حق‌الناس فقط «خوردن مال مردم» نیست

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایسنا، برخی تصور می‌کنند که حق‌الناس فقط در اموال و دارایی مردم خلاصه می‌شود و این‌که «اموال یا پولی» از کسی در دین نداشته باشند، یعنی حق‌الناسی بر گردن ندارند! اما با مراجعه به روایات و احادیث و همچنین کلام عالمان دینی، به این نتیجه می‌رسیم که حق‌الناس وسعتی به گستره‌ی تمامی اعمال و رفتار بشری دارد.
 
حق‌الناس یعنی حقی که مختص مردم بوده و جدای از حق‌الله است، رعایت این نوع حقوق در دین اسلام بسیار مورد تأکید قرار گرفته است، چون خداوند متعال اگر از حق خویش هم بگذرد از حق‌الناس و حقی مربوط به مردم است نخواهد گذشت.
 
حق‌الله توسط خدای متعال مورد بخشش قرار می‌گیرد اما گذشت از حق‌الناس، جلب رضایت صاحبان حق را می‌طلبد، تضییع جان، مال، حیثیت و آبروی مردم، حقوق اجتماعی، سیاسی و… جزو حق الناس بوده و فردی که نسبت به تضییع این حقوق اقدام می‌کند، در پیشگاه خداوند متعال، مورد مواخذه قرار خواهد گرفت.
 
دل شکستن، رعایت نکردن حقوق اجتماعی، غیبت کردن، رعایت نکردن حجاب اسلامی، نگاه به ناموس دیگران، سوءظن و گمان بد داشتن به مردم و… از جمله مواردی است که در زمره‌ی حق‌الناس است.
 
یک کارشناس مسائی مذهبی در گفت‌وگو با ایسنا، در این‌باره اظهار کرد: زمانی که از حقوق مردم صحبت می‌شود، این حقوق صرفاً در مال مردم خلاصه نمی‌شود، بلکه همه اعمال و موارد را اعم از مادی و معنوی در برمی‌گیرد.
 
حجت‌الاسلام «علی مصایبی» با اشاره به برخی مصادیق حق‌الناس، افزود: ایستادن در صف نانوانی از جمله مصادیق حق‌الناس بوده که افراد در صورت تخطی از نوبت خود، حق‌الناس بر گردن خواهند داشت هم‌چنین رعایت حق تقدم در قوانین راهنمایی و رانندگی نیز از جمله حقوق مردم بوده که تضییع آن، پایمال کردن حق‌الناس است.
 
کسی که به ناحق، علیه شخص دیگر می‌نویسد حق‌الناس را پایمال کرده است!

حجت‌الاسلام مصائبی افزود: وقتی که کسی قلم به دست گرفته و به ناحق علیه شخص دیگر می‌نویسد در حقیقت حق‌الناس را پایمال کرده است، حق‌الناس هر آن چیزی را شامل می‌شود که مربوط به مردم و جزو حقوق آنان است.
 
این کارشناس مسائل مذهبی با تأکید بر این‌که حق‌الناس مربوط به مردم بوده و گذشت از آن نیز توسط خود مردم امکان‌پذیر است، خاطرنشان کرد: حق‌الله نیز شامل همه حقوقی است که خداوند بشر را به اطاعت و عمل آن امر کرده است، عبادت، نماز، روزه، امر به معروف و نهی از منکر، دفاع از دین و… از جمله حقوق خداوندی است.
 
وی با تأکید بر این‌که حق‌الناس شامل حقوق معنوی و مادی است، یادآور شد: در صورتی که فردی حقوق مادی انسانی را تضییع کرده باشد باید صاحب حق را پیدا کرده و حق وی را ادا کند و اگر به آن شخص دسترسی نداشته باشد، می‌تواند مبلغ تضییع شده را از طرف صاحب حق به فقرا هدیه کند.
 
وی افزود: در شرایطی که حقوق معنوی افراد را پایمال کرده است، اگر توان آن را دارد که آنان را پیدا کرده و از خود افراد حلالیت بطلبد، در نتجیه امر پسندیده‌ای بوده و می‌تواند حق‌الناس را جبران کند اما در شرایطی که به افراد دسترسی ندارد باید به درگاه خداوند توبه و استغفار کرده و دیگر مرتکب چنین گناهی نشود.
 
مصائبی در پاسخ به این‌که برخی فکر می‌کنند که خداوند حق‌الناس را هم می‌بخشد، با تأکید بر این‌که خداوند هرگز حق مردم را از آنان نمی‌گیرد، اضافه کرد: اگر بگوییم که خداوند حق انسان را نادیده گرفته و اختیار حق‌الناس را از آنان می‌گیرد، این موضوع از حکمت الهی خارج بوده و در نتیجه واژه «حقوق» در حق‌الناس بدون معنی خواهد بود! حق‌الناس را باید خود مردم مورد بخشش قرار دهند.
 
وی با اشاره به مصادیق دیگری از پایمال شدن حق‌الناس، یادآور شد: هر کجا و در هر شرایطی که حقوق مردم تضییع شود، آنجا حق‌الناس پایمال شده است، چه این موضوع در امور عادی مثل ایستادن در صف نانوایی باشد و چه در امور واجب و مستحبی مثل نماز و عزاداری و احسان!
 

انجام فریه‌ی نماز با ایجاد مزاحمت برای دیگران، مصداق تضییع حق‌الناس است
 

وی افزود: اگر فردی با ماشین خود مقابل ایستگاه‌های صلواتی ایستاده و ترافیک را مختل کرده و برای دیگران مشکل ایجاد کند در نتیجه حق‌الناس بر گردن وی خواهد بود، یا این‌که فرد برای انجام فریضه‌ی نماز نسبت به ایجاد مزاحمت برای دیگران اقدام کرده و مسیر تردد مردم را بگیرد حق‌الناس را پایمال کرده است. باید همه اعمال و کارها با رعایت حق‌الناس انجام شود تا رضایت الهی را نیز در پی داشته باشد.
 
این کارشناس مسائل مذهبی خاطرنشان کرد: همه مسائل از اعمال مستحب گرفته تا واجب، اگر موجب از میان رفتن حقوق مردم شود، مصداق بارز تضییع حق‌الناس بوده و باید جبران شود! حق‌الناس را باید در تمامی امور و مسائل مورد توجه قرار داده و رعایت کرد.
 
طبق فرموده‌ی مولای متقیان، «عمل مستحب، انسان را به خدا نزدیک نمی‌کند، اگر به واجب زیان رساند»، از این رو انجام اعمال مستحبی در صورتی که منجر به پایمال کردن حق‌الناس که امری واجب است، شود، موجب تقرب انسان به خداوند متعال نمی‌شود! باید در هر امری، ابتدا حقوق مادی و معنوی مردم رعایت شود.
 
سطح شهر و عدم رعایت حقوق مردم!

ریختن زباله در سطح شهر، ایجاد مزاحمت برای مردم، تولید صداهای آزاردهنده و… نه تنها در ایام سوگواری محرم‌الحرام بلکه در طول ایام سال موجبات پریشانی مردم را فراهم کرده و به حقوق مردم خدشه وارد می‌کند! باید نسبت به رعایت این موارد در طول سال اهتمام ورزید، چون جزوی از حق‌الناس بوده و با ریختن زباله و اشیای اضافی در سطح شهر، ایجاد مزاحمت برای مردم و تولید صداهای آزاردهنده و… حقوق دیگر شهروندان پایمال می‌شود.
 
همواره باید این نکته را در نظر گرفت که حق‌الناس، هرگز توسط خداوند متعال بخشیده نشده و باید رضایت خود مردم برای جبران آن، جلب کرد!
 
دل شکستن، تهمت، غیبت و ایجاد ناراحتی برای مردم، مصداق بارز تضییع حق الناس!
 

دل شکستن، تهمت، غیبت و ایجاد ناراحتی برای مردم نیز نه تنها ناراحتی و پریشانی خاطر مردم را در پی‌دارد، بلکه حق سنگینی بر دوش فرد خاطی گذارده و او را مشمول تضییع حق‌الناس می‌کند؛ محتمل است که این نوع حق‌الناس در جامعه بیش از موارد دیگر نادیده گرفته شده و برخی مردم کمتر به عقوبت چنین اعمالی اهمیت داده و یا حتی در چنین اعمالی واقف به تضییع حق مردم هستند.
 
مصایبی در این‌باره تصریح کرد: شکست قلب دیگران، ایجاد ناراحتی برای مردم و مکدر کردن خاطر دیگران، جزوی از حق‌الناس بوده و  رعایت نکردن آن عقوبت دنیوی و اخروی در پی دارد و شخص باید این حقوق تضییع شده را جبران کند!
 
در روایات و احادیث نیز بر رعایت حق‌الناس بسیار تأکید شده و امیرالمؤمنین(ع) نیز در این راستا فرموده است: « جَعَلَ اللهُ سُبحانَهُ حُقوقَ عِبادِهِ مُقَدَّمَهً لِحُقوقِهِ، خداوند سبحان، حقوق بندگانش را مقدمه‌ی رسیدن به حقوق خود قرار داده است». با استناد به این حدیث در می‌یابیم که بدون رعایت حق‌الناس، رعایت حقوق الهی برای بندگان محقق نمی‌شود!
 
امام صادق(ع) نیز در این باب فرموده است: «خداوند دعای کسی که در شکمش لقمه‌ی حرام و یا به گردن او مظالم (حق) یکی از بندگانش باشد اجابت نمی‌کند»؛ آری حق‌الناس چون حصاری بر گرد فرد کشیده شده و مانع از اجابت دعای او می‌شود! خداوند متعال بر رعایت حق‌الناس بسیار تاکید داشته و آن را مقدمه‌ی رسیدن به حق خویش دانسته است.
 
خداوند متعال نیز در قرآن کریم بارها و بارها بر رعایت حق الناس تأکید کرده و در سوره‌های «مطففین، حجرات و همزه…» مستقیماً به حق‌الناس اشاره کرده هم‌چنین آیه ۲۸۲ سوره بقره (بلندترین آیه قرآن) نیز در مورد حق‌الناس بوده و خداوند در این آیات به اهمیت حق‌الناس تأکید داشته و انسان  را نسبت به رعایت آن امر کرده است.

انتهای پیام