چگونه این ورزش درآمدزا به یک بحران فرهنگی تبدیل شد؟/ امواج بی‌برنامگیِ مسئولان رفتینگ را سردرگم کرده است

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری فارس از شهرکرد، ورزش رفتینگ در دهه نود به طور گسترده وارد فضای تفریحی ورزشی مردم ایران شد و بسیاری از شرکت‌ها بر روی این ورزش سرمایه‌گذاری کردند، این ورزش هیجانی و به نوعی الگو گرفته از غرب در سال ۱۳۸۵  با شناسایی رودخانه زاینده‌رود و ارمند و پتانسیل آن‌ها، در چهارمحال و بختیاری آغاز شد.

تورهای یک یا دو روزه قایقرانی در این رودخانه‌ها راه‌اندازی شد کم‌کم چالش‌های بسیاری را با خود همراه کرد و تصاویر و فیلم‌هایی که بیانگر عدم رعایت شئونات اسلامی و اخلاقی به اسم ورزش بود در مدت زمان کمی از این تورها در فضاهای مختلف مجازی منتشر شد.

نداشتن پیوست فرهنگی، رفتینگ را در استان ممنوع کرد

نداشتن پیوست فرهنگی این ورزش تفریحی، مسئولان فرهنگی را وادار به برگزاری جلسات متعددی با نام‌های مختلف کرد تا چاره‌ای برای این ناهنجاری‌ها بکنند اما به نتیجه‌ای نرسید لذا مدتی رفتینگ را تحریم کردند و به صورت دستوری در سال ۹۸ این ورزش در حریم رودخانه زاینده‌رود در چهارمحال و بختیاری ممنوع اعلام شد.

دو نمونه از تلاش بی‌نتیجه مسئولان برای کاهش آسیب‌های فرهنگی رفتینگ

به طوری که مدیران فرهنگی در یکی از جلسات شورای فرهنگ عمومی در تاریخ ۲۳ تیرماه اهتمام جدی برای رسیدن به مصوبات شورای فرهنگ عمومی از جمله مسئله رفتینگ را یکی از انتظارات شورای فرهنگ عمومی استان از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس دانستند. (اینجا بخوانید)

 همچنین اقبال عباسی استاندار وقت در جلسه ۳۰ مهرماه در رابطه با رفتینگ و هنجارشکنی‌های حاشیه‌ساز، نگاه دیگری دارد؛ وی معتقد بود: در سال‌های گذشته موارد فرهنگی به این صورت در حال تخریب نبود و برای تاثیر نپذیرفتن از گردشگران باید در روزهای تعطیل تیم‌های امر به معروف و نهی از منکر را تشدید کنیم کشف حجاب را جریمه کنیم، همان اندازه که برای جذب گردشگر هزینه می‌کنیم، هزینه‌ها را از مسافران دریافت کنیم و صرف ساخت اماکن فرهنگی در شهرستان شود.( اینجا بخوانید)

این دو نمونه از تلاش بی‌نتیجه مسئولان در این حوزه است و حال این ورزشی که هیچ پروتکل فرهنگی ندارد و در تابستان‌ و حتی پاییزهای چهارمحال وبختیاری با استقبال بالایی از سمت جوانان روبرو می‌شود در ۲۴ باشگاه قایقرانی در حال آموزش است که ۱۶ باشگاه آن در سامان می‌باشد.

صدور مجوز بدون تعریف پیوست فرهنگی!

آنچه در این خصوص جای تعجب دارد این است که مشاهدات نشان می‌دهد که اختلاف شتاب صدور مجوزات این رشته با پیوست‌های فرهنگی آن قابل توجه و معنادار است به طوری که در سال‌های اخیر ۲۴ مجوز برای این رشته صادر شده ولی تقریبا هیچ تولید فرهنگی برای این رشته نداشتیم.

بدون شک نتیجه این صدور مجوزات بدون پشتوانه فرهنگی ایجاد دوقطبی در فضای جامعه می‌شود و از طرفی باشگاه‌داران که رزق‌شان به این کار گره خورده تمایل به فعالیت دارند و از طرف دیگر متدینین و دغدغه‌مندان فرهنگی از این نحوه کار ابراز نگرانی می‌کنند و نتیجه این دو قطبی می‌شود یک شکاف فرهنگی که نتیجه‌اش باخت باخت خواهد بود!

بدون شک نتیجه این صدور مجوزات بدون پشتوانه فرهنگی ایجاد دوقطبی در فضای جامعه می‌شود و از طرفی باشگاه‌داران که رزق‌شان به این کار گره خورده تمایل به فعالیت دارند و از طرف دیگر متدینین و دغدغه‌مندان فرهنگی از این نحوه کار ابراز نگرانی می‌کنند و نتیجه این دو قطبی می‌شود یک شکاف فرهنگی که نتیجه‌اش باخت باخت خواهد بود!

برای یافتن پاسخ سؤال فوق در ادامه برخی از فعالیت‌های انجام شده در این راستا را از فرماندار شهرستان سامان با هم می‌خوانیم.

کمال اکبریان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس از شهرکرد در این راستا با بیان اینکه رفتینگ علاوه بر ورزش بودنش جذابیت گردشگری نیز دارد، گفت: اما به خاطر اینکه این فرصت و شرایط بی‌نظیرش از بین نرود ساماندهی باشگاه‌ها و صدور مجوزات نهایی شده است و بازه‌های رودخانه به پنج بازه مشخص تقسیم‌بندی شده که هر باشگاه باید در یک بازه مشخص فعالیت کند.

فرماندار شهرستان سامان افزود: در تابستان امسال تیم نظارتی از سپاه، گردشگری و ورزش و جوانان شهرستان تشکیل شد تا بر شرایط باشگاه‌ها نظارت کنند.

وی با بیان اینکه باشگاه‌هایی که لغو مجوز شدند برای ادامه فعالیت باید حکم تأیید از مراجع داشته باشد، ادامه داد: اقدامات مسافران با باشگاه است که باید کنترل شود و اگر خطایی صورت گیرد باشگاه مقصر می‌شود.

اکبریان در پایان گفت: پیشنهاد ایجاد باشگاه رفتینگ مخصوص بانوان در سال آینده داده شده است که فعالیت بانوان راحت‌تر انجام شود که این امر مستلزم آموزش لیدرهای بانوان خواهد بود که اگر صورت گیرد در سهولت اشتغال و توسعه گردشگری و درآمدزایی موثر خواهد بود.

آیا راهکارهای فرماندار سامان برای مدیریت فضای فرهنگی رفتینگ کافی است؟

قبل از پاسخ به این سؤال، ابتدا باید چند نکته را بررسی کنیم؛ اولا؛ آیا باشگاه‌داران که تخصص‌شان صرفا قایق‌رانی است می‌توانند متولی فرهنگی بشوند و اینکه بگوییم مسئولیت هنجارشکنی با باشگاه‌دار است آیا شانه خالی کردن مدیران اجرایی و فرهنگی از مسئولیت نیست؟ در ضمن نظارت بر اجرای همین قانون را چه کسی و با کدام معیار قرار است اندازه بگیرد؟

در ضمن آیا این مدل از کار فرهنگی کردن، پشتوانه تجربی، جامعه‌شناسی و اجرایی دارد یا صرفا یک طرحی است برای فرار از مسئولیت؟

دوما؛ ایجاد باشگاه‌های تفکیک شده ویژه خانم‌ها چقدر اولویت دارد؟ چند درصد از استفاده‌کنندگان غیر خانوادگی یا به اصطلاح مجردی هستند و در ضمن به فرض تفکیک قایق‌ها، مسیر چندین کیلومتری و سواحل اطراف را چه باید کرد؟ آیا آنها هم قابلیت تفکیک کردن دارند؟

دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر: رویکرد مسئولان درست نیست

حجت‌الاسلام ابوالفضل احمدی در ادامه بیان کرد: رفتینگ ظرفیت مطلوب و گسترده برای ایجاد فضای گردشگری، تقویت فضای اقتصادی و فرهنگی شهرستان و حتی صدور فرهنگ سالم و بومی اسلامی استان است.

رئیس ستاد احیاء امربه‌معروف و نهی از منکر چهارمحال و بختیاری افزود: اما متأسفانه رویکرد مسئولان در این موضوع مطلوب نبوده و بعد از ۲ الی ۳ سال مطالبه‌گری در این ستاد یک تحرکاتی انجام شده که کافی نیستند.

مدیریت رودخانه مولی قوی نیاز دارد

وی با بیان اینکه مدیریت ۱۳۰ کیلومتر رودخانه در شهرستان سامان نیاز به یک متولی قوی دارد، ادامه داد: در شرایط عادی ۲ تا ۴ میلیون نفر گردشگر در شهرستان سامان حضور دارند و یکی مهمترین برنامه‌های این افراد گردشگری است که باید نگاه ویژه‌ای به آن شود یعنی یک اداره گردشگری در شهرستان تأسیس و یک متولی جدی برای این حوزه مشخص شود.

احمدی بیان کرد: رویکرد حاضر باید تغییر یابد و با نگاه اقتصادی و فرهنگی به رفتینگ توجه شود اما تنها مدیران یک شهرستان توان این کار را ندارند زیراکه یک تور گردشگری از زمان ورود تا خروج از استان باید کنترل شوند که کار عظیمی را می‌طلبد.

مسئولان ارشد استان رفتینگ را ساماندهی کنند

احمدی در پایان گفت: مدیران شورای فرهنگ عمومی باید یک کمیته کارشناسی تشکیل دهند و مسئله رفتینگ را آسیب‌شناسی کنند، راه حل بیابند و تقسیم کار شود تا با ورود دستگاه‌ها، مردم و باشگاه‌دارن کارها انجام شود اما اگر کارها با بی‌برنامه‌ای ادامه داشته باشد آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی را برای مردم ایجاد خواهیم کرد.

رفتینگ چگونه به یک بحران تبدیل شد؟

شاید دلیل اصلی بروز چنین گره‌های فرهنگی در فضای اجتماعی، ورزشی و توریستی این است که مسئولان اجرایی نگاه فرهنگی ندارند؛ نگاه‌شان به مسایل بیشتر از آنکه پشیرفت محور باشد، توسعه‌ای است؛ اینکه رهبر انقلاب می‌فرمایند “فرهنگ مانند هوایی است که نفس می‌کشیم” یا معظم له در جایی دیگر می‌فرمایند “همه چیز مترتّب بر فرهنگ است. فرهنگ حاشیه و ذیلِ اقتصاد نیست، حاشیه و ذیلِ سیاست نیست، اقتصاد و سیاست حاشیه و ذیل بر فرهنگند” برآمده از همین نگاه عمیق به فرهنگ است که متاسفانه شاید کمتر مورد توجه نخبگان قرار گرفته است.

شاید دلیل دوم برای ایجاد چنین شرایطی تقسیم وظایف و بیگانه بودن دستگاه‌های دولتی و متولی با یکدیگر هستند؛ برای مثال ورزش و جوانان طرحی را پیدا می‌کند که آسیب‌زننده به فرهنگ است و هیچ نگاه فرهنگی در این خصوص ندارد و گمان می‌کنند چون مثلا ارشاد متولی فرهنگ است، ورزش و جوانان نباید برای این طرحش پیوست فرهنگی ارائه کند.

به هر حال رفتینگ یک ورزش مهیج و درآمدزاست که مورد توجه گردشگران زیادی قرار گرفته است و قطعا نگاه سلبی مسئولان و محدود کردن باشگاه‌داران روش مناسبی برای حل آسیب‌های فرهنگی این ورزش نخواهد بود.

بهتر است مسئولان فرهنگی استان با یک برنامه‌ریزی دقیق و مناسب و تعریف کردن یک پیوست قانونی برای محدود کردن هنجارشکنان، هم از تقویت این ورزش حمایت کنند و هم جلوی هنجارشکنی گرفته شود.