معناشناسی کفر نکوهیده از منظر قرآن کریم/ کفر جهلی و کفر علمی

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری مهر، آیت الله محمدی ری شهری در جلسه هفتگی تفسیر قرآن کریم که هر هفته یکشنبه ها بعد از نماز عشاء در مصلای بزرگ ری برگزار می شود، در تفسیر آیه ششم از سورۀ مبارکه بقره گفت: کفر نکوهیده در قرآن مجید در چند معنا بکار رفته که یکی از آنها کفر حجود و انکار است که این کفر نیز دو قسم است یکی ، «کفر جهلی» به معنای جاهلی که جهل خود را پنهان می کند و دیگری «کفرعلمی» یعنی عالمی که علم خود را پنهان می کند، از جمله موارد آن بشمار می روند.

آیت الله محمدی ری شهری در بیان نمونه ای از کفر جهلی با استناد به آیه ۲۴ سوره مبارکه جاثیه اظهار داشت: در این آیه شریفه آمده است «گفتند که زندگی بجز همین زندگی دنیا نیست، بعضی می میرند و بعضی دیگر زنده می شوند و ما را جز روزگار نمی میراند، آنها هیچ علمی به این مطلب ندارند و جز این نیست که خیال بافی می کنند و تخمین میزنند» از این رو به نظر می رسد، این آیه شریفه درباره کلام کفاری است که بر اساس ظن و گمان منکر حقیقت می شوند.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث بیان کرد: فردی می خواست با امام صادق(ع)، درباره وجود خدا بحث کند هنگامی که امام از طواف فارغ شد، او نزد امام آمد و در برابرش نشست، گروهی از شاگردان امام نیز حاضر بودند، آن‌گاه امام(ع) در آغاز فرمود: قبول داری که این زمین زیر و رو و ظاهر و باطن دارد؟ آن فرد گفت: آری قبول دارم، سپس امام(ع) فرمودند: آیا زیر زمین رفته‌ای؟ می‌دانی که در زیر زمین چه خبر است؟ و او پاسخ داد که چیزی از زیر زمین نمی‌دانم، ولی گمان می‌کنم که در زیرزمین، چیزی وجود ندارد، امام (ع) فرمودند: گمان و شک، یک‌نوع درماندگی است، آن‌جا که نمی‌توانی به چیزی یقین پیدا کنی. آیا به آسمان بالا رفته‌ای؟ آیا می‌دانی که در آسمان چه خبر است و چه چیزها وجود دارد؟ دوباره پاسخ شنید که خیر در این حال امام(ع) فرمودند: عجب! تو که نه به مشرق و نه به مغرب رفته‌ای، نه به داخل زمین فرو رفته‌ای و نه به آسمان بالا رفته‌ای، و نه بر صفحه آسمان‌ها عبور کرده‌ای تا بدانی در آن‌جا چیست، و با آن همه جهل و نا آگاهی، باز منکری که آنجا کسی وجود دارد؟ آیا شخص عاقل چیزی را که از وجود آن آگاه نیست، آن را انکار می‌کند؟ سپس امام علی (ع) توضیح دادند که تو  نسبت به وجود خدا شک داری نه این که منکر او باشی، وی گفت همینطور است ، در ادامه امام قدری درباره ادله خدا شناسی صحبت کرد و او ایمان آورد.

عضو مجلس خبرگان رهبری، با استناد به روایاتی از امام علی (ع) و امام صادق (ع)، بیان کرد: در روایت آمده است که اگر بندگان، آن گاه که نمی دانستند درنگ می کردند، منکر آن نمی شدند و کافر نمی شدند بلکه درنگ و تحقیق آنها موجب می شد که راه حق را پیدا کنند.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث همچنین در ادامه با استناد به آیه ۱۴ سوره مبارکه نمل «انکار کردند آیات نهی را و حال آنکه در نفس خود یقین پیدا کردند از روی ظلم و تکبر و بلند پروازی، پس نظر کن چگونه بوده است عاقبت فساد کنندگان » گفت: در این آیه شریفه به کفر علمی اشاره شده است یعنی کسانی که به صورت قلبی علم دارند، اما در پی عناد و تکبر و نخوت یا هر انگیزه دیگر علم خود را می پوشانند و حقیقت درونی خویش را منکر می شوند.

آیت الله محمدی ری شهری همچنین با استناد به آیه ۴۰ سوره مبارکه بقره که در آن آمده است: « و چون ایشان را از جانب خدا کتابی آمد و او را شناختند، هر چند کتابشان را هم تصدیق کرده بود و با آنکه زان پیش خواستار پیروزی بر کافران بودند به او ایمان نیاوردند که لعنت خدا بر کافران باد.»، این نوع از کفر را نیز کفر علمی برشمرد و بیان کرد: در این آیه شریفه صحنه‏ی دیگری از لجاجت‏ ها و هوا پرستی‏ های یهود را مطرح می‏ کند که آنها بر اساس بشارت‏ های کتب آسمانی علم به ظهور پیامبر (ص)، داشتند ولی بعد از ظهور پیامبر اسلام، با آنکه نشانه‏ های وی را موافق با آنچه در تورات بود یافتند، کفر ورزیدند.

جلسات تفسیر قرآن آیت الله محمدی ری شهری هر هفته یکشنبه شب‌ها بعد از اقامه نماز عشاء در مصلای بزرگ ری برگزار می‌گردد.