روستای ۲۰نفره مهیای میزبانی از ۱۲۰هزار مهمان/تعزیه‌ای به قدمت قجر

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها ـ نیره شفیعی‌پور: توت، نام یک روستا است، روستایی در قسمت شرقی شهرستان اردکان، روستایی که قدمت تاریخی‌اش او را از گستره یک روستا فراتر کشانده و حالا دیگر نامش جهانی است.

این روستا جمعیتی حدود ۲۰ نفر دارد اما حسینیه‌ای دارد که قدمت آن به حدود ۲۰۰ سال پیش می‌رسد و اهالی همین روستای کم‌جمعیت، از اربعین تا پایان ماه صفر، تعزیه‌هایی برگزار می‌کنند که حالا دیگر تماشاچی آن فقط مردم توت و اردکان و یزد نیستند بلکه هزاران هزار مشتاق از دیگر شهرهای کشور و حتی گردشگرانی از خارج کشور مهمان آن هستند.

این تعزیه از ۱۰۰ سال پیش هر سال بدون وقفه اجرا شده و حتی در بدترین شرایط امنیتی در دوره پهلوی نیز خللی در اجرای آن ایجاد نشده است.

البته تعزیه‌خوانی روستایی توت، قدمتی از زمان قاجار دارد اما آن سال‌ها به دلیل مشکلاتی که وجود داشت، گاه پراکنده برگزار می‌شد ولی از ۱۰۰ سال پیش، هیچ مشکل و حادثه و اتفاقی نتوانسته در برگزاری آن وقفه ایجاد کند.

در دهه پایانی ماه صفر، ۲۰ گروه از بهترین گروه‌های تعزیه‌خوان در این روستا حضور می‌یابند و این مراسم را به سبک و سیاق تعزیه‌های دوران قاجار اجرا می‌کنند و مردم مهمان‌نواز این روستا نیز از خیل عزادارانی که جمعیت آنها طی سال‌های اخیر در طول این چند روز به ۱۲۰ هزار نفر نیز می رسد، با غذای نذری پذیرایی می‌کنند.این مراسم متولی خاصی ندارد و همه مردم روستا متولی آن هستند و برگزاری این مراسم و میزبانی از عزاداران، سنتی بوده که نسل به نسل و سینه‌ به سینه به نسل‌های امروز رسیده و مردم روستا از هیچ ارگان دولتی یا موسسه فرهنگی برای برپایی این مراسم کمک نگرفته‌اند

این مراسم متولی خاصی ندارد و همه مردم روستا متولی آن هستند و برگزاری آن، سنتی بوده که نسل به نسل و سینه‌ به سینه به نسل‌های امروز رسیده و مردم روستا از هیچ ارگان دولتی یا موسسه فرهنگی برای برپایی این مراسم کمک نگرفته‌اند.

حتی اطلاع‌رسانی در مورد این مراسم هم سینه‌ به سینه و توسط مردم انجام شده و رسانه‌ها تا چند سال پیش خبرهای چندانی از این مراسم باشکوه منعکس نمی‌کردند.

حالا دیگر مردم یزد، اردکان، تهران، اصفهان، کرمان، سمنان و حتی سیستان و بلوچستان و گردشگرانی از ایتالیا، آلمان، هلند، پاکستان و عراق، پای ثابت این مراسم هستند، مراسمی که وحدت همه مردم ایران در ابراز ارادت به اهل‌بیت (ع) را به نمایش می‌گذارد.

یکی از پژوهشگران فرهنگ عامه استان یزد در مورد این مراسم اظهار داشت: قدمت عزاداری و اجرای تعزیه در این روستا حتی ممکن است مربوط به دوران صفوی باشد اما اسناد ثبت شده موجود، خبر از قدمت قاجاری این مراسم می‌دهد.

منع حکومتی در دوران رضاخان مراسم تعزیه و عزاداری را به روستای دنج توت کشاند

نادر پیری اردکانی بیان کرد: این مراسم از زمانی به روستای توت آورده شد که رضاخان مردم را از عزاداری برای اباعبدالله الحسین (ع) منع و به هر شکلی این مراسم را تعطیل می‌کرد بنابراین مردم از حدود ۱۰۰ سال پیش برای برگزاری مراسم خود به گوشه‌ای دنج و خلوت یعنی روستای توت رفتند و از آن زمان، این آیین در این روستا، رونقی خاص گرفت.

وی عنوان کرد: روستای توت در دوره رضاخان روستایی دنج و خلوت بود و حتی در آن زمان آنها که از کشف حجاب رضاخانی به ستوه آمده بودند، در این روستا خلوت گزیده بودند و آیین‌های مذهبی را نیز بدون هیچ مزاحمتی برگزار می‌کردند.

قدمت تاریخی نسخه‌ها و ادوات تعزیه توت

پیری اردکانی یادآور شد: بسیاری از مردم به مراسم این روستا اعتقاد ویژه‌ای دارند و برای آنها از تقدس خاصی برخوردار است به همین دلیل بسیاری از عزاداران برای شرکت در مراسم عزاداری در حسینیه ۱۵۰ ساله توت با پای پیاده به این روستا سفر می‌کنند.

گرچه مسیر توت با مسیر نجف تا کربلا قابل مقایسه نیست، اما هر دو حال و هوای حسینی دارند زیرا در مسیر ۶۰ کیلومتری اردکان تا روستای توت، موکب‌های توزیع نذورات از جمله شیر داغ و غذای گرم برپا شده و پذیرای عزاداران حسینی مستقر شده استگرچه مسیر توت با مسیر نجف تا کربلا قابل مقایسه نیست، اما هر دو حال و هوای حسینی دارند زیرا حضور گسترده مردم در این روستا و عشق و علاقه برای شرکت در آیین هفته آخر صفر موجب شده تا هر سال بر آمار نذورات در این روستا افزوده شود به طوری که در مسیر ۶۰ کیلومتری اردکان تا روستای توت، موکب‌های توزیع نذورات از جمله شیر داغ و غذای گرم برپا شده و پذیرای عزاداران حسینی مستقر شده است.

آیین ویژه عزاداری در اربعین و ایام پایانی ماه صفر در استان یزد، منحصر به روستای توت نیست بلکه آیین‌های سنتی بسیار دیگری نیز در مناطق مختلف استان یزد برگزار می‌شود که در نوع خود بی‌نظیر و تماشایی است و البته که همه این آیین‌ها نشان از عشق و ارادت به اهل‌بیت (ع) دارد.

یکی از آیین‌هایی که شاید در یزد قدمت بیش از ۷۰ سال داشته باشد، مراسم سینه‌زنی در مسجد جامع کبیر یزد است.

مراسم سینه‌زنی سنتی در مسجد ۸۰۰ ساله یزد

مسئول دبیرخانه بین‌المللی یزد حسینیه ایران در مورد آیین سینه زنی در مسجد ۸۰۰ ساله یزد اظهار داشت: هیئت‌های عزاداری یزد در روز اربعین با نظم و شکوه ویژه‌ای، سال‌هاست که مراسم سینه‌زنی و مداحی در این مسجد ۸۰۰ ساله برگزار می‌کنند.

سیدحسن حسینی بیان کرد: بر اساس رسم و سنتی که از سال‌ها پیش وجود دارد، مسجد جامع کبیر یزد با پرده‌هایی ضخیم که به آن «پوش» می‌گویند، مسقف و برای حضور هیئت‌ها آماده می‌شود.

وی ادامه داد: این مراسم از بعد از نمازمغرب و عشاء در شب اربعین آغاز می‌شود و تا نمازظهر روز اربعین ادامه دارد.

حسینی خاطرنشان کرد: هیئت‌های عزاداری بر اساس برنامه زمان‌بندی که از قبل در اختیار آنها قرار گرفته، به ترتیب وارد مسجد جامع کبیر یزد می‌شوند و هر هیئت اقدام به برگزاری مراسم سینه‌زنی، نوحه‌خوانی و جمع‌خوانی نوحه‌ها به سبک ویژه یزدی‌ها می‌کند.

وی افزود: این مراسم در شب قبل از اربعین تا پاسی از شب ادامه دارد و صبح روز اربعین نیز از ساعات اولیه صبح آغاز می‌شود و تا نماز ظهر ادامه دارد.

حسینی یادآور شد: امسال نیز این مراسم به رسم هر سال در مسجد برگزار و از شبکه تابان و برخی شبکه‌های سراسری نیز به صورت مستقیم و زنده پخش می‌شود.

طبخ آش امام حسینی در اغلب محله‌های یزد

یکی دیگر از آداب یزدی‌ها در اربعین حسینی، طبخ آش نذری است، آش گندمی که به آن آش امام حسینی گفته می‌شود و تقریبا در همه محله‌ها طبخ آن رایج است.

در برخی محله‌های یزد، این نذری در ابتدا یک یا دو دیگ بوده، با نذر هر ساله مردم برای اربعین افزایش یافته و اکنون بانیان این نذری گاه تا ۱۵۰ دیگ بار می‌گذارند.

هرکس به زبانی عشق به حسین (ع) را فریاد می‌زند

طبخ آش گندم که متشکل از گوشت و حبوبات و گندم است، اغلب از شب قبل از اربعین و بعد از نماز مغرب و عشاء آغاز می‌شود و توزیع آن قبل از نماز صبح پایان می‌یابد.

سراسر استان دارالعباده یزد نیز مانند دیگر نقاط میهن اسلامی، در این ایام مملو از عشق و ارادت به امام حسین (ع) است اما در هر محله و منطقه، خانه و کوی و برزن، این عشق به شکلی خاص به نمایش گذاشته می‌شود.