دلیل صحت رئالیزم معرفتی و بطلان ایده آلیزم معرفتی

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایکنا؛ حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در کانال تلگرامی خود پیرامون ابزارهای معرفت شناختی در جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران نوشت:
اساساً قائل شدن به اینکه انسان می‌تواند دسترسی به حقیقت داشته باشد، با جست و جوگر بودن و آزاداندیشی انسان منافات ندارد؟ آیا اعتقاد جزمی، ما را به دگماتیسم و نفی اندیشه مخالفان نمی کشاند؟ حتی گاهی ادعا شده است که بحث قتل‌های زنجیره‌ای هم در اثر این بوده که افرادی ادعا می‌کردند که ما می‌توانیم دسترسی به حقانیت داشته باشیم.
بعضی‌ها می‌گویند برای اینکه یک تساهل و تسامح اجتماعی وجود داشته باشد، باید پلورالیزم دینی یا نسبیت را بپذیریم. در حالی که برعکس است، اعتقاد به نسبیت و کثرت گرایی معرفتی به نوعی هرج‌ و مرج می‌انجامد، زیرا هرکس براساس فهم خود عمل می کند. من بر اساس فهمم از چراغ قرمز عبور می‌کنم و کس دیگر عبور نمی‌کند، من طبق منطق خود تعدی به دیگران را جایز می‌دانم و چون معیار نداریم کسی نمی‌تواند مرا توبیخ کند.
بنا بر ایده ‌آلیزم معرفتی، دولت می‌آید قانون‌گذاری می‌کند، بعد همه تبعیت کنند. اما وقتی همه فهم واحدی از متن قانون ندارند چگونه تبعیت کنند؟ واقعاً ایده‌آلیزم معرفتی به هرج و مرج می‌انجامد، اما رئالیزم معرفتی به هرج ‌و مرج نمی‌انجامد، بلکه نظم و امنیت را ایجاد می‌کند زیرا قانون آن ریشه در واقعیات دارد و بر اساس یک ضابطه‌ای مشخص است که این فهم معیارمند را چه کسی باید اجرا کند. طبق نسبیت معرفتی همچنین باب تعلیم و تربیت و دینداری و … بسته می‌شود.
اگر هر قرائت و برداشتی از قرآن معتبر باشد پس خدا برای چه پیامبران و قرآن را فرستاد؟ روز قیامت خدا (اگر نگویند طبق برداشت شما قیامت هست و طبق برداشت ما نیست) هیچ کس را نباید به جهنم ببرد چون هرکسی به فهم خود عمل نموده و فهم او هم معتبر است و فهم صحیح و غلط نداریم.
اینها نتایج ویران کننده قرائت‌های گوناگون در اندیشه و عمل است. جالب است که در غرب منتقدان زیادی هرمنوتیک فلسفی را نقد کردند ولی طرفداران آزاداندیش! هرمنوتیک نامی از آنها نمی‌برند.
دیدگاه واقع گرایان که در مقابل این دیدگاه است چه نتایجی دارد؟ اگر ما رئالیسم معرفتی را پذیرفتیم، یعنی واقعیتی هست که هم قابل شناخت هم قابل شناساندن است، معیاری برای شناساندن دارد. آیا نتیجه این دیدگاه یک نوع جزم گرایی است که هر کس طبق جزم خود هر کاری انجام دهد؟ خیر، زیرا پس از ذکر معیار هم در تقنین معیار وجود دارد و هم در تشخیص فهم صحیح از غیرصحیح معیار وجود دارد.
مثلاً در نظام حقوقی ما اصلاً مجتهد و ولی فقیه ولایت دارد حکم ارتداد را صادر کند، کسی حق ندارد بدون اذن ولی او را بکشد، فرد عادی می‌تواند به قاضی بگوید، صدور حکم حدود الهی و اجرای حدود الهی نیاز به حکم ولایی دارد، لذا قتل‌های زنجیره‌ای که بدون اذن ولی انجام گرفته، خلاف شرع بوده ولو بگویند ما تشخیص داده‌ایم، تشخیص‌تان حق اجازۀ مجازات را نمی‌دهد.
دلیل صحت رئالیزم معرفتی و بطلان ایده آلیزم معرفتی چیست؟ اصل این که واقعیتی هست، یک امر بدیهی است چون هر کسی می‌فهمد بالوجدان که خودش هست. یقین دارد که منکری هست. به عبارت دیگر واقعاً منکری هست که واقعاً واقعیت را انکار کرده است، خود انکار واقعیت یک واقعیت است و انکارش مستلزم اثباتش است.
در کنار این گزاره بدیهی ما یک معرفت‌های بدیهی دیگری مثل اصل تناقض و اصل علیت و … داریم که با کمک این گزاره‌های پایه و گزاره‌های بدیهی می‌توانیم به گزاره‌های غیر بدیهی دست پیدا کنیم، مجهولاتمان را معلوم بکنیم. یعنی رئالیزم معرفتی می‌گوید واقعیتی هست، واقعیت با معیار قابل شناخت است، معیارش هم گزاره‌های پایه است، یعنی گزاره بدیهی است.
بنابراین پس از اینکه صدق گزاره بدیهی را پذیرفتیم صدق یا کذب سایر گزاره‌های غیر بدیهی نیز با ارجاع به گزاره بدیهی مشخص می‌شود، پس ما معیار صدق گزاره را فهمیدیم که یا خودش بدیهی باشد یا به یک گزاره بدیهی منتهی شود.

انتهای پیام