میزگرد ایرنا قزوین/ آسیب های اجتماعی، گسل هایی زیر پای جامعه

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایرنا،رشد اسیب های اجتماعی از یک سو و تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر توجه جدی مسئولان و دست اندرکاران به این حوزه و تلاش برای مهار و کنترل آسیب های اجتماعی نشانگر اهمیت این موضوع در جامعه ما است.
به همین مناسبت در میزگرد ایرنا قزوین، علل و عوامل ایجاد آسیب های اجتماعی و اقدام های پیشگیرانه در خصوص آنها و همچنین نقش دستگاه هایی چون بهزیستی و دیگر نهادها و ارگان ها مورد برررسی قرار گرفت.
این میزگرد با حضور مریم بیدخام مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین، زهرا آتشگران کارشناس مسایل اجتماعی و سرپرست سابق اداره کل امور بانوان و خانواده استانداری قزوین و زهرا غلامرضایی معاون امور پیشگیری اداره‌کل بهزیستی استان قزوین برگزار شد.

**حاشیه نشینی، خاستگاه اصلی آسیب های اجتماعی
مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین در این میزگرد به علل و عوامل ایجاد آسیب های اجتماعی اشاره کرد و گفت: عوامل فرهنگی و اقتصادی مختلفی بر ایجاد آسیب های اجتماعی که می تواند بنیان جامعه را هدف گرفته و آن را به اضحملال بکشاند، وجود دارد.
مریم بیدخام خاطرنشان کرد: باید از حاشیه نشینی که خود مولود عوامل دیگری چون فقر و بیکاری و مشکلات اقتصادی است به عنوان خاستگاه اصلی آسیب های اجتماعی نام برد.
این مسئول با بیان اینکه در نقاط حاشیه ای شهرها و سکونتگاه های غیررسمی موجی از آسیب های اجتماعی را شاهد هستیم، افزود: حاشیه نشینی نسبت به یک دهه گذشته رو به افزایش بوده است ومطالعات گذشته وامروز نشان می دهد که وسعت این پدیده درسطح استان بیشتر شده بنابراین با همین روند شاهد رشد آسیب ها نیز بوده ایم.
وی با بیان اینکه مسئولان و دست اندرکاران باید روند روبه رشد حاشیه نشینی را کاهش دهند،افزود: در همین راستا طرح تاب آوری اجتماعی با کاهش آسیب های اجتماعی در مناطق حاشیه ای و سکونتگاه های غیررسمی استان در حال اجرا است.
این مسئول همچنین گفت: مخاطبان اصلی این طرح زنان سرپرست خانوار و درمعرض آسیب هستند که بیشتر در محله های حاشیه نشین شهرها زندگی می کنند.
مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین افزود: دستگاه های فرهنگی باید تمرکز فعالیت ها و برنامه های خود را به نقاط حاشیه ای شهرها ببرند چرا که این مناطق از نقاط دارای آسیب های مختلف اجتماعی همچون اعتیاد و طلاق هستند.
وی، تحکیم بنیان خانواده و تقویت بنیه اجتماعی جوانان را از مهم ترین برنامه‌های راهبردی برای کاهش و کنترل طلاق به عنوان یکی از مهم ترین آسیب های اجتماعی برشمرد و بی مهارتی در ارتباط با همسرداری را در ایجاد آن مهم دانست و افزود: با آموزش مهارت های همسرداری می توان تا حد قابل توجهی از معضل طلاق کاست.
این مسئول اضافه کرد: بی مهارتی در همسرداری علت نخست طلاق در کشور است که به دلایل مختلفی نظیر نداشتن تفاهم، نبود مسئولیت پذیری زوج و زوجه، خیانت و دخالت دیگران، مشکلات اقتصادی و انتخاب براساس معیارهای ظاهری و مادی و مواردی از این دست باز می گردد.
بیدخام با اشاره به آثار مخرب طلاق بر روی خانواده ها و جامعه، ادامه داد: دومین دلیل وقوع این معضل، تغییر شیوه های همسرگزینی و ازدواج از سنتی به مدرن است.
وی با اشاره به اینکه کودکان طلاق به دلیل شرایط خاص خود و ناکامی هایی که به دلیل جدایی والدین با آن روبرو شده‌اند شرایط حساسی پیدا می کنند، ادامه داد: اداره کل امور اجتماعی استانداری قزوین با همراهی دستگاه های متولی شامل بهزیستی، دادگستری و علوم پزشکی اجرای طرح کنترل و کاهش طلاق و مداخله موثر با رویکرد تخصصی خانواده درمانی مشکل مدار را در دستور کار قرار داده است.
مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین افزود: با اجرایی شدن این طرح می‌توان با مداخله و مشاوره های تخصصی زوجین متقاضی طلاق، آنان را در جهت سازش و رفع اختلافات خانوادگی یاری کرد.
بیدخام با اشاره به اینکه اگر طلاق آخرین راهکار برای زوجین باشد توصیه‌ها و رهنمودهای لازم در رابطه با نحوه ارتباط صحیح با فرزندان پس از طلاق به والدین ارائه خواهد شد، افزود: هرگونه بی توجهی و کم کاری راجع به کودکان طلاق منجر به آسیب های جبران ناپذیر اجتماعی خواهد شد.

**لزوم پررنگ شدن جایگاه پیشگیری برای مهار آسیب‌های اجتماعی
معاون امور پیشگیری بهزیستی استان قزوین نیز در این میزگرد گفت: معاونت پیشگیری در این دستگاه از چهار دفتر تخصصی مشاوره و خدمات روانشناختی، پیشگیری از معلولیت‌ها، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری و درمان اعتیاد تشکیل شده است.
زهرا غلامرضایی افزود: سازمان بهزیستی فعالیت‌های متنوعی در حوزه پیشگیری از آسیب اجتماعی دارد اما عموم مردم تصور می‌کنند فعالیت‌های این سازمان بیشتر به توانبخشی معلولان محدود می‌شود.
وی با بیان اینکه آسیب‌های اجتماعی به عنوان یک تهدید جدی سلامت روحی و روانی افراد جامعه را با خطر مواجه کرده است و شدت یافتن آن زلزله ای خطرناک برای جامعه است،اظهار کرد: سازمان بهزیستی با استفاده از برنامه‌های فرهنگی و پیشگیرانه از ورود افراد مستعد به آسیب جلوگیری می کند و کسانی که به هر دلیلی دچار آسیب شده‌اند را توانمند می‌سازد تا از این طریق از چرخه حمایتی سازمان خارج شوند و جامعه هدف تحت پوشش آن کوچک تر شود.
غلامرضایی ادامه داد: در این طرح هیچ هزینه برای درمان افراد تحت پوشش دریافت نمی شود و افراد به شکل رایگان خدمات دریافت می کنند.
** فعالیت ۱۵ پایگاه همیاران سلامت روانی-اجتماعی در محله‌های قزوین
معاون امور پیشگیری بهزیستی استان قزوین از فعالیت ۱۵ پایگاه همیاران سلامت روانی – اجتماعی در محله های قزوین خبر داد و گفت: گروه همیاران سلامت روانی-اجتماعی گروهی هستند که در زمینه های مددکاری اجتماعی غیر حرفه ای و پیشگیری از آسیب های اجتماعی فعالیت می کنند و با مراکز مشاوره ارتباط مستقیم دارند.
وی اظهار کرد: همیاران سلامت روان، گروه‌های متشکل از افراد داوطلب با تخصص‌ها و تحصیلات مختلف هستند که با به کارگیری مشارکت نهادها و ارگان‌های مختلف،استفاده از منابع موجود و با هدف ارتقا سلامت روان افراد جامعه فعالیت می‌کنند.
غلامرضایی با بیان اینکه طرح همیاران سلامت روانی و اجتماعی با همکاری مستقیم مردم ۲۰ سال است در محلات قزوین در حال اجرا است،افزود: همیاران در راستای پیشگیری،آگاه‌ سازی و توانمندسازی آنان، با تشکیل سمن ها و دریافت مجوز از سازمان بهزیستی در محله‌های مختلف و آسیب‌خیز استان قزوین فعالیت می‌کنند.
غلامرضایی، یکی از مهم ترین عوامل آسیب‌پذیری افراد را پایین بودن سطح آگاهی فرهنگی، آموزشی و بهداشتی در زمینه‌های گوناگون زندگی و نداشتن مهارت‌های فردی و اجتماعی دانست و گفت: این گروه ها برای رفع خلاء های یاد شده در بین افراد مستعد آسیب پذیری تلاش می کنند.
** فعالیت ۱۴۰محله محیط آموزشی و کار در قزوین جهت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی
معاون امور پیشگیری اداره‌کل بهزیستی استان قزوین خاطرنشان کرد: دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد در سه محور پیشگیری، درمان و کاهش آسیب‌ها فعالیت می‌کند که پیشگیری و درمان اعتیاد از مهم‌ترین اهداف این دفتر است.
غلامرضایی افزود: در حوزه پیشگیری ، ارائه خدمات آموزشی به جامعه هدف صورت می گیرد که شامل جامعه هدف مردمی در سطح محلات، جامعه هدف آموزشی در سطح مدارس و دانشگاه‌ها و جامعه هدف محیط کار در کارخانه ها و کارگاه ها است.
وی اظهار داشت: در حال حاضر ۱۴۰ محله، محیط آموزشی و محیط کار در قزوین تحت پوشش خدمات آموزشی قرار دارند که با کمک موسسه ها و مراکز همسو و تحت نظارت سازمان بهزیستی این اهداف را دنبال می‌کنند.
این مسئول هدف از اجرای طرح‌های پیشگیری از اعتیاد با محوریت اجتماع‌ محور را ارائه خدمات آموزشی به جامعه هدف و ارتقای سطح دانش و آگاهی افراد در زمینه پیشگیری از معضل اعتیاد به مواد مخدر و مقابله با آن عنوان کرد.
غلامرضایی ادامه داد: همچنین در حوزه درمان، ارائه خدمات درمانی به معتادان در مراکز سرپایی، مراکز اقامتی میان‌مدت و حوزه کاهش آسیب‌ها انجام می‌شود.

** فعالیت یک مرکز شبانه و پنج مرکز روزانه برای کاهش آسیب های اعتیاد در قزوین
وی با بیان اینکه در حال حاضر یک مرکز شبانه و پنج مرکز روزانه در سطح استان برای کاهش آسیب اجتماعی اعتیاد فعال هستند،اضافه کرد: مجتمع اقامتی میان مدت که به نوعی کمپ‌های اقامتی محسوب می‌شوند، مراکزی هستند که بیماران جهت انجام مراحل سم‌زدایی و تجربه زندگی بدون مواد به این مراکز مراجعه کرده و تحت خدمات درمانی اعم از درمان جسم و روان‌درمانی قرار می‌گیرند.
این مسئول با اشاره به فعالیت ۲۲ مرکز اقامتی برای معتادان تحت درمان در سطح استان، تاکید کرد: این مراکز تحت نظارت و با مجوز سازمان بهزیستی مشغول به فعالیت هستند که دوره اقامت در این مراکز ۲۸ روز تا سه ماه تعریف شده است اما بسته به نوع بیمار و شرایط پیشرفت در درمان می‌تواند متغیر باشد.
وی افزود: سال گذشته ۶ هزار نفر و در نیمه اول امسال نیز چهار هزار نفر به این مراکز مراجعه کرده و خدمات لازم را دریافت کردند و یک مرکز درمان بانوان نیز در سال جاری راه اندازی شد و در حال حاضر ۸۰ نفر از بانوان معتاد تحت درمان قرار گرفته اند.
غلامرضایی خاطرنشان کرد: مراکز کاهش آسیب‌ شامل مراکز گذری، سرپناه شبانه، تیم‌های سیار و باشگاه مثبت است که در مراکز گذری و روزانه، خدمات بهداشتی، آموزشی، یک وعده غذای گرم، امکان استحمام و پوشاک به معتادان تزریقی و متجاهر ارائه می‌شود.
وی با اشاره به وجود یک مرکز سرپناه شبانه ویژه مردان معتاد در استان قزوین، افزود: در این مراکز کلیه خدمات ارائه شده در مراکز گذری به علاوه امکان استراحت شب تا صبح را در اختیار معتادان قرار می‌دهد.
معاون امور پیشگیری اداره‌کل بهزیستی استان قزوین از اجرای طرح ویژه درمان معتادان متجاهر و کارتن خواب در قزوین با عنوان «دادگاه درمان محور » با مسئولیت این دستگاه و همکاری سایر نهادها در سال جاری خبر داد.
وی با بیان اینکه اجرای این طرح از تیرماه سال جاری به صورت پایلوت در استان قزوین آغاز شده است،افزود: ساماندهی ۱۰۰ معتاد بی‌سرپناه در دستور کار قرار دارد که این افراد تحت پوشش خدمات غربالگری و ارجاع به مراکز اقامتی و متادون درمانی قرار گرفته‌اند.
وی افزود: معتادان متجاهر پس از بهبودی و برداشته شدن حکم قضا از آن‌ها برای اشتغال، کسب مهارت و مسکن به دستگاه‌های مربوطه معرفی خواهند شد.
**اجرای طرح مشارکت اجتماعی دانش‌آموزان در ۲۵ مدرسه قزوین
معاون امور پیشگیری اداره‌کل بهزیستی استان قزوین با بیان اینکه مشارکت اجتماعی دانش آموزان به کاهش آسیب های اجتماعی کمک می کند، گفت: طرح مشارکت اجتماعی دانش‌آموزان در مدارس متوسطه اول دخترانه و پسرانه در پایه هشتم در ۲۵ مدرسه در حال اجراست.
غلامرضایی افزود: طرح مشارکت اجتماعی دانش‌آموزان با هدف ارتقای توانمندی‌های آن‌ها در زمینه‌هایی همچون اصلاح نگرش‌ها در رفتارهای پرخطر، افزایش مهارت‌های کارگروهی و مشارکت در بین دانش‌آموزان، افزایش اعتماد عمومی، آموزش تمرین تصمیم‌گیری‌های درست انجام می‌شود.
وی تصریح کرد: این طرح می‌تواند با افزایش مشارکت اجتماعی در میان دانش‌آموزان در کنترل آسیب‌های اجتماعی نقش مهمی را ایفا کند.
غلامرضایی اضافه کرد: سوق دادن دانش‌آموزان به سمت مشارکت اجتماعی سبب تقویت سرمایه اجتماعی و خروج از فردگرایی و خودخواهی جوانان می‌شود که در این زمینه می‌توانیم با تقویت کارگروهی و با مشارکت خود دانش‌آموزان، آنان را در برابر آسیب‌های اجتماعی مصون کنیم.
وی با بیان اینکه این طرح از سه سال گذشته به صورت پایلوت در استان قزوین در حال اجرا است،تصریح کرد: طرح مشارکت اجتماعی دانش‌آموزان در سال تحصیلی گذشته در ۱۰ مدرسه به صورت پایلوت با موفقیت اجرا شد و در سال تحصیلی جاری نیز با مشارکت ادارات کل بهزیستی و آموزش و پرورش استان در حال اجرا است.
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان قزوین اظهارکرد: دفتر مشاوره و خدمات روان شناختی در معاونت پیشگیری اداره کل بهزیستی استان قزوین با هدف افزایش سطح آگاهی و پیشگیری از بروز مشکلات رفتاری، ارتباطی و درمان اختلالات روانی به متقاضیان خدمات ارایه می دهد.
**تلفن ۱۴۸۰ خطی برای دریافت مشاوره های اجتماعی
وی از تماس‌ پنج هزار نفر با خط ۱۴۸۰ در ۶ ماهه نخست امسال خبر داد و افزود: تلفن ۱۴۸۰ بهزیستی بدلیل سرعت ارائه خدمات نوعی مشاوره اورژانسی محسوب می شود.
غلامرضایی تماس تلفنی با صدای خط مشاوره ۱۴۸۰ را راه ارتباطی بین مشاوران و تماس گیرنده عنوان کرد و افزود: این خط در استان قزوین به متقاضیان در حوزه های خانواده، تربیت کودک، پیش از ازدواج و تحصیلی خدمات مشاوره ای ارائه می دهد.
غلامرضایی افزود: هر فردی در هر زمان و مکان می تواند با دسترسی به تلفن به آسانی با خط ۱۴۸۰ تماس بگیرد و با مطرح کردن مشکل خود به مشاوران بهترین راهکار را برای رفع آن دریافت کند.
**آسیب‌های اجتماعی مولود فقر و بیکاری
سرپرست سابق امور بانوان و خانواده استانداری قزوین و کارشناس مسایل اجتماعی نیز در این میزگرد با بیان اینکه بسیاری از آسیب های اجتماعی در فقر و بیکاری ریشه دارد، افزود: تا ریشه کن نشدن این ۲ باید شاهد بروز و ظهور خیلی از آسیب های اجتماعی باشیم.
زهرا اتشگران اظهار کرد: البته باید بین مفاسد و آسیب های اجتماعی تفاوت قائل شویم و بدانیم که آسیب های اجتماعی همیشه به این معنی نیست که مفاسد اجتماعی در جامعه افزایش پیدا کرده است.
وی، نبود آموزش های لازم را در کنار مشکلات اقتصادی و فرهنگی از دیگر دلایل بروز آسیب های اجتماعی برشمرد و گفت: آموزش باید از نهاد خانواده آغاز شود و در کنار آن آموزش سیستمی باید در رابطه با پیشگیری و مقابله با معضلات اجتماعی مورد توجه جدی واقع شود.

**کاهش آسیب های اجتماعی با کارآفرینی
آتشگران گفت: توانمندی قشر بانوان به عنوان یک اصل اساسی و مهم باید مورد توجه واقع شود چرا که اگر زنان در جامعه توانمند و خودکفا نباشند به طور حتم نمی‌توانند در ارتباط با حمایت از خانواده موفق عمل کنند.
وی تاکید کرد: اشتغال‌زایی برای این قشر از جامعه و به خصوص برای زنان سرپرست باید به طور ویژه و اساسی مورد توجه واقع شود تا بتوانیم از این طریق از گسترش آسیب‌های اجتماعی تا حد امکان جلوگیری به عمل آورده و مشکلات و عواقبی که احتمال آن وجود دارد را به حداقل برسانیم.
این کارشناس مسایل اجتماعی در پاسخ به این سوال که برای کاهش آسیب های اجتماعی چه اقدام های دیگری باید انجام داد نیز گفت: در کنار بهبود وضعیت اقتصادی در خانواده های دارای فقر و مشکلات مالی برای کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی، تقسیم کار ملی، تعیین دقیق اولویت ها و استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد می تواند موثر باشد.
وی همچنین با اشاره به نقش اشتغال در کم شدن آسیب های اجتماعی افزود: بیکاری بدون شک یکی از ریشه های مهم بزهکاری، کجروی و آسیب در جامعه است .
آتشگران با اشاره به نقش آموزش و فرهنگ سازی در کاهش آسیب های اجتماعی همچون طلاق، گفت: ۶۰ درصد علل طلاق به کمبود سواد ارتباط موثر و سواد جنسی مرتبط است که برای آگاه سازی این قشر با مشاورین امور فرمانداریها در سطح شهرستانها و بخشداری ها ارتباط گرفته ایم تا شاهد ارایه آموزش های مناسب باشیم چرا که روستاها نقطه شروع خوبی برای آموزش و فرهنگ سازی هستند.
این کارشناس مسایل اجتماعی گفت: مشکلات و آسیب‌های اجتماعی جامعه ما در حال زنانه شدن است و باید راهکاری برای جلوگیری از این مهم اندیشیده شود.
وی در خصوص اعتیاد زنان نیز گفت: متاسفانه امروزه الگوی اعتیاد سنتی به مصرف اعتیاد صنعتی تبدیل شده و نبود علم و آگاهی در این زمینه نیز منجر به آسیب‌پذیر شدن معتادان جامعه شده است.
آتشگران ادامه داد: در بحث اعتیاد هم متاسفانه نگاه مرد سالارنه وجود دارد در حالی کی شرایط بروز اعتیاد در زنان و مردان کاملا متفاوت است و مردها بیشتر به سمت محرک ها و زن ها به قرص های آرامش بخش گرایش دارند و میل آقایان و خانم ها متفاوت و دلایل نیز متفاوت است و برای خانم ها زیبایی مهم است و به همین دلیل سر منشاء اعتیاد در برخی آرایشگاه ها است.
وی افزود: در مجموع باید شاهد عزمی جدی در جامعه برای برخورد با آسیب های اجتماعی بویژه ۲ آسیب بزرگ طلاق و اعتیاد باشیم چرا که این آسیب ها می تواند جامعه ای را از عرش به پایین آورده و انرا به ورطه نابودی بکشاند.
۷۳۸۹*۳۰۱۳
خبرنگار: نسرین رحیمی**انتشار دهنده: رضا اولادی