میزگرد ایرنا/ازدواج، یارگیری سالمندان در برابر تنهایی

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایرنا، با توجه به آمارهای سرشماری و روند رشد جمعیت در سال ۱۴۲۵، سالمندان حدود ۲۵ درصد از جمعیت ایران را تشکیل می دهند که لازم است از هم اکنون برخی اقدامات برای آسایش این قشر برنامه ریزی شود.
ازدواج سالمندانی که همسران خود را به علت طلاق یا فوت از دست داده اند برای جلوگیری از حس تنهایی به عنوان یکی از چالش های این دوران از نیازهای اساسی است که می توان با توجه به آن جامعه را به سمتی برد که سالمندان در آن با آسایش بیشتری قدم بردارند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز سنندج برای پاسخگویی به لزوم ازدواج این قشر، اهمیت جلوگیری از بروز احساس تنهایی بین سالمندان و چالش های پیش روی آنها میزگردی را با حضور یک روانپزشک و روانشناس سالمندان، یک مشاور خانواده و ازدواج و همچنین مسئول سرای سالمندان سنندج ترتیب داده است.
یک روانپزشک و روانشناس سالمندان با بیان اینکه حس تنهایی از مهمترین چالش های دوران سالمندی است اظهار کرد: می توان با پیشگیری از ایجاد این حس درذهن سالمندان بسیاری از چالش های دیگر این دوره زندگی از جمله مشکلات مربوط به روانپزشکی و افسردگی را نیز از بین برد.
حمید معتصمی اضافه کرد: افسردگی دوران سالمندی متمایز از افسردگی دوران های دیگر زندگی بوده بطوریکه عوامل مستعد کننده آن نیز در دوره سالمندی با دوران جوانی و میانسالی متفاوت است.
به گفته وی، افسردگی در دوران جوانی و میانسالی بیشتر از استرس های روانی، اجتماعی و اقتصادی آشکار می شود اما در دوران سالمندی به حس تنهایی سالمند، از دست دادن نقش قبلی در جامعه و خانواده مربوط می شود.
وی افزود: سندرُم آشیانه خالی که بیشتر بعد از خالی شدن خانه پس از ازدواج فرزندان به سراغ سالمندان می آید خود از عوامل تشدید حس تنهایی در نهایت حرکت فرد به سمت افسردگی، تشدید اختلالات شناختی (آلزایمر) و افزایش تاثیرهای بیماری دیگر مانند فشار خون، آرتروز و پوکی استخوان برای ناتوان کنندگی سالمندان است.
یک مشاور خانواده و ازدواج کردستان نیز در این میزگرد گفت: در بحث روانپزشکی، نیاز به تعلق یکی از نیازهای اساسی درون بشری است به عبارتی از جانب دیگران مورد تایید و پذیرش قرار گیرد تا اعتماد به نفس و عزت نفس خود را بالا ببرد.
به گفته عطا الله شاکریان، موردی که در دوره سالمندی مغفول می ماند به علت افزایش سن سالمند تصور می شود که نیازهای آنان جدی نیست و فرد در این دوران مورد غفلت قرار می گیرد.
وی اظهار کرد: با توجه به اینکه فرد در دوران سالمندی به علت مشکلاتی که در دوره های قبل تجربه کرده، برخی مشکلات جسمی و روانی در وی بروز کرده است لذا نیازهای دوران سالمندی بیش از گذشته باید مورد توجه قرار گیرد تا سندروم آشیانه خالی و به تبع آن احساس تنهایی در فرد ایجاد نشود.
شاکریان یادآور شد: از دیگر دلایل احساس تنهایی در دوران سالمندی مورد قبول واقع نشدن عقاید و رفتارهای فرد از جانب خانواده و افراد جوان است که در این مواقع بی معنایی، رکود شخصیتی، گوشه گیری و در نهایت احساس تنهایی بیشتر در وی به وجود می آید.
این مشاور خانواده و ازدواج با اشاره به اینکه به علت بهبود سطح بهداشت، سطح تغذیه و امکانات پزشکی امید به زندگی در جامعه ایرانی افزایش پیدا کرده است، گفت: به همین دلیل پاسخگویی به نیازهای روانی و اجتماعی افراد که به سن میانسالی و بازنشستگی می رسند نیز ضرورت دوچندان پیدا می کند.
شاکریان افزود: برای بهبود وضعیت سالمندان باید سعی شود که این افراد از جامعه بریده نشوند و حتی اگر قرار است درمکان های مخصوصی بنام سرای سالمندان نگهداری شوند توجه به نیازهای روانی آنها باید در راس قرار بگیرد.
وی اضافه کرد: هر چند که با توجه به مسایل فرهنگی و دینی که در جامعه وجود دارد در خصوص قبح ازدواج سالمندان و پایبندی به قواعد اصول خانوادگی و مذهبی برای خیلی ها همچنان شکسته نشده و این مسائل باعث می شود که احساس تنهایی در بین افراد در این سنین بیشتر شود.
وی گفت: از این رو فردی که تا دیروز بسیار توانمند بود امروز به علت گذر از سن دچار مشکلات جسمی، حرکتی و رفتاری می شود و نیازمند کمک دیگران است و اگر این کمک ها از جانب اطرافیان و خانواده ها و افراد نزدیک قطع شود فرد به انزوا و تنهایی کشیده می شود.
مسئول سرای سالمندان سنندج نیز در این میزگرد اظهار کرد: از بُعد روانشناسی و شرایط اقتصادی چون ما در کشور در حال توسعه زندگی می کنیم بنا به شرایطی که داریم احساس تنهایی زیاد مشاهده می شود.
علی قادر مرزی با بیان اینکه حتی در یافته های تحقیقاتی نیز مشاهده شده که در سالمندانی که پنج فرزند دارند این احساس بیشتر است اضافه کرد: همچنین احساس تنهایی در مراکز سالمندان بیشتر است به طوری که ۷۶ درصد کسانی که در سرای سالمندان نگهداری می شوند نیز احساس تنهایی می کنند.
به گفته وی، کاهش ارتباطات اجتماعی بین افراد سالمند به نسبت گذشته خود از عمده دلایل احساس تنهایی به ویژه سالمندان همسر مرده یا جدا شده است که اگر در بحث ازدواج این اقشار قدم های مثبت و سازنده ای برداشته شود بدون شک می توان از رجوع سالمندان به آشیانه خالی آنان جلوگیری کرد.

** فرزندان و رسانه ها دو قطب ترویج ازدواج در دوران سالمندی هستند
روانپزشک و روانشناس سالمندان گفت: ارائه طرح از طریق رسانه ها برای فرهنگ سازی و شکستن قبح ازدواج سالمندان اولین راهکار جامعه پذیرکردن این نوع ازدواج برای جلوگیری از آسیب های این دوران است.
معتصمی با بیان اینکه پیش داوری ها مهمترین عامل ممانعت فرزندان از ازدواج سالمندان است اضافه کرد: بدبینی فرزندان نسبت به خواست ازدواج سالمندان، ترس از اختلاف های سنی بین زوج و زوجه و ترس از احتمال طلاق در خانواده ها عواملی است که منجر به پیش داوری های ازدواج می شود.
به گفته وی، با فرهنگ سازی این مهم فرزندان و افراد جوان جامعه نیز از حالت های پیش داروی نسبت به خواست سالمندان برای ازدواج بیرون می آیند تا با راهنمایی خانواده ها و ارایه مشاوره های پیش از ازدواج برای این افراد اقدام کرد.
مشاوره خانواده و ازدواج گفت: اعتقاد و باور به اینکه سالمندان هم حق حیات دارند نیاز جامعه برای گسترش ازدواج های سالمندی است که گسترش این فرهنگ مهمترین رسالت رسانه ها در زمان فعلی است.
شاکریان ادامه داد: رسانه ها باید در این دوره خصوصیات و ویژگی های دوره سالمندی را برای افراد بازگو کرده تا نیازهای آنان مانند نیازهای دوره جوانی از سوی خانواده ها و فرزندان آنان مورد توجه قرار بگیرد.
مسئول سرای سالمندان سنندج بحران سالمندی در کشور ایران در حال روی دادن است و به طوری که هم اکنون ۹.۳ درصد از جامعه را سالمندان تشکیل می دهند و با رشد فعلی جمعیت نیز تا سال ۱۴۱۵ شمسی این میزان به ۱۴.۵ درصد و در سال ۱۴۲۰ شمسی نیز به ۲۵ درصد جمعیت کشور می رسد.
قادرمرزی افزود: نکته مهم در این است که تاکنون این بحران به عنوان یک مشکل جامعه از طریق رسانه ها، دستگاه ها، نهادها و حتی مردم درک نشده است.
وی تاکید کرد: در این بین هم اکنون احساس تنهایی و فقدان روابط اجتماعی از مسایلی است که حق انتخاب را از سالمند می گیرد و باعث می شود تا تنهایی بیشتری به سراغ بخشی از جامعه بیاید که خود روزی بسیاری از مشکلات جامعه را مرتفع کرده است.
مدیرکل ثبت احوال کردستان نیز پیشتر گفته بود در ۱۱ ماه گذشته از سال جاری، ۳۱۲ واقعه ازدواج برای مردان و زنان سالمند دارای سن ۶۰ سال به بالا در استان به ثبت رسیده است.
محسن آقایی با بیان اینکه از این تعداد ازدواج ثبت شده ۲۵۰ واقعه مربوط به مردان و ۶۲ واقعه مربوط به زنان است، افزود: ۷۳ واقعه از این ازدواج ها در میان آقایان و هفت مورد در میان زنان ۷۵ سال و بیشتر اتفاق افتاده است.
به گفته وی در این مدت همچنین یک هزار و ۱۴۷ واقعه ازدواج در میان زنان و مردان میانسال ۴۰ تا ۵۹ سال رخ داده است که ۶۹۴ مورد در میان مردان و ۴۵۳ مورد نیز در میان زنان اتفاق افتاده است.
وی گفت: در ۱۱ ماهه امسال همچنین ۱۹۲ واقعه طلاق مردان و زنان سالمند ۶۰ سال به بالا و یک هزار و ۱۷۴ واقعه نیز در میان مردان و زنان میانسال ۴۰ تا ۵۹ سال به ثبت رسیده است.

**طلاق سالمندی مخرب تر از متارکه دوران جوانی است
روانپزشک و روانشناس سالمندان با بیان اینکه اگر در ازدواج سالمندی مشاوره خوب ارایه نشود بدون شک خیلی سریعتر از ازدواج های دیگر منجر به متارکه می شود، افزود: طلاق دوران سالمندی مخرب تر از دوران دیگر است و باعث احساس سرخوردگی، خجالتی و شرمندگی فرد می شود.
معتصمی اضافه کرد: برای جلوگیری از این آسیب ها برای سالمندان توصیه ها به شکل راهنمایی و جا انداختن فرهنگ مشاوره ضروری است تا علاوه بر تغییر نگرش خانواده ها در برجسته کردن اهداف ازدواج این دوران به خود سالمندان راهنمایی داده شود.
مشاور خانواده و ازدواج گفت: اگر امروز در جامعه ما با بحرانی به نام طلاق مواجه هستیم به علت شناخت زوجین در دوران قبل از ازدواج است که می توان با اجباری کردن مشاوره ها برای تمامی دوره ها این آمار را کاهش داد.
شاکریان یادآور شد: می توان با ارایه مشاوره ها نیز بر پایداری ازدواج های دوران سالمندی نیز تاثیر گذاشت و از اثرات مخرب طلاق های دوران سالمندی که جامعه را نیز مانند دیگر متارکه ها متاثر خود کرده است جلوگیری کرد.
قادر مرزی مسئول سرای سالمندان سنندج کردستان نیز گفت: برای جلوگیری ازطلاق های دوران سالمندی لازم است در جامعه آموزش مهارت های اجتماعی و سالمندی برای فعال کردن روابط اجتمای این قشر از جامعه از سوی نهادها و دستگاه های مرتبط پیگیری شود.

** بهداشت روانی سالمندان مورد توجه جدی باشد
مشاور مسائل خانواده و ازدواج در ادامه اظهار کرد: ما در سال های ۱۴۰۰ تا ۱۴۲۰ با یک جامعه پیری روبرو خواهیم شد چیزی که امروز کمتر به آن توجه می شود اما در آینده این بی توجهی به عنوان یک معضل جدی خود را نشان خواهد داد.
وی افزود: جدای از زمینه سازی برای ازدواج سالمندان باید مراکزی نیز وجود داشته باشد آنان را در کنار هم جمع کند که با فعالیت های جمعی و تبادل تجربه فضای شادی برای خود رقم بزنند و کمتر دچار افسردگی و استرس شوند و به نوعی بهداشت روانی آنان حفظ شود.
شاکریان با تاکید بر اینکه بهداشت روانی سالمندان باید در اولویت باشد، گفت: بهداشت جسمی این افراد از سوی وزارت بهداشت در حال انجام است و خانواده ها نیزکم و بیش پیگیر کار سالمندان هستند و از آنان غفلت نمی کنند.
به گفته وی، هنوز چهارچوب مشخصی برای بهداشت روانی سالمندان بویژه در شهرهای کوچک وجود ندارد و شاید تهران و شهرهای بزرگ بواسطه امکانات و شرایط مناسبت تر بتوانند بیشتر در این زمینه ورود پیدا کنند.
وی همچنین یادآور شد: مطالعات نشان داده است افرادی که در سن سالمندی در کنار همسران خود هستند زندگی شادتری دارند و حس امنیت و احساس تعلق در آنان بسیار بالاتر می رود.
این مشاور خانواده تاکید کرد: تمامی مسئولان و متولیان امر باید تلاش کنند این بحران را پیشگیری کرده و شرایطی فراهم کنند که بهداشت روانی سالمندان حفظ شود.
وی افزود: یکی از جنبه های حفظ بهداشت روانی سالمندان ازدواج آنان است باید تلاش شود، شرایطی وجود داشته باشد که بتوان سالمندان را باهم آشنا و شرایط ازدواج را برای آنان فراهم کرد.
شاکریان اظهار کرد: باید در کنار آموزش هایی که به خانواده ها و فرزندان سالمندان داده می شود باید به تجربه آنان نیز احترام گذاشته و اعتماد بکنیم و آنان را در جایگاهی قرار ندهیم که نسخه چگونه زندگی کردن را برایشان بپیچیم.
وی یادآور شد: باید اجازه بدهیم سالمندان خودشان تصمیم گیرنده زندگی خود بوده و اعتبار، بزرگوار و نعمتی که در وجودشان هست همچنان در میان خانواده ها و جامعه حفظ شود.
مسئول سرای سالمندان سنندج نیز در ادامه گفت: در برنامه ششم توسعه برنامه ریزی و مسائل مربوط به سلامت روانی سالمندان به سازمان بهزیستی واگذار شده و در همین راستا شورای ملی سالمندان تشکیل شده است و اکنون در سال اول اجرای برنامه قرار داریم.
وی افزود: هرچند باید در تدارک برنامه ریزی برای جامعه سالمندان باشیم اما مهمترین مشکلی که سالمندان ما امروزه با آن مواجه هستند بحث مسائل حمایتی و اقتصادی آنان است و تا زمانیکه این نیازهای اقتصادی و وابستگی وجود داشته باشد ورود به بحث مشاوره و حفظ استقلال آنان کار مشکلی است.
قادرمرزی با تاکید بر اینکه در این راستا باید قبل از انجام هرکاری نظام بیمه ای جامع داشته باشیم، اظهار کرد: در حال حاضر در جامعه ما حدود ۹میلیون خانوار تحت پوشش هیچ بیمه ای نیستند و این افراد در آینده که جامعه سالمندی ما رو به افزایش است معضلی بزرگ برای جامعه به شمار می روند.
به گفته وی، نهادهای حمایتی ما نیز تا کسی مراجعه نکند و شناسایی انجام نگیرد خدماتی ارائه نمی دهند و خدماتی نیز که ارائه می شود در حد بیمه بازنشستگی نیست.
وی اظهار کرد: سال ۷۸با وجود اینکه حدود پنج میلیون سالمند در کشور داشتیم ۲میلیون زوج تحت پوشش بیمه های بازنشستگی و یک و نیم میلیون نیزتحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد قرار داشتند.
مسئول سرای سالمندان سنندج با بیان اینکه این مشکلات امروز در جامعه ما وجود دارد، گفت: اگر بحث نظام بیمه ای وحمایت های مالی این افراد مرتفع شود بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد.
وی در ادامه یکی دیگر از برنامه ها را برنامه ریزی برای سالم پیر شدن دانست و افزود: در حال حاضرسن میانسالی ما ۴۰تا ۶۰ سال است و برنامه خاصی برای این سن نداریم اما در سنین بالای ۷۰سالگی شاید حدود ۲۷تا ۲۸ درصد کشورهای پیشرفته به معلولیت دچار می شوند.
قادرمرزی یادآور شد: این روند پیر شدن جامعه ما که بدون فعالیت های ورزشی، فکری و ذهنی خاصی طی می شود در آینده جامعه را مشکل روبرو می کند لذا اگر به فکر سالمندی هستیم جدای از اینکه از سنین ابتدایی باید آموزش های مختلف را شروع کنیم باید برای سن میانسالی که ۴۰تا ۶۰ سال است برنامه ریزی های لازم را انجام داد.
وی همچنین تاکید کرد: لازم است در این راستا نظام بیمه ای خاصی طراحی شده و همچنین فعالیت های فرهنگی، اجتماعی و ورزشی برای این افراد برنامه ریزی شود و توسعه مراکز روزانه و شبانه روزی نیز مورد توجه قرار گیرد.
مسئول سرای سالمندان سنندج افزود: در سنندج فقط ۲ مرکز روزانه داریم و جوابگوی نیازهای ما نیست و باید توسعه دهیم و مراکز شبانه نیز برای جلوگیری ازسالمند آزاری که گاهی اتفاق می افتد مورد توجه قرار گیرد.
وی اظهار کرد: در زمینه ازدواج سالمندان نیز گاهی مراجعاتی وجود دارد اما بدلیل نبود مکان و امکانات نمی توانیم زمینه های لازم برای ازدواج این افراد را در مراکز سالمندان فراهم کنیم که امید می رود این مهم نیز مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
مشاور مسائل خانواده نیز اظهار کرد: دراین زمینه باید بخش خصوصی فعال شود و خیران به جای مدرسه سازی اقدام به ایجاد سرای سالمندان کنند.
شاکریان افزود: سالمندان در کشورهای دیگر وقتی به سن سالمندی می رسند تازه زندگی به نوعی دیگر برای آنان شروع می شود ولی تصور جامعه ما این است که فرد به سن پیری رسید زندگی اش رو به پایان است.
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ از جمعیت ۷۹ میلیونی کشور، ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر یعنی ۹.۲۸ درصد سالمند هستند و پیش بینی می شود که درصد سالمندان ایران تا سال ۲۰۲۵ میلادی یعنی ۸ سال دیگر به ۱۰ و تا ۲۰۵۰ یعنی ۳۳ سال دیگر به بیش از ۳۰ درصد برسد.
استان کردستان با وسعتی معادل ۲۸ هزار و ۸۱۷ کیلومتر مربع در غرب ایران واقع شده و ۲۲۷ کیلومتر با کشور عراق مرز دارد.
استان کردستان در مجموع یک میلیون و ۶۰۲ هزار نفر جمعیت دارد که در ۲۹ شهر و هزار و ۷۰۳ روستا ساکن هستند.
۷۳۴۸ / ۳۰۳۴/۹۱۰۲