سایه شوم طلاق بر سر خانواده‌های مازندرانی/ تحکیم بنیان خانواده با استفاده از الگوی‌های اسلامی در زندگی

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از بلاغ، طلاق از بزرگ‌ترین آفت‌های اجتماعی است که جراحات جبران ناپذیری را برای طرفین، فرزندان و جامعه باقی می‌گذارد، افزایش آمار بی‌سرپرستی و بدسرپرستی فرزندان و آمار زنان سرپرست خانوار عمیق بودن این بحران را نشان می‌دهد.

طلاق با نشناختن آسیب‌ها تشدید می‌شود

در چند دهه گذشته، تنها دلیل طلاق به اعتیاد یا بیکاری ختم می‌شد، اما امروزه نداشتن مهارت‌های زندگی، عدم رعایت معیارهای ازدواج، مشکلات مالی و اقتصادی خانواده‌ها، بی‌احترامی و بی‌توجهی به شریک زندگی، مسئولیت‌پذیر نبودن، دخالت اطرافیان، تنفر، وجود شبکه‌های مجازی و ماهواره‌ای، نبود علاقه و خیانت از علل اصلی طلاق در جامعه امروز محسوب می‌شود.

زندگی مدرن در سکوی اول طلاق

پا گذاشتن به دنیای مدرن و عبور از شیوه خانواده محور برای ازدواج به شیوه‌های جدید، که براساس عدم شناخت کافی و از روی احساسات زودگذر شکل می‌گیرد، نتیجه‌ای جز ازدواج‌های سست و کوتاه مدت ندارد.

حضور افراطی و لجام گسیخته دنیای مجازی در سبد زندگی خانواده، بلیه‌ای جز ایجاد روزنه فسادهای اخلاقی و انسانی ندارد، زوجی که در دنیای حقیقی عاشقانه پیوند مقدسی را شروع کردند در دنیای مجازی به دیگری‌هایی دل می‌بندند که کام این زندگی را زهرآگین می‌کنند.

طلاق به عوامل بومی آسیب‌ها مرتبط است

غفار محمدی دانش آموخته حقوق و فعال در عرصه مطالعات فرهنگی و آسیب شناسی اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار ما درباره دلایل افزایش آمار طلاق در جامعه اظهار کرد :این آمار از استانی به استان دیگر و از شهری به شهر دیگر با توجه به ساختار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن ممکن است متفاوت باشد.

وی با بیان اینکه به طور کلی دلایل عمده طلاق در جامعه ایرانی منبعث از سه امر بنیادین در سطح کلان است، افزود: این دلایل کم رنگ شدن سرمایه اجتماعی در نزد خانواده‌ها، عدم توجه به آموزش مبانی زندگی زناشویی در جامعه از سوی نهادهای ذی ربط، نبود عزم راسخ برای پیشگیری و درمان این معضل در سطح جامعه‌ است.

عوامل موثر در شیوع طلاق

این استاد دانشگاه بیشترین دلیل مراجعه کنندگان برای طلاق را خیانت عنوان کرد و گفت: ابعاد این خیانت متفاوت و از ارتباط نامشروع در فضاهای مجازی مثل تلگرام تا ازدواج پنهانی همسر را در بر می‌گیرد والبته بیشتر مراجعه کنندگان نیز خانم‌ها هستند.

محمدی از عوامل دیگر مراجعه کنندگان برای دادخواست طلاق را اعتیاد ذکر کرد و افزود: از اعتیاد به مواد مخدر سنتی تا قرص‌ها و مواد صنعتی جدید نیز عامل بسیاری از طلاق‌ها است.

وی با بیان اینکه سوء رفتار عامل دیگری است که زوجین به‌عنوان دلیل طلاق خود بیان می‌کنند، تصریح کرد: کج خلقی، بی حوصلگی، عدم توجه به نیازهای روحی و عاطفی یکدیگر، عدم تمکن مالی عواملی هستند که این روزها به‌عنوان دلایل طلاق و عمدتاً از سوی زنان مطرح می‌شود.

این استاد دانشگاه افزایش فشار اقتصادی بر خانواده‌های ایرانی و عدم توانایی مالی سرپرست خانواده در تامین نیازهای خانوار را از عوامل زمینه‌ساز طلاق دانست و گفت: شیرازه‌ بسیاری از خانواده‌ها از هم پاشیده و خانواده انسجام خود را از دست داده است چرا که وقتی پدر و مرد خانواده نتواند جایگاه سنتی خود را به‌عنوان تامین کننده مایحتاج ضروری و حداقلی خانواده ایفا کند دچار نوعی سرخوردگی روحی و شخصیتی شده و این مساله هم در نزد وی و هم اعضای خانواده زمینه ساز بروز بسیاری از مشکلات و معضلات از جمله طلاق می‌شود.

وی با اشاره به نارضایتی جنسی در همسران این مساله را در صدر عوامل شیوع طلاق دانست و تصریح کرد: نارضایتی جنسی به خاطر ساختار فرهنگی و تربیتی جامعه ما، کمتر از سوی زوجین به زبان آورده می‌شود و بیشتر در کنار سایر عوامل خود را نشان می‌دهد.

محمدی ادامه داد: در حالی که با رجوع به مقالات و منابع علمی و پرسشنامه‌هایی که به شکل محرمانه از پرسش شوندگان زن و مرد تهیه شده و بررسی نتایج آن، شاهد نارضایتی جنسی به‌عنوان عاملی مهم اما نانوشته در جدایی هستیم که همواره نقشی اساسی در افزایش آمار طلاق داشته است و دلایل دیگری همچون عدم تناسب، سن ازدواج، بیماری، نازایی و.. در جای خود بسیار مهم هستند.

نرخ بالای طلاق در بین زنان خانه‌دار

این استاد دانشگاه با بیان اینکه طلاق در همه اقشار قابل بروز است، خاطرنشان کرد: بر طبق نتایج پژوهشگران طلاق در بین زنان کارمند کمتر از زنان خانه‌دار و در بین معلمان بسیار کمتر از سایر مشاغل اتفاق می‌افتد، همچنین طلاق در بین سیاسیون، نمایندگان مجلس، استانداران، فرمانداران و مشاغل رده بالای اداری و دولتی به خاطر ملاحظاتی که وجود دارد، از نرخ پایینی برخودار و بالعکس در مشاغل حوزه کارگری، بازیگری سینما، و مشاغل آزاد میزان نرخ طلاق بالا است.

محمدی معیار تحصیلات را در آمار طلاق دخیل دانست و اظهار کرد: بر اساس آمارها در سال گذشته به طور کلی ۶۸ درصد طلاق در مردان، مربوط به دیپلم و زیر دیپلم بود که در زنان این میزان ۶۵درصد اعلام شد.

وی ادامه داد: بیشترین آمار طلاق توافقی مربوط به زنان و مردان دارای تحصیلات دانشگاهی بوده و همچنین از نظر تفکیک سنی باید گفت بیشترین طلاق‌ها مربوط به رده سنی ۳۰ تا ۳۴سال در مردان و ۲۳ درصد طلاق‌ها در زنان نیز مربوط به سنین ۲۵ تا۲۹ سال است.

کاستی‌های قانون حمایت از خانواده

این استاد دانشگاه قوانین کشور در حوزه‌های مسائل مربوط به احوال شخصیه، نکاح، طلاق و… را از بنیان استواری برخوردار دانست و اظهار کرد: به نظر بنده نباید برخوردی مکانیکی با مساله‌ پیچیده‌ای همچون نهاد خانواده داشت، اگرچه قانون حمایت از خانواده در تغییرات و تحولات خود سعی کرده تا جایی که ممکن است خود را در انطباق با مسائل و ابعاد مختلف حوزه خانواده قرار دهد، اما به نظر می‌رسد هنوز هم در برخی موارد از جمله حمایت از زنان آسیب‌پذیر و یا در معرض آسیب کاستی‌هایی دارد.

لزوم حمایت بیشتر از زنان در دستگاه قضایی

این مشاور حقوق به ارزیابی عدالت قضایی زنان در سیستم قضایی پرداخت و یادآور شد: در رابطه با دسترسی زنان به عدالت قضایی نکته قابل توجه آن است که نظام قضایی ما در قبال زنان و دختران متضمن چه نهادهای حقوقی است تا مؤید تحقق عدالت برای وی باشد. برای مثال در حوزه حقوق خانواده مواردی همچون طلاق، نفقه، مهریه، نشوز و… از منظر عدالت قضایی چگونه ارزیابی می‌شود و نیز قوانین و مقررات ما در حوزه کار و اشتغال، آیا مؤید دسترسی زنان به عدالت قضایی است؟ که در پاسخ باید گفت اگرچه تلاش قانون‌گذار بر ایجاد زمینه‌ مناسب در جهت دسترسی زنان به عدالت قضایی است، اما طبعا کاستی‌هایی نیز در این زمینه وجود دارد.

وی ایجاد دسترسی کامل زنان به عدالت فضایی در ایران را نیازمند مداقه‌ای جدی در رویه‌های تقنین و استنباط‌های فقهی دانست و افزود: طرق بهره‌برداری از فقه در راستای قانون‌گذاری برای زنان، و رویه‌های قضایی موجود است که تلاش قانون‌گذار نیز بر آن است تا بیش از پیش به سازوکارها و زمینه‌های ایجاد این عدالت دست یابد.

نقش مشاوره‌‌های پیش از ازدواج در کاهش طلاق

محمدی نقش مشاوره‌‌های پیش از ازدواج را در کاهش طلاق انکار ناپذیر دانست و اظهار کرد: متاسفانه به دلیل عدم آموزش کافی، بسیاری از جوانان بدون اینکه مهارت لازم برای تشکیل خانواده را داشته باشند، ازدواج می‌کنند و در زندگی مشترک نخستین بحران‌ آنها را از پا در می‌آورد و کارشان را به طلاق می‌کشاند، بنابرایناگر قبل و بعد از ازدواج به مشاور مراجعه کنند، تا حد زیادی مسائل آنها قابل حل است.

این استاد دانشگاه یکی از نوآوری‌ها برای قانون خانواده را ایجاد مراکز مشاوره عنوان کرد و افزود: براین اساس، زوجین اگر متقاضی طلاق توافقی باشند، دادگاه باید موضوع را به مرکز مشاوره خانواده ارجاع دهد. در این موارد طرفین می‌‌توانند تقاضای طلاق توافقی را از ابتداء در مراکز مذکور مطرح کنند و در صورت عـدم انصراف متقاضی از طلاق، مرکز مشاوره خانواده موضوع را با مشخص ‌ کردن موارد توافق جهت اتخاذ تصمیم نهائی به دادگاه منعکس می‌کند، این الزام نسبت به طلاق اختلافی و غیرتوافقی مفروض و ضروری نیست.

مشاوره، زمینه‌ساز صلح و سازش

وی وجود مراکز مشاوره را زمینه‌ساز صلح و سازش در بین خانواده‌های آسیب پذیر بیان کرد و افزود: این طرح در بین متقاضیان موثر واقع شده و توانسته از میزان آمار طلاق بکاهد، اما مساله‌ای که وجود دارد این است که متاسفانه مراکز مشاوره پیش بینی شده، تنها در چارچوب اموری که به آنها ارجاع شده انجام وظیفه می‌کنند و هدف غایی آنها ایجاد صلح و سازش است.

تحقیقات نشان می‌دهد برخی از خانواده‌ها به دلایل مختلف در مراکز مشاوره متقاعد شدند که به زندگی مشترک خود بازگردند، اما چون رابطه‌ مشاوره‌ای و حمایتی مراکز مشاوره با آنها قطع شده و به حال خود رها شدند و هیچ‌گونه نظارتی بر آنها وجود ندارد، ممکن است نه تنها مشکلات پیشین حل نشود بلکه ابعاد آن نیز گسترده تر شود.

بنابراین عملکرد اینگونه مراکز مشاوره باید به گونه‌ای باشد که نقش مشاوره‌ای و حمایتی خود را فراتر از فضای فیزیکی ساختمان اداری این مراکز ارتقا داده و با نظارت مستمر از خانواده‌ها، زمینه بروز مشکلات بعدی را کاهش و مشکلات پیش آمده را نیز کنترل راهبردی کند.

از بین رفتن قبح طلاق در جامعه امروز

سحر صادقیان مشاور روانسنجی و سلامت روان و کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در مورد طلاق و افزایش آن در جامعه به خبرنگار ما گفت: تبدیل دنیای سنتی به صنعتی همه چیز را تحت الشعاع خود قرار داده، فرزند سالاری، چشم و هم چشمی، دخالت خانواده‌ها و استفاده از دنیای مجازی باعث شد شاهد بروز بیشتر طلاق در جامعه و تبدیل آن به یک سونامی خطرناک باشیم.

وی ریشه بسیاری از طلاق‌ها را از بین رفتن قبح طلاق دانست و بیان کرد: در گذشته طلاق برای خانواده و حتی کل خاندان مایه سر شکستگی بود، شخص با لباس سفید به خانه بخت می‌رفت و با لباس سفید باید بیرون می‌آمد و باید به خاطر می‌کرد هر چند این دیدگاه‌ها کاملا درست نیست اما باید طلاق را به‌عنوان آخرین راهکار انتخاب می‌کردند که امروزه به‌عنوان نخستین راه انتخاب می‌شود.

آثار نامطلوب طلاق

این روانشناس بالینی با بیان اینکه بسیاری از مراجعان تصور می‌کنند با طلاق باغ سبزی به رویشان باز می‌شود، عنوان کرد: افراد با تصور اینکه فرد لایق‌تری پیدا و اوضاع بهتر می‌شود با اشتیاق به سمت طلاق می‌روند اما شکستی که از طلاق به طرفین منتقل می‌شود به مراتبط سخت تر است؛ دچار تنهایی و سردرگمی می‌شوند و اگر فرزندی در میان باشد یک اهرم فشار است که مادر و پدر از دوری وی آسیب می‌بینند.

صادقیان به آثار نامطلوب طلاق در جامعه اشاره کرد و گفت: شاید در ابتدا خانواده و دوستان از فرد مطلقه حمایت کنند، اما بعدها مورد سرکوب و سرزنش آنها قرار می‌گیرند که برای خانم‌ها این شرایط دشوارتر است و بسیاری از بانوان مطلقه از نگاه تلخ جامعه اظهار ناراحتی می‌کنند و نگاه مردم از مغازه‌دار سر کوچه تا فامیل و آشنایان برایشان دردناک است.

وی طلاق را یک پروسه پیچیده‌ای خواند و تصریح کرد: در امر ازدواج، فرهنگ، هم طراز بودن، نگرش‌ها و اعتقادات عوامل موثری برای انتخاب همسر است و می‌تواند بسیاری از آمار طلاق بکاهد اما در این میان آنچه که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، سن ازدواج است.

این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی رشد شناختی را موثرترین عامل برای پیشگیری از طلاق بیان کرد و افزود: ازدواج صرفا نباید به خاطر ترس از تنهایی انجام شود و یا اینکه بخاطر حرف فامیل و تانمن نیازهای جنسی، بلکه طرفین باید به بلوغ شناختی رسیده باشند.

طلاق آخرین و تلخ‌ترین راه حل

صادقیان در پایان به طلاق به‌عنوان آخرین راه حل اشاره کرد و یادآور شد: برای حل مشکلات باید مسائل ریشه‌یابی نشوند امل حل نشده باقی می‌مانند و بغرنج می‌شوند، وقتی ناسازگاری در خانواده بروز کند طلاق اتفاق می‌افتاد و هرچه زمان بگذرد آسیب‌ها جدی‌تر می‌شوند.

تقریبا یک چهارم ازدواج‌ها در ایران به طلاق ختم می‌شود؛ عدم تفاهم، عدم بلوغ اجتماعی، ازدواج اجباری، چشم و هم چشمی، اختلالات عاطفی و روانی، خشونت، تفاوت‌های فرهنگی، اختلاف سن، ازدواج دوم، سوءظن از دیگر عوامل بروز طلاق است.

۶۰ درصد طلاق‌ها ریشه در مسائل جنسی دارد

پژوهشگران بر این باورند که پنج عامل جنسی، اقتصادی، شخصیتی، ارتباطی و اجتماعی مهم ترین تاثیرات را بر طلاق دارند و تحقیقات در این بین نشان می‌دهد ۶۰ درصد طلاق‌هایی که انجام می‌شود، ریشه در مسائل جنسی دارد.

پیامدهای طلاق فقط به یک فرد منتهی نمی‌شود، بلکه عواقب آن دامن جامعه را دربر می‌گیرد و به‌عنوان یک معضل اجتماعی باعث بروز آسیب‌های زیادی چون انحرافات جنسی، خودکشی، فرار از منزل، سرقت، اعتیاد، تکدی‌گری، ولگردی و… می‌شود.

زمانی که فرزندی در میان باشد این معضل عمیق‌تر می‌شود و آسیبی همچون مرگ والدین بر فرزندان و اعضای خانواده برای آنها در پی دارد و بهداشت روحی شان را مختل می‌کند.

تحکیم بنیان خانواده با قرار دادن الگوی اسلامی در زندگی، رعایت اصول انسانی و یادگرفتن مهارت‌های زندگی پیش از ازدواج می‌تواند کانونی گرم خانواده را مستحکم‌تر کند.

واکنش‌های منفعل گونه در قبال فرهنگ بیگانه غربی و ضعف فرهنگ از سوی دیگر دست به دست هم داده تا پایه‌های خانواده را گسسته کنند و این آفت را در زندگی اجتماعی پر رنگ‌تر سازد.