فعالیت‌های پژوهشی در دانشگاه با چه موانعی روبه‌رو است؟ 

در این پژوهش آمده در دنیای تکنولوژی و مبتنی بر دانش کنونی، انجام پژوهش و تحقیق، از نشانه پیشرفت و اعتلای کشورها در سطح بین‌المللی و یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه محسوب می‌شود، چراکه موجب افزایش سرمایه‌های ملی و بهره‌وری در بخش‌های مختلف کشور خواهد شد. دانشگاه‌ها به عنوان مهم‌ترین و کلیدی‌ترین نهاد توسعه جامعه با ورودی‌هایی از قبیل قشر جوان و مولد کار، داده‌ها و اطلاعات موجود و خام، سیاست‌ها و بودجه‌های معین و خط مشی مشخص برای تحقق اهداف عالیه که تربیت متخصص، محقق و تولید دانش و فن‌آوری از جمله مهمترین آن‌هاست، در جهت استقلال و توسعه جامعه ایفای نقش می‌کنند. 

محققان در پژوهشی با عنوان «موانع انجام فعالیت‌های پژوهشی در دانشگاه از دیدگاه دانشجویان» آورده‌اند، در این زمینه نیز مسئولان، سیاستمداران و مدیران کشور در سند چشم‌انداز کشور، ایران در سال ۱۴۰۴ کشوری توسعه یافته در جایگاه بالای اقتصادی، علمی و فن‌آوری در سطح منطقه خواهد بود. در کشورهای در حال توسعه، معمولا کارگزاران به دلایل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به دنبال رفع مشکلات آنی بوده و به تحقیقات که معمولا نتایج آن سال‌ها بعد مورد استفاده قرار می‌گیرد، کمتر توجه دارند.

این پژوهش توسط محمد صالحی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ساری، پرویز سعیدی، عضو گروه حسابداری و مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی علی آباد کتول، نگین جباری، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی گرگان، مریم کاظمی ملک محمودی، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران و شیما کاظمی ملک محمودی، معاون تحقیقات و فن‌آوری دانشگاه علوم پزشکی گلستان، انجام شده که نشان می‌دهد بدون تردید مهم‌ترین عامل پیشرفت بشر نیز در هزاره سوم و تغییرات عمده برنامه‌های آموزش پزشکی، مرهون توجه و استفاده از نتایج پژوهش‌های علمی در عرصه‌های مختلف دانش و تکنولوژی بوده است.

در این راستا دانشگاه و مراکز آموزش عالی به لحاظ جایگاه علمی، فکری و معنوی، مبدا تولید دانش، ایده‌ها و فن‌آوری نوین هستند و نقش مهمی در توسعه و پیشرفت کشور دارد. در این زمینه، آنچه مهم به نظر می‌رسد، نقش مدیریت و راهبری پژوهش‌ها در دانشگاه‌هاست. راهبری تحقیقات دانشگاهی از ارکان اصلی نظام آموزش عالی به شمار می‌رود. تحلیلی بر روند تحقیقات علمی ایران در دهه اخیر نشان می‌دهد که کشورمان در عرصه‌های علمی پیشرفت‌های قابل توجهی را تجربه کرده است اما با این وجود، سهم ما از تولید علم دنیا بسیار محدود بوده است.

اهمیت پژوهش و تولید دانش در جوامع کنونی به اندازه‌ای است که می‌توان از پژوهش به عنوان اصلی‌ترین نیروی محرکه برای ترقی جامعه و یکی از شاخص‌های مهم رشد نام برد. بر این اساس، می‌توان ادعا کرد که بین تحقیقات و میزان پیشرفت حقیقی هر کشوری رابطه مستقیم وجود دارد و تا زمانی که کشور و دانشگاه‌های ما با حل موانع پیش‌روی تحقیق و مشکلات انجام فعالیت‌های پژوهشی نتواند به معنای واقعی و کاربردی از دستاوردهای تحقیقات راهبردی، کاربردی و توسعه در برنامه‌ریزی‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و برنامه‌های آموزشی بهره ببرند به توسعه پایدار و سرمایه اجتماعی به مفهوم واقعی دست نخواهیم یافت. 

در راستای این هدف، نظام‌دهی به پژوهش‌های دانشگاهی یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر تحقیقات دانشگاه‌ها است، چراکه اشاعه روحیه تحقیق و ایجاد انگیزه و رغبت در اعضای هیات علمی و محققان دانشگاه نسبت به امر تحقیق در گرو ایجاد سیستم و نظام‌دهی به امور پژوهش و تهیه ابزار کار است. اهمیت دادن به امر تحقیقات و افزایش فعالیت‌های پژوهشی در هر کشور سبب توسعه و پیشرفت شده، خودکفایی و استقلال واقعی برای آن مملکت به ارمغان می‌آورد و بی‌توجهی به امر پژوهش، در آینده منجر به پرداخت هزینه گزاف‌تر از تحقیق خواهد شد. البته پر واضح است ساماندهی به امر پژوهش بدون شناسایی موانع امکان‌پذیر نیست. 

با توجه به اینکه در این پژوهش موانع انجام فعالیت‌های پژوهشی در دانشگاه از نظر دانشجویان دارای سابقه پژوهشی و بدون سابقه پژوهشی بررسی شد و دیدگاه این دو گروه از دانشجویان مقایسه و به تفکیک بعضی عوامل دوموگرافیکی در ۲ حیطه سازمانی و حیطه فردی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نتیجه، دانشجویان دارای سابقه پژوهشی عدم وجود هسته تحقیقاتی در دانشکده را مانع مهم انجام فعالیت‌های پژوهشی ذکر کردند. همچنین دانشجویان بدون سابقه پژوهشی ضعف در نگارش مقاله علمی و عدم تسلط بر کار آماری را مهم‌ترین مانع انجام پژوهش نیز بیان کردند.

با توجه به پیشینه تحقیق و نتایج انجام پژوهش در این زمینه می‌توان گفت تعیین دیدگاه دانش‌پژوهان، محققان، متخصصان و نخبگان جوان جامعه می‌تواند راهکاری کاربردی به دست‌اندرکاران پژوهش داده و گامی مهم در جهت حل موانع پیش‌روی تحقیق، فرهنگ‌سازی و نهادینه کردن آن و رسیدن به اهداف عالیه پژوهش در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی پژوهشی و رسیدن به سند چشم‌انداز ایران توسعه یافته در سال ۱۴۰۴ و رتبه یک منطقه نیز باشد.

این پژوهش در فصلنامه علمی پژوهشی توسعه آموزش جندی شاپور در سال ۱۳۹۵ منتشر شده است.

انتهای پیام