تغییر نقش سازمان ملل در عراق از نظارت تا قیمومیت

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل– سمیه خمارباقی: معترضان به نتایج انتخابات پارلمانی عراق روز جمعه در برابر وزارت برنامه ریزی این کشور تجمع کردند. شرکت کنندگان در این تجمع سپس حرکت خود به سمت ورودی منطقه سبز را آغاز کردند.

معترضان پس از رسیدن به ورودی منطقه سبز خیمه گاه هایی را ایجاد و سپس تحصن خود را در آنجا آغاز کردند. منابع عراقی اعلام کردند که نیروهای امنیتی به سمت تحصن‌کنندگان حمله کرده و تحصن را به آشوب کشیدند که بر اثر آن ۲ معترض عراقی کشته و ۱۲۵ تن زخمی شدند.

در پی این اعتراضات خونین، مصطفی الکاظمی دستور داد در خصوص درگیری‌های صورت گرفته در مناطق مختلف منطقه سبز بغداد، تحقیقات صورت بگیرد. فرماندهی عملیات مشترک عراق شب گذشته اعلام کرد که نخست‌وزیر طرف‌های سیاسی مختلف را به آرامش و مذاکره دعوت کرد و از تظاهرات‌ کنندگان خواست تا به مسالمت‌آمیز بودن اعتراضات تکیه کنند و از خشونت به هر شکل و در هر سطحی و با هر ابزاری پرهیز کنند.

با اعلام نتیجه انتخابات پارلمانی عراق که روز دهم اکتبر (۱۸ مهرماه) برگزار شد، شماری از احزاب و ائتلاف‌های سیاسی به نتیجه اعلامی اعتراض کردند و از دستکاری در نتایج این انتخابات سخن گفتند.

تعدادی از شهرهای عراق نیز از پس از اعلام نتیجه اولیه شاهد تظاهرات‌های متعدد در اعتراض به نتیجه انتخابات بودند به‌ نحوی که معترضان خواستار شمارش دستی کلیه آرا شدند زیرا معتقد بودند در شمارش الکترونیکی آراء، دستکاری صورت گرفته است.

تنها یک روز پس از برگزاری اعتراضات در منطقه سبز بغداد و سرکوب خونین معترضین توسط نیروهای امنیتی عراق، حمله تامل برانگیز بامداد امروز یکشنبه به منزل نخست وزیر عراق، مطالبات اخیر مردم عراق و خشونت علیه اعتراضات مردمی در منطقه سبز بغداد را به حاشیه برد. درخصوص تحولات پساانتخاباتی عراق گفتگویی با «جاسم الموسوی» تحلیلگر عراقی انجام شده است که از نظر می گذرد. شایان ذکر است این گفتگو ساعاتی پیش از حمله به منزل نخست وزیر عراق انجام شده است.

*اوضاع کنونی عراق پس از برگزاری انتخابات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ مطالبات اصلی معترضان در منطقه سبز بغداد چیست؟

اوضاع بحرانی کنونی عراق به علت نتایج انتخابات، غیر همگرا و بسیار متفاوت است که ممکن است تحولات را به سمت گزینه های دیگر نیز پیش ببرد. اعتراضاتی علیه نتایج این انتخابات صورت گرفت که برخی نیروهای سیاسی را کنار زد که در میان مردم طرفدارانی دارند و معتقدند نتایجی که کسب کرده اند، واقعی نیست.

اعتراضات منطقه سبز بغداد، اعمال فشار بر دولت و کمیسیون عالی انتخابات و سیاستمداران است و به آنها گوشزد می‌کند باید پاسخ‌های واضح و صریحی را درباره تقلب در انتخابات ارائه دهند و این مسئله باعث توسل نیروهای سیاسی به گزینه قدرت و اعمال فشار شده است.

برخی طرف‌ها تلاش می‌کنند از این رویداد بهره برداری کنند و این منطقه را به آستانه انفجار برسانند تا از گذرگاه منطقه سبز به منطقه سیاهی منتقل شویم که پایانی جز جنگ و درگیری بین طوایف و نیروهای سیاسی ندارد و می‌خواهند این مسئله به ضعفی واقعی برای نیروهای شیعه یا کل عراق تبدیل شود.

* به نظر شما آیا کمیسیون مستقل انتخابات عراق باید اسنادی را که درباره ضرورت بازشماری آرا ارائه شده است، بررسی کند؟

بند ۳۸ قانون انتخابات که پارلمان منحل آن را تصویب کرد، به صورت غیر مستقیم بر ضرورت بازشماری دستی آرا تأکید دارد؛ به این معنا که اگر اعتراضاتی در همه حوزه‌های رأی گیری عراق صورت گرفت، کمیسیون باید آرا را به صورت دستی و شفاف بازشماری کند.

طبیعتاً دستکاری در نتایج انتخابات و اقدام گروه های سیاسی به تحمیل دیدگاه‌های خود بر کمیسیون انتخابات (که مستقل و بیطرف نیست) و ناتوانی آن در رقم زدن نتایج مطابق با واقعیت، نیروهای سیاسی و تظاهرات کنندگان را وادار کرد تا کمیسیون را به بازشماری دستی آرا ملزم کنند و در این راستا اسنادی ارائه شده است که رویکرد کمیسیون را محکوم می‌کند.

توپ اکنون در زمین دولت فدرال است که باید اسناد و شواهدی را که نقش آفرینی و سرپیچی کمیسیون را در پاسخگویی اثبات می‌کند، بررسی کند و بر اساس آن تصمیم مناسب را درباره چگونگی بازشماری آرا یا لغو نتایج انتخابات و حتی برگزاری مجدد آن اتخاذ کند.

* نقش سازمان ملل را در نظارت بر انتخابات و دخالتهای پساانتخاباتی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

نقش سازمان ملل که انتظار می‌رفت بر انتخابات نظارت داشته باشد و به برگزاری آن انگیزه زیادی ببخشد، آنگاه که نماینده سازمان ملل با بازشماری دستی آرا مخالفت می‌کند و اصرار دارد این انتخابات الکترونیکی باید به همین شیوه و همین نتایج ادامه پیدا کند از نظارت به قیمومیت تغییر کرده است. بدون شک این نقش آفرینی سازمان ملل، ناپسند و محکوم است.

به علاوه شک و تردید واقعی درباره نقش آفرینی‌های نماینده سازمان ملل در عراق و اینکه چگونه رفتار دوگانه‌ای را در قبال تظاهرات از خود نشان داد و به صورت گسترده و َآشکار در امور داخلی عراق دخالت کرد، وجود دارد.

این دخالت ها اهانت واقعی به استقلال عراق محسوب می‌شود و از این رو علامت سوال های زیادی در مقابل اقدامات هیئت نمایندگی سازمان ملل وجود دارد؛ هیئتی که نقش خود را به گونه‌ای آغاز کرد گویا بخشی از نزاع است و موضع بی‌طرفانه ای اتخاذ نکرد. این هیئت فراموش کرد باید موضع یکسانی را در قبال همه طرف‌ها اتخاذ کند؛ اما به سود طرف‌های مشخص علیه سایر طرف‌ها موضع گیری کرد. این رفتار، شایسته سازمان ملل که از احترام مردم عراق برخوردار بوده نیست.

مردم عراق معتقدند این سازمان باید بیطرف و یاری رسان آنها باشد و توصیه ها و رهنمودهای خود را ارائه دهد. از این رو من معتقدم آنچه رخ داد بسیار عجیب و ناپسند بود و نماینده سازمان ملل دخالت‌های واضح و صریحی در امور داخلی عراق داشته است.

نماینده سازمان ملل بر جلوگیری از بازشماری آرا اصرار دارد و چه بسا تحولات را در صورتی که طیف‌های سیاسی بتوانند انتخابات را دوباره برگزار کنند یا موفق به بازشماری دستی آرا شوند، به سوی تصویب قطعنامه‌هایی در شورای امنیت علیه عراق پیش ببرد.

* آینده عراق را در سایه این مطالبات مردمی و اعتراضات چگونه می‌بینید؟ آیا این تحولات بر روند تشکیل دولت عراق تأثیر می‌گذارد؟

بدون شک تأثیر می‌گذارد. زیرا این قدرت و نیرو که از آن صحبت می‌کنیم اگر بخشی از دولت نباشد ممکن است به ناقض امنیت و ثبات تبدیل شود و من معتقد نیستم دولتی که تشکیل خواهد شد این نیروی بازنده را با خود همراه کند و اگر هم همراه کند، بر خلاف عادت خود به ایفای نقش اصلی, نقشی ثانویه ایفا خواهد کرد.

طبیعتاً پیش بیش بینی می‌شود چنین اتفاقی بیفتد و همچنین مطالبات مردمی ممکن است بیش از یک سال ادامه داشته باشد و معترضان به ابزارهای دیگر متوسل شوند. بدون شک تا زمانی که یک نیرویی وجود دارد که در میان مردم طرفدار دارد و با نتایج انتخابات و تقلب در آن مخالف است، دولت مستقر نخواهد شد و از ثبات برخوردار نخواهد بود.