زندگی و قدرت زنان است، در خصوص هدف‌شان از برگزاری این نمایشگاه و نگاه‌شان به مفهوم زن وزندگی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
زهرا ابراهیمی
موضوع نمایشگاه شما در خصوص زنانی است که سن بالایی دارند ولی همچنان «تحرک» دارند و زندگی را می‌توان در رفتارشان دید.
بله؛ موضوع نمایشگاه ما «زن، آغازی از پایان» است؛ یعنی همه این خانم‌هایی که می‌بینید از سن بالایی برخوردارند و جوان نیستند ولی با اینکه جوان نیستند، باز می‌توانند آغاز جدیدی باشند درراه پرپیچ‌وخم زندگی.
خودت هم به این جمله اعتقادداری که زن یک شروع است حتی در پایان؟
بله؛ یعنی زن‌ها در هر سن و جایگاهی که باشند، باز یک انرژی مثبت و دید متعالی به زندگی دارند . همیشه زنده‌اند و مملو از حس زیبای زندگی هستند.
زهرا ابریشم‌کار
تابه‌حال قبل از این به موضوع نمایشگاه، یعنی زنان سالخورده‌ای که مملو از حس زندگی هستند، فکر کرده بودید؟
به‌طور کلی از گذشته به بانوی ایرانی وزنان فکر کرده بودم و دغدغه عکاسی از آن‌ها را داشتم ولی شرایطی برای عکاسی از این موضوع پیش نیامده بود. وقتی موقعیتش پیش آمد، خیلی استقبال کردم. زن، همواره آغازی است که پایانی ندارد.
دوست دارید کسانی که عکس‌های‌تان را می‌بینند، چه چیزی در ذهن‌شان شکل بگیرد؟
زنان ممکن است سن‌شان زیاد یا کم باشد ولی در پس هر حرکتی که می‌کنند، داستانی هست. ما می‌خواستیم در این عکس‌ها داستانی با پوشش‌های مختلف بسازیم؛قصه زندگی ‌ای که مملو از غم و شادی است.
مرضیه سیاه‌ تیری
چطور شد که این خانم را برای عکاسی انتخاب کردید؟
وقتی این خانم را دیدم، از درایت و تحرکش خوشم آمد.به نظرم خانم زبلی بود؛ درعین‌حال که اطرافش خیلی شلوغ بود، حواسش به این بود که کارش را درست انجام دهد. هم حواسش به محیط بود و هم تلاش می‌کرد کارش را بی‌نقص انجام دهد.
دوست دارید کسانی که عکس‌های‌تان را می‌بینند، چه چیزی به ذهن‌شان بیاید؟
دوست دارم زن را فراتر از ظاهر ببینند. اینکه زن فراتر از فرم و فراتر از چیزی است که در جامعه می‌بینیم. یک زن می‌تواند خیلی قوی باشد؛ حتی در پس‌کار به‌ظاهر ساده‌ای که انجام می‌دهد.
معصومه کاظمی
حس‌تان درباره نمایشگاه چیست؟
من خیلی از دیدن کارهای این نمایشگاه لذت می‌برم؛ برای اینکه این نمایشگاه یک نگاه نو به زن داشته و او را از دید ظاهری خارج کرده و یادآور شده است که زن در تمام حرکات و لحظات زندگی حرفی برای گفتن و شنیده شدن دارد.
یعنی قدرتی که عکس‌ها دارند، برای‌تان مهم است؟
بله برای اینکه در عکس‌های ما هیچ‌کدام از زنان آرایشی ندارند، هیچ‌کدام زیبندگی ندارند که به خاطر آن تماشای‌شان کنید. تمام زنان عکس‌های ما، نگاهی فراتر از ظاهر دارند. در حقیقت آنان دارند آینده نگری را به ما نشان می دهند.
سحر فراهانی
نمایشگاهی برپا کرده‌اید که موضوعش زنانی هستند که ظاهر ساده‌ای دارند اما در نگاه‌شان حس زندگی موج می‌زند.
بله ؛ ما هم می‌خواستم بگوییم زنان در هر سنی که باشند، زندگی با دست‌های‌شان به جریان می‌افتد و این مهم نیست که ظاهرشان همیشه مدرن باشد یا جوان باشند. آنان همیشه می‌توانند تاثیربگذار ند وزندگی در دست‌های‌شان به جریان بیفتد. زندگی می‌تواند از خیال‌های یک زن آغاز شود.
راجع به خیال‌های زن حرف می زنید؛ دوست دارید کسی که عکس‌تان را می‌بیند، چه چیزی به ذهنش برسد؟
دوست دارم کسی که عکسم را می بیند به قدرت و تاثیرگذاری زن در هر سنی پی ببرد. درست است که من وقتی جوانم می‌توانم تاثیرگذار باشم ولی این دلیل نمی‌شود که وقتی پیر شدم زندگی برایم متوقف شود. زن آغاز هر پایان است؛ یعنی هر جا تمام می‌شود باز شروع دوباره‌ای دارد.
سعیده بیاتی
خودت به‌عنوان و سوژه این نمایشگاه اعتقادداری؟
بله ؛ اسم نمایشگاه خیلی برایم جالب بود چون شاهد این هستیم که هر جا زنی حضور دارد، زندگی به جریان می‌افتد و این ورای سن، ظاهر و هر چیز دیگری است.
دوست دارید اگر کسی نمایشگاه شمارا دید و رفت چه چیزی از آن در ذهنش بماند؟
اینکه همه انسان‌ها باهم برابرند و در هر سن، ظاهر و جنسیتی برای گردش چرخ زندگی با یکدیگر تلاش می‌کنند.
زهرا حسین پور
در صحبت‌های‌تان شنیدم که مدام از «حس زندگی»در عکس‌تان حرف می‌زدید؛علت خاصی دارد؟
سوژه من غم بزرگی داشت؛ دخترش را ازدست‌داده بود و من می‌خواستم نشان دهم زنان در بدترین شرایط هم می‌توانند «زندگی» را معنا ببخشند.
دوست دارید وقتی عکس را می‌بینند، چه چیزی به ذهن‌شان خطور کند؟
اینکه زن دارد در ناباورانه‌ترین حالت ممکن زندگی‌اش را می‌گذراند و به چیزهایی فکر می‌کند که ممکن است دوباره از نو بسازد.
زینب نیکیان
چرا این سوژه را انتخاب کردید؟
زیرا مفاهیمی داشت که ازنظر خودم بسیار جالب بود. سوژه، نمادی از یک خانم است که در زنده نگه‌داشتن روح زندگی تلاش و جدیت داردو به نظرم این قشنگ‌ترین معنای «زن» است.
جالب است که سوژه شما برخلاف بقیه عکس‌ها جاندار نیست و مانکن است.
بله؛ از قصد خواستم با یک سوژه بی‌جان زندگی را به نمایش بگذارم چون مفهوم زن به هر چیزی حس «زندگی» القا می‌کند. شما ببینید سوژه من به‌ظاهر جان ندارد اما زنانگی‌اش، قدرتش و حتی حسی که به مخاطب القا می‌کند، زنده است.
کیمیا نیکویی
در یک نگاه اجمالی به نمایشگاه، متوجه تفاوت عکس شما با بقیه آثارمی‌شویم.ترکیب متناقض و جالبی را به تصویر کشیده‌اید که قاب متفاوتی از سایر عکس‌ها خلق کرده است. چگونه به این ترکیب رسیدید؟
من همیشه دغدغه موضوعات مربوط به زنان را داشته و دارم.اینکه علاوه بر محدودیت‌هایی که با آن مواجه هستند با فشارهایی روبه‌رو می‌شوند که از آن‌ها می‌خواهد تظاهر به رفتار و کارهایی کنند که شاید به آن علاقه یا اعتقاد نداشته باشند و ممکن است به‌واسطه همین فشارها از خیلی علایق‌شان هم منع ‌شوند. این حس اجبار،تناقض‌های زیادی در زندگی زنان به وجود آورده که بسیار آزاردهنده است.
آدم‌ها برای خوب بودن معیاری گذاشته‌اند که دیگران را با آن می‌سنجند ولی من می‌خواستم خط‌ها را بشکنم و به‌طور مثال نشان دهم زن مسنی که لاک می‌زند یا آرایش می‌کند، هنجارشکنی نکرده و خط قرمزها را نشکسته بلکه تنها کاری را انجام داده که دلخواهش است و قرار نیست برای آن مواخذه شود.عکس من ترکیبی از فشارهای جامعه و رفتارهای دلخواه هر فرد است.
فکر می‌کنید مخاطبی که عکس را می بیند‌، اولین چیزی که به ذهنش می‌رسد چیست؟
شاید بعضی‌ها متوجه پیام عکس نشوند اما می‌خواهم پیامی که از آن می‌گیرند «احترام» گذاشتن به زنان باشد؛ با هر عقیده، رفتار و باوری که دارند.پیامی که به زن‌ها می‌گوید لازم نیست به چیزی تظاهرکنی که نیستی.
محوریت نمایشگاه شما عکاسی از خانم‌های مسن است؛ فکر می‌کنید زنان جوان هم با موضوعی که عکس شما روایت می‌کند،درگیر هستند؟
البته؛ این موضوع می‌تواند به تمام زنان تعمیم داده شود. حتی آقایان هم می‌توانند اسیر این خط‌کشی‌های نا به‌جا شوند ولی به نظرم برای خانم‌ها خیلی بیشتر و عمیق تراست.
فکر می‌کنید می‌توانید به اندازه خودتان در تغییر شرایطی که گفتید، تاثیرگذار باشید؟
بله فکر می‌کنم می‌توانم. شاید همین عکس در این نمایشگاه کوچک، ذهن کسی را درگیر کند که وقتی پایش را از نمایشگاه بیرون گذاشت با خودش بگوید چرا شرایط برای زنان این‌گونه است و من چه‌کاری می‌توانم برای بهبودش انجام دهم! این نمایشگاه حتی اگر به اندازه زدن جرقه‌ای در ذهن چند نفر تاثیرگذار باشد، به نظرم رسالت خودش را انجام داده است.
چیز جالبی که در عکس شما وجود دارد، این است که اثرتان فقط یک قاب تصویری نیست،روایتی است که می‌توان رد آن را در خیلی از چالش‌هایی که زنان جامعه با آن مواجه هستند، مشاهده کرد؛ مانند ازدواج خانم‌های مسن.
بله؛ این موضوع و همین یک قاب را می‌توان به خیلی از جنبه‌های زندگی زنان تعمیم داد؛ به عنوان مثال در خصوص همین بحث ازدواج که به آن اشاره کردید، شاهدیم مردی که طلاق گرفته و می‌خواهد دوباره ازدواج کند، خیلی راحت‌تر می‌تواند این کار را انجام دهد تا زنی که طلاق گرفته و قصد شروع زندگی مشترک جدیدی دارد. برایم مهم است که زنان در هر سن و موقعیتی تجربه زیست در شرایط انتخاب آزاد را داشته باشند و بتوانند با قلب‌شان زندگی کنند نه با محدودیت‌ها و چارچوب‌هایی که جامعه برای‌شان تعریف‌ کرده؛ بخش بزرگی از لذت‌های زندگی ،لذت انتخاب‌های آزاد است.
نقاشی هم کار می‌کنید؛ تا به حال ‌به این فکر کرده‌اید که این موضوع را در نقاشی هم دنبال کنید؟
بله؛ البته نقاشی مفهوم جسورانه‌تری برایم دارد ولی بعضی از موضوعات را با عکس راحت‌تر می‌توان نشان داد. چون عکس،تصویری از واقعیت است و ذهن بیننده را درگیر می‌کند. در حقیقت عکاسی مستند است و نمونه بیرونی دارد. مخاطب می‌فهمد که این زن واقعادر جامعه هست و زندگی می‌کند.
دوست داری سوژه و مفهوم «زنان» را در عکس‌هایت ادامه دهی؟
بدون شک بله؛آن‌قدر مشکلات زنان پررنگ است که دیگرکسی نمی‌تواند بگوید من نمی‌بینم یا کار کوچکی که انجام دادم، کافی بوده است؛ نمونه‌اش ممنوعیت حضور زنان در استادیوم‌هاست. این سوژه برای زنان (در هر طبقه و قشری) بسیار ملموس است و همه می‌توانند آن را درک کنند.
حقوق همجنسانم برایم خیلی اهمیت دارد و به‌شدت دوست دارم در این زمینه کارکنم. ‌بخشی موضوع رفتن به ورزشگا‌هاست و ‌بخشی هم حق طلاق است و همچنین مسافرت‌هایی که آنان نمی‌توانند بدون اجازه پدر یا شوهرشان بروند.
فکر می‌کنی با «هنر» می‌توان به بهبود این اوضاع کمک کرد؟
بله؛ هنر می‌تواند کمک کند. من وقتی این کار را انجام می‌دهم، با خودم نمی‌گویم الان می‌توانم همه‌چیز را تغییر بدهم ولی خب می‌شود به‌اندازه خودت موثر باشی و بقیه را هم تشویق کنی. بعضی‌ها وقتی آزادی یاحقی را ندارند، وقتی با نداشتنش مشکلی احساس نکنند، برای سایر افراد هم تلاشی نمی‌کنند.
به عنوان مثال همین موضوع رفتن به ورزشگاه‌ها برای من دغدغه نیست و به فوتبال هم خیلی علاقه‌ای ندارم ولی وقتی می‌بینم دختران وزنانی هستند که این موضوع برای‌شان مهم است اما از آن محرومند، باعث می‌شود بی‌تفاوت نباشم و این، ناخودآگاه دغدغه من نیز می‌شود.باید به‌اندازه خودمان قدم برداریم و باور داشته باشیم که این تلاش به‌اندازه خودمان تاثیرگذار بوده است.
سحر برخورداری
سوژه نمایشگاه چه حسی را به شما القا می‌کند؟
زن‌ها در جامعه خیلی تحت‌فشار هستند و از بسیاری آزادی‌های فردی محروم شده‌اند. بیشتر عکس‌های این نمایشگاه به زنانی می‌پردازد که با تمام وجود تاثیرگذار هستند و به محیطی که در آن زندگی می‌کنند، حس زندگی القا می‌کنند. زنان نمایشگاه ما، زنانی هستند که چین‌وچروک صورت‌شان راوی قصه‌های بی‌نظیری است که شاید تا به حال برای بازخوانی آن‌ها حوصله نکرده‌ایم.
تصمیم دارید در آینده نیز با این محوریت عکاسی کنید؟
بله البته؛ چون موضوعات مربوط به زنان همیشه از دغدغه‌های من بوده است. با این حال اگر دوباره بخواهم نمایشگاهی در این خصوص بگذارم، بیشتر به مباحث مربوط به حقوق زنان دقت خواهم کرد و مواردی را در این خصوص نشان خواهم داد.
زهرا هندی
تعداد عکس‌های شما در این نمایشگاه زیاد است. دل‌تان می‌خواهد کارهای‌تان چه مفهومی را به مخاطب القا کند؟
زن، سوژه دلخواه من در عکاسی است. زنان نمایشگاه ما،زنانی به‌شدت اثرگذار هستند. به حدی که وقتی به قاب عکس‌ها نگاه می‌کنید، ناخودآگاه حس قدرتِ وصف‌ناپذیری به شما القا می‌شود. برایم مهم بوده و هست که قدرت زنان و این سرآغاز زندگی بودن‌شان در خاطر هر مخاطبی حک شود.
باز هم در این خصوص عکاسی خواهد کرد؟
البته که این راه را ادامه خواهم داد. عکاسی از زنان،عکاسی از زندگی و قدرت است.
حدیث دری
حس‌تان نسبت به این نمایشگاه به‌ویژه عکس خودتان چیست ؟
خیلی دوستش دارم چون سوژه، یک بانوی ایرانی است که زحمتکش و سختی‌کشیده بود وتجربه‌های زیادی داشت.
دوست دارید آدم‌هایی که عکس را می‌بینند، چه چیزی به ذهن‌شان برسد؟
حس مادرانه و آرامش.
بازهم از زنان و مسائل مربوط به آنان عکاسی خواهید کرد؟
البته؛ چون به نظرم دنیای زنان دنیای بسیار زیبا و ویژه‌ای است که هنر می‌تواند روایتگر خوبی برای آن باشد.
زهرا خلجی
محوریت نمایشگاه شما «زن» است. نمایشگاهی که سعی کرده است این بار نگاه جدید و ویژه ای به موضوع زنان داشته باشد.
بله همین‌طور است. ما سعی کرده‌ایم با محوریت زن، نمایشگاهی برگزار و دغدغه های‌مان را با نگاهی نو بیان کنیم. زنان هر کدام روایت خاص خودشان را از جامعه، زندگی و حس‌هایی که تجربه می‌کنند، دارند و این روایات هرکدام قصه منحصر به فردی است که نیاز به شنیده شدن دارد.ما تلاش کردیم با عکس‌های‌مان راوی بخش کوچکی از این قصه‌ها باشیم.
فکر می کنید تا چه حد موفق به انتقال پیام‌تان به مخاطبان شده اید؟
من به قدرت اثرگذاری به‌گونه‌ای نگاه می‌کنم که حتی کوچک‌ترین مقدار آن نیز قابل تامل است. موضوعات مختص زنان بسیار جای کار دارد و هنر می تواند به خوبی رسالت خود را در این باره انجام دهد.امیدوارم در آینده هم بتوانیم نمایشگاه‌های دیگری برگزار و ابعاد دیگری از این قصه ها را بیان کنیم.
روزنامه قانون
تهرام/۹۳۵۳/۶۰۰۳