نسبت تعزیر با نهی از منکر در فقه امامیه

چکیده

«تعزیر» و «نهی از منکر» در فقه امامیه به عنوان دو پاسخ نسبت به گناه، و راهکارهایی برای مقابله با آن هستند. این مقاله در مقام نسبت‌سنجی میان این دو نهاد است. بر اساس نتایج حاصل از این مقاله، تعزیر و نهی از منکر اشتراکات و شباهت‌هایی با یکدیگر دارند. اما با این حال، هر یک از آن‌ها ویژگی‌ها و احکام خاصی دارند که لزوماً در دیگری جریان نمی‌یابد. برداشت از نهی از منکر، می‌تواند گسترده یا محدود باشد و این تفاوت برداشت، در نسبتی که نهی از منکر با تعزیر پیدا می‌کند، مؤثر است. برداشتی که در فقه امامیه از نهی از منکر رواج دارد، برداشتی محدود است که تعزیر را در بر نمی‌گیرد و با آن تفاوت جوهری دارد. نهی از منکر در اصطلاح فقهی آن، مربوط به مرحله‌ی پیش از گناه است؛ در حالی که تعزیر، گونه‌ای مجازات و مربوط به پس از گناه است. البته رفتاری واحد می-تواند به اعتباری نهی از منکر باشد و به اعتباری دیگر تعزیر؛ بدین معنا که اگر هدف از آن، برخورد با گناه انجام‌شده باشد، تعزیر است؛ و اگر هدف، جلوگیری از ارتکاب مجدد آن گناه یا گناهی دیگر در آینده باشد، نهی از منکر است.

کلیدواژه‌ها: نهی از منکر؛ تعزیر؛ گناه؛ جرم؛ فقه امامیه

نویسندگان:

مجتبی جاویدی: استادیار دانشگاه شیراز

مهدی حمیدی: دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران

پژوهشنامه حقوق اسلامی – دوره ۱۸، شماره ۴۵، بهار و تابستان ۱۳۹۶.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.