واکاوی مناسبات روسیه با غرب و پیوستن ایران به معاهده برن

**بحران روابط روسیه با غرب و چشم‌انداز آینده
نشست «بحران روابط روسیه با غرب و چشم‌انداز آینده» در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

«حسن بهشتی ‌پور» کارشناس مسایل روسیه، تبیین اتفاقات و بحران های جدید در ارتباط روسیه و آمریکا در قالب آغاز دوباره جنگ سرد را ساده اندیشی خواند و گفت: به نظرم برای تبیین دقیق نیاز داریم که جامعه اندیشمند ایران برای این شرایط جدید عبارت جدیدی نیز به کار بگیرد که بتواند شرایط را تبیین کند.

بهشتی ‌پور اضافه کرد: صرف اینکه بگوییم دوران جنگ سرد جدید آغاز شده است؛ نمی تواند بیان گر وضعیت جدید باشد. شرایط فعلی با دوران جنگ سرد به دلایل مختلف بسیار متفاوت است. از جمله اینکه در دوران جنگ سرد دوطرف اعلام می کردند که قصد نابودی یکدیگر را دارند اما در شرایط فعلی روسیه و آمریکا هیچ کدام ادعای نابودی طرف مقابل را ندارد و هم از نظر ایدئولوژیک با هم رو در رو نیستند.

این کارشناس مسایل روسیه ادامه داد: در دوره فعلی دوطرف بیشتر پیگیر رقابت هستند در حالی که در دوران جنگ سرد تقابل وجود داشت. به علاوه در آن دوران یک جنگ تبلیغاتی در رسانه ها در جریان بود و دوطرف میلیون ها دلار در عرصه تبلیغات برای رسوا کردن طرف مقابل خرج می کردند. اما امروز شکل دیگری از رقابت به نام فضای سایبری ایجاد شده و با ترکیبی از قدرت نرم و قدرت سخت، قدرت هوشمند شکل گرفته است.

وی تأکید کرد: محیطی که امروز در آن فعالیت می کنیم از نظر کمی و کیفی با دوران جنگ سرد متفاوت است.

«حمیدرضا عزیزی» استادیار پژوهشکده مطالعات منطقه‌ای دانشگاه شهید بهشتی با برشمردن عواملی که در هر ۲ طرف روسی و غربی باعث ایجاد حساسیت نسبت به ارتباط شده، اظهار داشت: وضعیت فعلی نه تک عاملی است و نه تک سطحی، یعنی نمی شود آن را به سیاست خارجی ۲ کشور تقلیل داد و یا تنها یک عامل را موثر دانست.

عزیزی بیان داشت: اگر رویکرد سیاست خارجی روسیه را از ابتدای فروپاشی شوروی نگاه کنیم، می بینیم برای توسعه دنبال همکاری با غرب بوده است، اما این روند تحت تأثیر اتفاق های مختلف و رفتارهای ناتو تغییر کرده است. از جمله گسترش ناتو به سمت شرق باعث شده که روسیه بیش از گذشته نسبت به رفتارهای طرف غربی حساسیت پیدا کند.

استادیار پژوهشکده مطالعات منطقه‌ای دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به تلاش آمریکا برای حفظ موقعیت برتر خود از فضای جنگ سرد تاکنون توضیح داد: خیلی نگذشت که روسیه فهیمد که در سطح نظری و عملی این رویکرد در تفکر راهبری غرب وجود دارد و وقوع انقلاب های رنگی در منطقه قفقاز و اتفاقات دیگر آن را ثابت کرد.

وی در ادامه افزود: روسیه به این نتیجه رسید که سیاست غرب این نیست که چراغ سبزهای روسیه را با چراغ های سبز نشان دهد و زمانی برای دومین بار به این نتیجه رسید که بعد از چراغ سبز نشان دادن به ناتو در حمله به لیبی، در نهایت بازار تسلیحات خود در منطقه را از دست داد. از طرفی کارشناسان روس هم بر این باورند که تجربه روسیه در همکاری با غرب شکست خورده است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: ارتباط ایران و روسیه در مسیر حرکت به سمت مشارکت راهبردی قرار دارد. ولی هنوز به یک شراکت راهبردی نرسیده است. ما برای اینکه بخواهیم از شراکت راهبردی صحبت کنیم نیاز است که در حوزه های مختلف ارتباط جریان داشته باشد و ارتباط تک بعدی نباشد. ارتباط ما با روسیه طی سال های مختلف محدود به ارتباط نظامی و هسته ای بوده است.

**مسأله اجتماعی؛ پوشش یا ناپوششی؟
نشست «مسأله اجتماعی؛ پوشش یا ناپوششی؟» در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

حجت‌الاسلام «داود مهدوی ‌زادگان» عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نخست این پرسش را مطرح کرد که آیا باید «پوشش» را یک مسأله اجتماعی در نظر بگیریم یا ناپوششی را مسأله فرض کنیم؟
حجت‌الاسلام مهدوی ‌زادگان تعریف مفهوم پوشش و ناپوششی را به ارتکاز عرفی مردم از معنای این واژه‌ها واگذار کرد و در ادامه گفت: در این بحث من تقابل میان حجاب و بی‌حجابی را عرض می‌کنم و نه حجاب و بدحجابی. نمی‌توانیم بگوییم هر کسی بدحجاب است بی‌حجاب است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مقدمه بعدی خودش را به تعریف مختصات «امر اجتماعی» اختصاص داد و اظهار داشت: شبکه‌ای ارتباط وجود دارد که بین بیش از یک فرد وجود دارد و امر اجتماعی امری است که در این ارتباط توسط افراد متکثر تکرار می‌شود. در واقع امر اجتماعی مفهوم شایع بودن را به ذهن متبادر می‌کند. معنای «فهم اجتماعی» را هم می‌توان این‌گونه تعریف کرد که این فهم محصول حضور کنشگرانه معرفتی و تعاملی فرد در جامعه است که در قالب یک معرفت برای او به وجود می‌آید.

وی موضوع سنخ‌شناسی جامعه را مطرح کرد و ادامه داد: ما دو نوع سنخ را برای جامعه می‌توانیم در نظر بگیریم. یک جامعه دینی-ارزشی داریم. یک جامعه غیردینی داریم که خودش به دو دسته تقسیم می‌شود. یکی جامعه سکولارِ لیبرال است. این جامعه می‌خواهد خنثی باشد و مسایل را به افراد واگذار کند. یک جامعه هم لاییک است که دقیقاً در مقابل جامعه دینی قرار می‌گیرد.

حجت‌الاسلام مهدوی ‌زادگان به سه رویکرد نسبت به مسأله اجتماعی اشاره کرد و بیان داشت: یک رویکرد، مطلق است که به‌صورت مطلق قایل به یک امر اجتماعی است. یک رویکرد نسبی‌گراست؛ یعنی مسایل اجتماعی را به نسبت جوامع و تاریخ‌های مختلف، متفاوت می‌داند. یک نگاه هم لیبرال است که می‌گوید باید مسایل را باید به خود افراد واگذار کرد. اگر تقابلی باشد میان دو نگاه مطلق‌گرا و لیبرال وجود دارد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پاسخ به کسانی که انتخاب پوشش و ناپوششی را به افراد واگذار می‌کنند، توضیح داد: برفرض که این حرف درست باشد آیا شما حاضرید که ناپوششی را پیشنهاد کنید؟ در اینجا متوقف می‌شوند و ممکن است بگویند البته ما پوشش را قبول داریم و نمی‌توانیم آن را پیشنهاد دهیم. همچنین مجموعه‌ای از بزهکاری‌ها در کنار ناپوششی قرار می‌گیرد.

وی در نهایت نتیجه گرفت: ناپوششی یک مسأله اجتماعی است و نمی‌تواند به عنوان یک راه حل پیشنهاد شود. همانطور که گفتیم مسأله اجتماعی ممکن است از متن نزاع درونی ارتباط اجتماعی شکل بگیرد اما گاهی ممکن است از نزاع جامعه و مطلوب‌های غیراجتماعی شکل بگیرد. ناپوششی به عنوان یک مطلوب شخصی چون در تنازع با متن اجتماعی که پوشش است قرار گرفته به‌صورت یک مسأله اجتماعی درآمد است. حجاب یک امر اجتماعی است و ناپوششی یک امر غیراجتماعی و شخصی است.

**رنجنامه، رساله‌ای در رنج بشر
نشست نقد و بررسی کتاب «رنجنامه، رساله ‌ای در رنج بشر» نوشته «مهدی سالاری ‌نسب» در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.

«غلامرضا خاکی» دبیر نشست با بیان اینکه سؤال های بسیاری درباره رنج وجود دارد از جمله اینکه چه تفاوتی میان درد و رنج وجود دارد؟ گفت: همچنین سوال های دیگری در این باره مطرح می‌شود مانند اینکه چرا یک رنج واحد در ۲ انسان دو پیامد و احساس بر جای می‌گذارد و ما در رابطه با رنج‌هایی که تجربه می‌کنیم و یا دیگران برای ما ایجاد می‌کنند، چه رویکردهای اخلاقی را باید داشته باشیم؟

خاکی انواع رنج را به سه دسته کلی تقسیم کرد و افزود: رنج‌های جسمانی، روانی و وجودی انواع رنج هستند و رنج‌های وجودی رنج‌های انسان در ساحت هستی است. اما چرا انسان رنج می‌برد؟ آیا رنج‌ها واقعی‌اند و بیرون از هستی ما وجود دارند و یا رنج‌ها خلق ذهن ماست؟ سؤال هایی درباره رنج نیز به سه دسته هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی تقسیم می‌شوند.

«مهدی سالاری ‌نسب» نویسنده کتاب توضیح هایی درباره کتاب ارایه کرد و اظهار داشت: مهم‌ترین مساله بشر رنج است و بیشترین افعال بشر هم برای رفع رنج انجام می‌شود. من در کتاب خود سعی کردم در ۲ بخش کلی به این موضوع بپردازم؛ بخش نخست مقدمه ‌ای در تاریخ رنج است و اینکه پیشینیان، درگذشتگان، بینش اساطیری و متفکران دینی درباره رنج و ماهیت و چرایی و چگونگی آن چه گفته‌اند. اما در بخش دوم پیشنهادهای نظری درباره علل رنج بشر بیان شده است.

«مالک حسینی» پژوهشگر فلسفه با بیان اینکه رنج از واقعیاتی است که ما در تمام زندگی و اطرافمان غرق آن هستیم بیان داشت: ما درباره چیزهایی که برایمان آشنا است به سختی می‌توانیم صحبت کنیم و رنج هم مفهومی از همین بخش است.

حسینی در ادامه با طرح این سوال که آیا می‌توان به موضعی نسبت به رنج گرفت که ما را رنج‌زده نکند و فاصله ما را از خود رنج بیشتر کند و به نقطه مقابل آن نزدیک شویم تصریح کرد: می‌توان نقطه مقابل رنج را نبود رنج گرفت. من نقطه آغاز سخن خود را تفاوت بین رنج و شر قرار می‌دهم. فرق رنج با شر این است که درک شدنش همان وجود داشتنش است.

این پژوهشگر حوزه فلسفه با اشاره به اینکه بسیار مهم است که نگاه ما به رنج چگونه باشد، افزود: گاهی مواجهه ما با رنج براساس تقابل است و همه تلاش‌ ما این است که رنج را از بین ببریم. اما موضع دیگر نسبت به رنج دینی است. بدین معنی که به طور مثال در مسیحیت رنج باعث تعالی و رشد انسان است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه مواجهه‌اش با رنج از نوع مواجهه نخست است، ادامه داد: در این اینجا این سوال مطرح می‌شود که چقدر می‌شود علل بیرونی رنج را از بین برد؟ هر چند بسیاری از علل رنج نابودشدنی نیست و اینجاست که به نظر می‌رسد باید مواجهه‌ای با این پدیده داشته باشیم که به گونه‌ای داروی درمان آن درد باشد و من اسم این مواجهه را موضع پذیرندگی می‌گذارم.

«ارسطو میرانی» مترجم با بیان اینکه دغدغه، دانش و همت نویسنده در پرداختن به موضوع، این اثر را می‌ستاید عنوان کرد: مولف نقل قول‌های بسیار زیبا و جذابی از متون فلسفی و ادبی در کتاب استفاده کرده است.

میرانی ادامه داد: در یکی از رویکردهای جدید روان‌درمانی، ما باید مراجع کننده را با ناامیدی خلاقانه مواجه کنیم. در این رویکرد برای کاهش رنج‌ها در عمل زمان بسیاری لازم است. اما بخش اعظم موضوعات این کتاب، موضوع دانش یا هنر روان‌درمانی است و این موضوع ها به تفصیل در کتب روان‌درمانی مورد بحث قرار گرفته‌ است. اما وقتی در بخشی از کتاب به این جمله برخورد کردم که رشته رنج شناسی نداریم، تعجب کردم چون رنج شناسی به تعبیر نویسنده بخش ضروری از رشته روان‌درمانی است.

این مترجم ضمن انتقاد به کتاب با توجه به اینکه به رویکرد روان‌درمانی نپرداخته است، گفت: مهم‌ترین انتقاد به کتاب این است که چرا از متون فلسفی، ادبی، تاریخ و هنری برای بررسی رنج استفاده کرده اما از دانشی که موضوع اصلی‌اش رنج است، استفاده نشده است! شاید اگر مولف از متون روان درمانی به عنوان منبع بهره‌ می‌برد مباحث کتاب عمیق‌تر می‌شد.

**بررسی باید‌ها و نباید‌های پیوستن ایران به معاهده برن
نشست «بررسی باید‌ها و نباید‌های پیوستن ایران به معاهده برن» در خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) برگزار شد.

«عباس ایمانی» کارشناس حقوق مالکیت فکری و مدرس دانشگاه بیان داشت: ایران در زمینه حقوق مالکیت صنعتی با توجه به پیوستن به قوانین مختلف جهانی رشد قابل توجهی داشته، علاوه بر این در داخل کشور نیز قوانین مربوط بازبینی و روز‌آمد شده است، اما درباره حقوق مالکیت ادبی و هنری قوانین مترقی نداریم.

ایمانی با اشاره به تاریخچه «کنوانسیون برن» ادامه داد: کنوانسیون برن، معاهده معروفی است که ۱۸۸۶ از طرف کشور‌های مختلف صنعتی با هدف حمایت از آثار فکری به تصویب رسید. کنوانسیون برن بعد از چند بار اصلاح، رشد پیدا کرده و به یک سند مهم بین‌المللی تبدیل شده است.

به گفته این کارشناس حقوق مالکیت فکری، بیش از ۱۵۰ کشور از‌جمله کشور‌‌های الجزایر، تونس، هندوستان و چین جزو امضا‌‌کنندگان این معاهده هستند اما کشور‌های معدود از‌جمله برخی کشور‌های آفریقای و عربی به دلایل مختلف هنوز به این معاهده نپیوسته‌اند. نکته قابل توجه این است که هر کشوری که خواهان پیوستن به سازمان جهانی تجارت (منبعث از موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت – موسوم به گات) است، به‌عنوان اقدام مقدماتی باید این معاهده را امضا کند.

این وکیل پایه یک دادگستری با بیان این مطلب که ایران همواره پیش از انقلاب تا امروز درباره موضوع پیوستن به معاهده برن، چالش داشته است افزود: پیگیری این موضوع با وقوع انقلاب ۵۷ معلق شد.

این استاد دانشگاه افزود: پس از انقلاب نیز همیشه موافقان و مخالفان پیوستن ایران به این معاهده حرف‌ های بسیاری داشته ‌اند؛ علاوه براین با روی‌کار آمدن دولت‌های مختلف، مباحث متنوعی جریان داشته است. هرچند ایران برای پیوستن به سازمان جهانی تجارت باید به کنوانسیون برن بپیوندد اما این موضوع همچنان معلق مانده است و رغبتی دیده نمی‌شود.

«هادی خرسند» مدیرمسوول انتشارات خرسندی و استاد دانشگاه درباره فشار جامعه‌ جهانی مبنی بر پیش‌شرط امضا معاهده برن، برای پذیرش درخواست عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی گفت: با بررسی دقیق‌تر اسناد متوجه می‌شویم که یکی از الزامات الحاق به سازمان تجارت جهانی الحاق به موافقت‌نامه «تریپس» است. براساس ماده ۹ موافقت‌نامه تریپس، کشور‌ها ملزم هستند تا مواد ۱ تا ۲۱ کنوانسیون برن را بپذیرند و یا قوانین داخلی کشور خود را با این مواد هماهنگ کنند.

خرسند با اشاره به تاثیر پیش‌شرط‌‌های الحاق ایران به کنوانسیون برن افزود: حق ‌شرط‌ها موجب می‌شد تا کشور‌ها با انعطاف بیشتری به معاهدها ملحق شوند در حالی‌که قرن ۲۱ میلادی را سپری می‌کنیم و از طرفی دیگر جامعه جهانی در حال حرکت به طرف تجارت آزاد است حال آن که کنوانسیون برن به معاهده عرفی تبدیل شده که ایران به دنبال شناسایی راهکار‌هایی برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی است.

مدیرمسوول انتشارات خرسندی درباره حق ‌شرط‌های احتمالی ایران برای پیوستن به کنوانسیون برن بیان کرد: راه‌‌های مختلفی برای تعیین این حق ‌شرط‌ها وجود داشت. همان‌گونه که براساس موافقت‌نامه «تریپس» به رعایت مواد ۱ تا ۲۱ کنوانسیون برن ملزم بودیم و با توجه به حقوق معاهدات و قانون مدنی کشو‌ر‌ها این معاهده ها اجل از قوانین داخلی است. نخست باید قوانین را بومی‌سازی و ساز وکار سازگار با قوانین را طراحی می‌کردیم؛ البته نباید گفته شود که هیچ کاری انجام نشده است.

*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**۹۳۷۰**۹۱۳۱
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.