هم‌اندیشی«نقش زنان مسلمان در اروپا» در آلمان+عکس

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایکنا به نقل از رایزنی فرهنگی ایران در آلمان؛ هدف  این هم‌اندیشی را می‌توان  تحلیل و بررسی مشکلات و موانع اجتماعی و فرهنگی  فراروی زنان مسلمان در جوامع غربی و صورت‌بندی راهکارهای احتمالی برای  برنامه‌ریزی‌های آینده از سوی رایزنی فرهنگی برای پایش تحولات مسائل اجتماعی جمعیت زنان مسلمان با مرکزیت حوزه آلمان تلقی کرد. همچنین این راهکارها می‌توانند به عنوان تمهیدی برای آشناکردن تازه مهاجران مسلمان با موانع و چالش‌های  پیش رو آنان در جوامع میزبان غربی که پس از ورود مهاجران طی سالهای اخیر کمیت بیشتری نیز یافته‌اند، باشند.

شراره عبدالحسین زاده، دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی در استان اصفهان، نخستین سخنران جلسه بود که در خصوص  حضور فعال زنان در شبکه‌های اجتماعی و تأثیر و تأثر رسانه‌های جدید بر هویت اجتماعی و فرهنگی زنان مسلمان تأکید کرده و پس از  بحثی درباره خودبازنمایی زنان مسلمان در شبکه‌های اجتماعی، به معرفی و تبیین  هویت دینی مدرنی پرداخت که از طریق حضور فعال زنان مسلمان ساکن اروپا در شبکه‌های اجتماعی به دست آمده است.

وی اظهار کرد این زنان با اسلامیزه کردن برندهای غربی در البسه و لوازم بهداشتی و آرایشی و حتی نحوه پوشش جذاب و رنگی به دنبال پذیرش همه جانبه، هم از محیط اروپایی و دوستان غیر مسلمان و هم از جانب جامعه مسلمان خود هستند. تعداد قابل توجهی از این زنان در شبکه‌های اجتماعی به خصوص اینستاگرام تصویری جدید از زن مدرن مسلمان و مدگرایی نوین اسلامی مبتنی بر نیازهای شبکه‌های تبلیغاتی جامعه سرمایه‌داری غرب را  ارائه می‌دهند.

اسلامیزه کردن مدگرایی غربی

از جمله پرسش‌های فراروی این بحث که مورد گفتگو قرار گرفت امکان جمع میان روح اسلامی ساده‌زیستی و تأکید آن  بر دوری‌کردن از ظواهر و افزایش چشمگیر روحیه مصرف‌گرایی در میان زنان مسلمان بود که عبدالحسین زاده سعی کرد با ارجاع  به نتایج  مصاحبه با چند نمونه از زنان مسلمان ساکن اروپا و فعال در شبکه‌های اجتماعی، به تحلیل اهداف آنان در اسلامیزه کردن مدگرایی غربی بپردازد.

علی نبی‌زاده، مدیر گروه مطالعات میان رشته‌ای از دانشگاه باقر العلوم قم با  پرسش از رابطه دوسویه رسانه‌های دیجیتال و هویت زن مسلمان اروپایی بحث خود را آغاز کرد و با معرفی متدولوژی کار خود که مطالعه موردی ستارگان شبکه‌های احتماعی بوده است، به تحلیل فعالیت تعدادی از زنان مسلمان اروپایی پرداخت که در شبکه‌های اجتماعی حضور پررنگ دارند.

به اعتقاد او مطالعه شگردها و راهکارهای این زنان در ارتباط با مخاطب‌های بسیار وسیع در دنیای مجازی، می‌تواند الگویی برای ایجاد رابطه فعال و دوسویه مراکز رسمی فرهنگی و دینی قرار گیرد که امروزه مخاطبان کمتری دارند. نبی زاده همچنین با معرفی ستارگان شبکه‌های اجتماعی تلاش کرد که تصویر قریب به واقعیت از هویت زن مسلمان اروپایی مورد پذیرش زمانه معاصر و فرهنگ جهان شمول ارائه دهد .

بحث اینکه همسو شدن با هویت‌های برساخته نوین دینی در شبکه‌های مجازی تا کجا می‌تواند اصل مسلمان بودن را خدشه‌دار نکند به چالشی در زمینه تفسیر و تأویل دین و مکانیسم‌های فقه پویا برای حل معضلات جامعه امروز منتهی شد و نبی زاده بر اساس نص صریح قرآن و فتاوی بخشی از مجتهدان و مراجع  به پرسش‌های حاضران پاسخ داد.

​ملکه شاهی از دانشگاه هومبولت برلین با پرسش از معنای آینده برای زنان مسلمان مهاجر، تحلیل گرامر زبان را به عنوان روشی معناشناختی که ساختارها و مکانیسم‌های اندیشیدن و تعامل با محیط را فراهم می‌آورد به عنوان اولین قدم برای مطالعه جایگاه آینده زنان مسلمان در غرب توصیف کرد. او با تحلیل نشانه‌شناختی و معناشناختی مجموعه عکس‌های اینستاگرام از ژانری خاص، آمال و آرزوهای زنان مسلمان در جوامع غربی را برای زیستن در دنیای ایده آلی توصیف کرد که با واقعیت زندگی و تجارب زیسته آنان فاصله دارد.

بانک مطالعات آینده اندیشانه

بررسی مجموعه عکس‌هایی که مکان‌های مختلف از مکان‌های مذهبی، غیر مذهبی و ضد مذهبی گرفته تا مکان‌های رسمی دانشکاهی، مکان‌های حاشیه‌ای و غیر رسمی، کافه‌ها، سالن‌های اپرا، پارکینگ ها و غیره را بازمی‌کنند، نوعی بررسی زمان از طریق مطالعه مکان را فراهم آورده است که کاربران زن مسلمان و مهاجر از طریق آن به نمایش هویت خود و معرفی «کیستی» خود می‌پردازند . شاهی استدلال می‌کند از آنجایی که این عکس‌ها به جای بازنمایی مکان سعی در ایده‌آل سازی مکان دارد می‌تواند به عنوان بانک اطلاعاتی مهمی برای مطالعات آینده‌اندیشانه قرار گیرد.

مهدیه خیابانی از دانشگاه گنت بلژیک با تأکید بر «حق متفاوت بودن»، مسأله حجاب را به عنوان شکل عمومی بیان نوعی هویت مدرن و نیز نوعی پیام اعتراض به جوامع مدرن تکثرگرا مطرح کرد که در عین بیان این حق، دلالت‌های نشانه‌شناسانه خاص خود را به همراه می‌آورد . به عنوان مثالی از تجربه زیسته، خیابانی اظهار داشت که  نوعی خاصی از رفتار  و نحوه خاصی از آداب غذایی  در محدوده حلال و حرام شرعی برای زنی که با حجاب در حیطه عمومی ظاهر می‌شود به نوعی پیش‌ فرض گرفته می‌شود و همکاران و دوستان غربی در این موارد معمولاً سؤالی از فرد محجبه نمی‌پرسند.

بیان مهدیه خیابانی که عمدتا بر اساس تجارب زیسته خود شکل گرفته بود در نهایت به اینجا رسید که حق متفاوت‌بودن و تساهل نسبت به  دیگری که در حوزه نظر برای جوامع غربی امری مسلم و پذیرفته به شمار می‌آید تا پذیرش عملی  زنان محجبه از سوی آنان فاصله دارد و همین امر می‌تواند مساله حجاب را از یک امر دینی و یا سیاسی به مساله کاملاً فردی  برای زنان مهاجر مسلمان تبدیل کند.

فرزانه ذوقی آخرین سخنران جلسه از دانشگاه علوم کاربردی برلین تأثیر فرهنگ و مذهب را بر چگونگی ایجاد تعادل میان کار و زندگی در زنان ایرانی  بر اساس داده‌های آماری و نتایج به دست آمده از پرسش‌نامه‌هایی از زنان شاغل در کلان شهر‌های ایران  بررسی کرد و در پی ارایه راهکاری برای بررسی مساله اشتغال زنان به دور از کلیشه‌های رایجی چون توسل به دوگانه‌های زنانه/ مردانه یا فردی/ جمعی شد، وی کوشید با مشابه‌سازی این نوع ارزیابی به ضرورت اجرای این الگوها نخست در میان شبکه زنان مسلمان ایرانی و سپس جامعه زن مسلمان آلمان اشاره کرده و چنین نتیجه گرفت که حرکت در مسیر شناخت مسائل اجتماعی زنان امری لازم و به موقع است چرا که سبب می‌شود تا شبکه زنان مسلمان در محیط خارج از موطن خود احساس همبستگی هویتی تازه‌ای را به دست آورند.

او همچنین پس از جمع‌بندی بحث‌های مطرح شده در جلسه، این نشست را به عنوان اولین قدم برای پژوهش‌های علمی و روشمندانه در حوزه مطالعات زنان توصیف کرد  که استمرار آن می‌تواند نتایج مثبتی را برای جوامع علمی ایران و آلمان به همراه داشته باشد.

انتهای پیام