مراحل “طلاق توافقی”

فرادید| زنان در جامعه ایرانی به دلیل محدودیت‌‌هایی که داشته‌‌اند تا سال‌‌های اخیر عموماً به طلاق فکر نمی‌‌کردند و اغلب خانواده‌‌ها نیز راه‌های بازگشت دخترانشان را سد می‌‌کردند.ضرب المثل‌‌هایی چون: “با لباس سفید رفتی با کفن سفید برمی‌ گردی!!”نتیجه این طرز تفکر است. اما در دوره‌‌های اخیر که زنان استقلال مالی و فکری بیشتری دارند بدون حمایت خانواده نیز اقدام به جدایی می‌‌کنند و حتی خانواده‌‌ها نیز حمایت بیشتری از دخترانشان می‌‌کنند.بسیاری معتقد هستند سوختن و ساختن بی معنی است و هر چه زودتر باید از زندگی‌ های دردسرساز خارج شد!
به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از فرادید؛ با توجه به محدودیت‌‌های قوانین زنان نمی‌‌توانند در دادگاه تقاضای طلاق دهند مگر اینکه جنون یا اعتیاد یا ترک منزل و عدم دسترسی به همسر خود را در دادگاه اثبات کنند. البته آنان با فشارهایی چون مهریه، اجرت‌المثل و امثال آن شوهران خود را به اقدام برای طلاق وادار می‌‌کنند. در صورتی که هر دو طرف مایل به جدایی باشند می‌‌توانند با مراجعه به دادگاه و تقاضای طلاق توافقی، ضمن جدایی در مورد تمام مسائل مالی نیز توافق کنند. “طلاق توافقی” می‌تواند پایان راحت و آسان یک ازدواج باشد. طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران، طلاق می‌تواند از طریق مرد یا زن انجام شود؛ اما در این میان طلاق توافقی آسان‌ترین راه است؛ دلیلش هم روشن است: دو طرف قرارداد ازدواج، دیگر تمایلی به ادامه زندگی مشترک ندارند.    “طلاق توافقی” می‌تواند پایان راحت و آسان یک ازدواج باشد بر اساس قوانین ایران، زن و شوهر متقاضی طلاق توافقی کسانی هستند که در همه جزئیات جدایی‌شان از جمله حضانت فرزند پس از طلاق، ملاقات فرزند، نفقه ایام عده، شیوه استرداد جهیزیه، وصول مهریه و … به تفاهم رسیده‌ و آن را به دادگاه اعلام کرده‌اند. زمانی که یک زن و شوهر به این نتیجه می‌رسند که دیگر نمی‌توانند به زندگی با همدیگر ادامه دهند، بحث طلاق توافقی پیش می‌آید. این زوج می‌توانند در دادگاه خانواده حاضر شوند و با داشتن مدارک لازم و مراحل مربوط به این کار و اخذ «گواهی عدم امکان سازش» در دفترخانه طلاق صیغه طلاق را جاری و ثبت کنند. برای طلاق توافقی، دلایل محکمه پسند لازم نیست و توافق زوجین با توجه به شرایط و وضعیت خانوادگی در خصوص مسائل مالی و … کفایت می‌کند.
چرا در طلاق توافقی به دادگاه رجوع می‌شود؟شاید پرسیده شود چرا باید در طلاق توافقی به دادگاه رجوع کرد؟ باید گفت منظور قانونگذار از اجبار طرفین به مراجعه دادگاه و تعیین داور، این است که شاید طی این دوران، زن و شوهر پشیمان شوند و به خانه و زندگی مشترک بازگردند. از سوی دیگر، گفته می‌شود که به این ترتیب از اختیارات مرد برای استفاده از حق یک طرفه طلاق نیز کاسته می‌شود. نکته‌ مهم درخواست طلاق توافقی آن است که زن و مرد باید در خصوص کلیه‌ی امور مالی و غیرمالی خود باهم توافق کنند. پس از اینکه زوجین در امور مشترک به توافق رسیدند، می‌توانند برای طلاق توافقی اقدام کنند. توافقات مذکور می‌تواند در محضر و جلسه‌ی دادگاه باشد یا در دفاتر اسناد رسمی صورت گیرد و به طریق رسمی ثبت شود و یا اگر طرفین مایل بودند از همان ابتدا به وکلای دادگستری مراجعه کنند شرح توافقات خود را به وکلای خویش بدهند و وکلا، مراحل قانونی طلاق توافقی را انجام می‌دهند.
مدارک مورد نیاز یک طلاق توافقیمدارک مورد نیاز برای طلاق توافقی در گام نخستین، یعنی پیش از مراجعه به دادگاه، عبارت است از شناسنامه، کارت ملی و سند ازدواج یا همان عقد‌نامه زوجین. زن و شوهر باید در خصوص مسائلی مانند حضانت فرزند و ملاقات با او و نیز امور مالی مانند مهریه، جهیزیه و نفقه به توافق رسیده باشند. در مراحل بعدی، مدارک دیگری نیز ممکن است مورد نیاز باشد.
مراحل یک طلاق توافقیمرحله اولپیش از آغاز این فرایند، زوجین به آخرین توافق زندگی مشترک‌شان می‌رسند؛ طلاق. جدی بودن طرفین که می‌تواند مبتنی بر یک تصمیم مشترک باشد، مابقی راه را آسان می‌کند، چه در طلاق توافقی همه چیز بر همین آخرین اراده مشترک ختم می‌شود. همه مراحل طلاق توافقی از یک هفته تا ده روز طول می‌کشد. در مرحله اول زوجین باید با در دست داشتن مدارک به دفتر خدمات قضایی در صورت تاسیس در شهر خود و یا به واحدِ ثبت دادخواست در دادگاه خانواده شهرستان‌شان، مراجعه کنند. این کار می‌تواند توسط خود زوجین و یا وکلایشان انجام شود.   مراحل طلاق توافقی از یک هفته تا ده روز طول می‌کشد بر اساس آخرین تغییراتی که داده شده و هنوز از اجرای قطعی آن خبری وجود ندارد، اگر روجین بخواهند برای طلاق توافقی اقدام کنند، باید از طریق دفتر خدمات به مراکز مشاوره خانواده راهنمایی شده و پس از اینکه مرکز مشاوره، گواهی عدم سازش صادر کرد، می‌توانند طلاق توافقی را درخواست کنند.
مرحله دومبر اساس روند جاری، در مرحله دوم، پس از مراجعه به دادگاه خانواده و یا دفاتر خدمات قضائی و تشکیل پرونده، برگه دادخواست صدور گواهی عدم سازش یا همان طلاق توافقی تکمیل و به دادگاه تقدیم می‌شود. در این‌جا فرقی ندارد که زوج یا زوجه در برگ دادخواست به عنوان خواهان(درخواست‌کننده طلاق) یا خوانده قرار گیرند. در محل آدرس برگ درخواست اگر زوجین در یک جا زندگی می‌کنند، آن را اعلام می‌کنند و در غیراین صورت آدرس دیگری ذکر می‌شود.  در هر صورت محل اقامت خوانده باید در برگه درخواست ذکر شود. همچنین تنها اگر خواهان وکیل داشته باشد، باید ردیف مربوط به مشخصات وکیل پر شود. در هنگام ثبت درخواست، در قسمت مربوط به تعیین خواسته، با توجه به ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب ۱۳۷۱ مجمع تشخیص مصلحت نظام، باید جمله “صدور گواهی عدم امکان سازش” نوشته شده و در قسمت دلایل و منضمات، جمله “فتوکپی مصدق سند نکاحیه” افزوده شود.  همچینین زوجین پس از آنکه از عقدنامه‌شان فتوکپی تهیه کردند، باید توسط واحد مربوطه در دادگاه قضایی، پس از مطابقت اصل با فتوکپی، مهر “فتوکپی برابر با اصل است” بر روی فتوکپی بزنند و آن را به دادخواست‌شان ضمیمه ‌کنند. مرحله سومدر این مرحله پس از تقدیم دادخواست، دادگاه صالح بر اساس آدرس محل سکونت مشترک زوجین، و بعد از تعیین دادگاه و شعبه ی مربوطه، برای زوج و زوجه پیامکی ارسال کرده و زمان و محل رسیدگی را اعلام می‌کند. زن و شوهر هر دو باهم باید در تاریخ مقرر به شعبه مراجعه کرده در جلسه ی رسیدگی حاضر شده و خواسته خود مبنی بر صدور گواهی عدم امکان سازش یا طلاق توافقی را مطرح کنند.  در همین جلسه قاضی دادگاه، طرفین را به داوری ارجاع می‌دهد. اگر زوجین نخواهند و یا نتوانند داوری را از میان بستگانشان به دادگاه معرفی کنند، محکمه رأساً مبادرت به انتخاب داور می‌کند. داوران منتخب یا منصوب دادگاه باید مسلمان، متاهل، معتمد، دارای حسن شهرت و حداقل ۴۰ ساله بوده و تا حدودی به وضعیت روحی زوجین آشنا باشند یا بعد از نصب، در جریان زندگی و اختلاف آنان قرار گیرند. در صورتی که داوران موفق نشوند، در گزارشی به دادگاه این مسئله را اعلام می‌کنند.

لازم به ذکر است که علت اصلی دخالت دادگاه‌ها در طلاق توافقی، تعیین تکلیف نسبت به حضانت فرزندان مشترک پس از طلاق است. در هر حال بین زوجین نسبت به این امر نیز توافق صورت می‌گیرد و پس از اعلام توافقات زوجین، باید دادگاه صحت آن را تایید کند. در خصوص نفقه فرزند، معمولا مبلغ آن توسط کارشناسی که مسوول رسیدگی به پرونده است، باتوجه به وضعیت اجتماعی و نیازهای فرزند مشخص می‌شود.  نفقه فرزندان پس از طلاق، ارتباطی به حضانت نداشته و اگر پدر دارای تمکن مالی بوده و فرزندان تنگدست باشند، برعهده پدر است. اگر  دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به حضانت، ملاقات، نگهدای و سایر امور مربوط به طفل بر خلاف مصلحت او است یا مسئول حضانت از انجام تکالیف خودداری کند یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی‌حق شود، می‌تواند در خصوص اموری مانند واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش‌بینی حدود نظارت وی و رعایت مصلحت طفل تصمیم لازم را اتخاذ کند. گفتنی است علاوه بر داوری، زوجین از طرف دادگاه به مراکز مشاره‌ای هم معرفی می‌شوند تا تلاش شود میان‌شان صلح و سازش ایجاد شود که در صورت شکست این تلاش، مشاور نیز نظر کارشناسی‌اش را به صورت مکتوب و مدلل به دادگاه اعلام می‌کند.  زوجین از طرف دادگاه به مراکز مشاره‌ای هم معرفی می‌شوندمرحله چهارمپس از گزارش داوران و مرکز مشاوره، قاضی آنها را بررسی و سپس گواهی عدم امکان سازش را صادر می‌‌کند. لازم به ذکر است که زوحین باید در همان جلسه، حق تجدیدنظرخواهی و فرجام‌خواهی خود را ساقط کنند و در این صورت رأی دادگاه قطعی شده و مدیر دفتر دادگاه، گواهی قطعیت را در سه نسخه صادر و به هریک از طرفین نسخه‌ای می‌دهد.  لازم به ذکر است که دادگاه هنگام صدور گواهی عدم امکان سازش، باید مطمئن باشد که زن حامله نیست و برای این کار زن برای معاینه و صدور گواهی لازم، به پزشک مورد اعتماد محکمه معرفی می‌شود و یا اینکه دادگاه برمبنای اقرار زن به حامله نبودن، مراتب را گواهی می‌کند.
مرحله پنجمزوجین ۳ ماه بعد از مدت اعتبار صدور گواهی عدم امکان سازش، وقت دارند تا به دفترخانه مراجعه کنند، در غیر این صورت اعتبار آن گواهی باطل خواهد شد. در مرحله پایانی، با مراجعه زوجین به دفترخانه طلاق و ارائه گواهی عدم امکان سازش، صیغه طلاق جاری و ثبت خواهد شد.  ممکن است هر یک از زوجین به دفترخانه نیاید، در این صورت، سرنوشت طلاق توافقی چه خواهد شد؟ اگر مردی با وجود صدور حکم عدم امکان سازش، به دفترخانه مراجعه نکند، زن حق دارد به دفترخانه برود و دفترخانه باید احضاریه‌ای برای مرد بفرستد و اگر از شوهر خبری نبود، زن باید برای گرفتن وکالت در توکیل به دادگاه مراجعه کند. وکالت در توکیل در این جا یعنی قاضی با انتقال این وکالت به زن به او حق می‌دهد که به جای شوهر نسبت به طلاق خود اقدام کند.  از آنجا که در قانون طلاق‌دهنده مرد است، زن بدین ترتیب می‌تواند به وکالت از شوهر این کار را انجام بدهد. با درخواست زن، دادگاه به او وکالت در توکیل می‌دهد تا با مراجعه به دفترخانه و ارائه حکم عدم امکان سازش و وکالت نامه مزبور، خود را طلاق دهد. 
ماده ۳۶ قانون حمایت خانواده می‌گوید: هرگاه گواهی عدم امکان سازش بنابر توافق زوجین صادر شده باشد، در صورتی که زوجه بنا بر اعلام دادگاه صادرکننده رأی و یا به موجب سند رسمی در اجرای صیغه طلاق، وکالت بلاعزل داشته باشد، عدم حضور زوج، مانع اجرای صیغه طلاق و ثبت آن نیست.  اما اگر زن یک هفته پس از مراجعه زوج از رفتن به دفترخانه خودداری کند، سردفتر به زوجین برای اجرای صیغه‌ طلاق و ثبت آن در دفترخانه اخطار می‌کند. در صورت حضور نیافتن زوجه، صیغه طلاق جاری و پس از ثبت به وسیله‌ی دفترخانه مراتب به اطلاع او خواهد رسید.
مشکلات طلاق توافقی معمولا پس از صدور حکم طلاق توافقی، شوهر هیچ اجباری برای آمدن به محضر ندارد و چون این طلاق با توافق طرفین صورت می‌گیرد، به لحاظ قانونی رفتن به محضر هم باید با توافق طرفین باشد و نمی‌شود توافق طرفین را با الزام همراه کرد، بنابراین برای حل این مشکل شاید بهترین راهکار این باشد که طرفین الزام رفتن به محضر را نیز جزیی از تعهدات خود در دادخواست ذکر کنند تا در نهایت در حکم دادگاه منعکس شود. در این صورت می‌توان الزام شوهر را به آنچه خود تعهد داده است، از دادگاه درخواست کرد.    در صورت حضور نیافتن زوجه، صیغه طلاق جاری می‌شود  مزایای طلاق توافقی عدم تشکیل پرونده‌های متعدد در دادگستری جلوگیری از رجوع مکرر زوجین به محل دادگستری دخالت طرفین در طلاق و صدور گواهی‌ عدم امکان سازش کوتاه بودن زمان صدور گواهی مربوط برای جواز اجرای طلاق مدت‌دار بودن این گواهی در عرض ۳ ماه که سبب حفظ دوام عقد نکاح است. در حالی‌ که در حکم طلاق، که بدون مدت اجرایی است، هر لحظه دوام زندگی تهدید می‌شود درگیری کمتر و کاهش تنش بین خانواده‌های زوجین احتمال رجوع بیشتر زوجین در آینده به یکدیگر و تشکیل مجدد زندگی مشترک به دلیل مورد ششم کاهش استرس فرزندان