نقش سازمان ملل در انتخابات پارلمانی عراق؛ از نظارت تا دخالت

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل – رامین حسین آبادیان: درحالی که قریب به ۲ هفته از برگزاری انتخابات پارلمانی عراق و اعلام نتایج آن سپری می‌شود، نقاط مختلف این کشور همچنان شاهد برگزاری تظاهرات مردمی است. معترضان معتقدند که باید ضمن بازشماری آراء مأخوذه در نتیجه انتخابات تجدیدنظر صورت پذیرد. در همین راستا، کمیته سازماندهی تظاهرات علیه نتایج انتخابات پارلمانی عراق با صدور بیانیه‌ای، برای کمیساریای عالی انتخابات عراق ضرب الاجل تعیین کرد.

کمیته سازماندهی تظاهرات علیه نتایج انتخابات پارلمانی عراق در بیانیه مذکور اعلام کرده است: «تنها ۷۲ ساعت به کمیساریای عالی انتخابات برای بازگرداندن آراء مسروقه مردم فرصت می دهیم». در این میان، شورای کمیساریای عالی انتخابات هم بازشماری دستی آرای شهروندان عراقی در استان‌های مختلف این کشور را نپذیرفته است. این درحالی است که کمیساریای عالی انتخابات وقوع ۷ تخلف در جریان برگزاری انتخابات پارلمانی را تأیید کرده بود.

یکی از مهمترین عوامل ایجاد جاروجنجال در فرایند انتخابات عراق نقشی است که سازمان ملل متحد از ابتدا تا کنون در این انتخابات ایفا کرده است در همین راستا، شورای کمیساریای عالی انتخابات عراق اعلام کرده است که به جز چند شعبه اخذ رأی در کرکوک، بازشماری آراء در هیچیک از شعب اخذ رأی در استان‌های مختلف انجام نخواهد شد. اصرار کمیساریای عالی انتخابات عراق بر عدم بازشماری دستی آراء مردمی موجب تشدید اعتراضات به نتایج انتخابات شده است؛ به ویژه اینکه چند روز پیش «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق با انتشار یک پست توئیتری خطاب مردم و سیاستمداران عراقی اعلام کرد: «انتخابات سالم بود؛ باید از گذشته درس بگیریم و اختلافات را کنار بگذاریم».

یکی از علل و عواملی که موجب ایجاد جار و جنجال در فرایند انتخابات عراق شده است، نقشی است که سازمان ملل متحد از ابتدا تا کنون در این فرایند ایفا کرده است. علیرغم اینکه حضور نمایندگان سازمان ملل متحد در عراق برای نظارت بر انتخابات پارلمانی این کشور یک خواسته ملی از سوی عراقی‌ها بود و مرجعیت عراق نیز چنین چیزی را خواستار شده بود اما سازمان ملل در عرصه عمل، از پایبندی به وظایف و مسئولیت‌های خود در نظارت خودداری کرد و مسیر مداخله جویی را در پیش گرفت.

در واقع، سازمان ملل متحد از همان ابتدا نقش نظارت کلی بر روند برگزاری انتخابات و شفافیت آن را به دخالت در جزئی‌ترین امور انتخابات تبدیل کرد. اتفاقات امروز در نقاط مختلف عراق در اعتراض به نتایج انتخابات پارلمانی زودهنگام نیز یکی از پیامدهای مداخلات سازمان ملل محسوب می‌شوند. مقامات سازمان ملل دخالت خود در مسائل مربوط به انتخابات عراق را از تلاش برای تعویق مجدد زمان برگزاری انتخابات کلید زدند.

سازمان ملل متحد پس از درخواست‌های آمریکا و عربستان سعودی، با اعمال فشار بر کمیساریای عالی انتخابات مانع از مشارکت نیروهای «حشد شعبی» در انتخابات عراق شد در همین ارتباط، «جنین پلاسخارت» نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور عراق بارها و در مناسبت‌های مختلف به صورت تلویحی سخن از لزوم تعویق مجدد زمان برگزاری انتخابات عراق را پیش کشید تا نشان دهد بر خلاف آنچه که گفته می‌شود، سازمان ملل در حال ایفای نقشی فراتر از نظارت بر انتخابات است. پلاسخارت برای توجیه تلاش‌های خود برای تعویق مجدد زمان برگزاری انتخابات، اوضاع امنیتی شکننده در این کشور را بهانه قرار داد.

با این حال، مقاومت گروه‌های سیاسی عراق و به ویژه بیت شیعی در برابر تلاش‌های مداخله‌جویانه نماینده سازمان ملل متحد برای تعویق زمان انتخابات موجب شد تا این تلاش‌ها در نهایت راه به جایی نبرد و انتخابات در همان موعد مقرر یعنی ۱۸ مهرماه برگزار شود.

پس از آنکه سازمان ملل در این زمینه به نتیجه‌ای دست پیدا نکرد، دخالت در فرایند برگزاری انتخابات را در دستور کار خود قرار داد. این سازمان پس از درخواست‌های بین‌المللی به ویژه از سوی آمریکا و عربستان سعودی، با اعمال فشار بر دولت بغداد و کمیساریای عالی انتخابات مانع از مشارکت نیروهای «حشد شعبی» در انتخابات شد.

این اقدام در نهایت به از دست رفتن کرسی‌های زیادی که متعلق به احزاب و جریان‌های حامی حشد شعبی بود، منجر شد. سازمان ملل متحد همچنین نسخه رأی گیری الکترونیک و شمارش آراء الکترونیک را برای عراقی‌ها پیچید و این در حالی است که عراق فاقد امکانات و زیرساخت‌های لازم برای برگزاری انتخابات به این ترتیب بود.

در حال حاضر یکی از عمده‌ترین اعتراضات مردمی به نتایج انتخابات عراق در شمارش الکترونیک آراء خلاصه می‌شود. مردم عراق و همچنین احزاب و جریان‌های سیاسی این کشور خواستار بازشماری آراء مأخوذه به صورت دستی هستند. در همین ارتباط، «هادی العامری» رهبر ائتلاف «فتح» عراق اعلام کرده است: «درخواست برای بازشماری دستی آراء انتخاباتی یک خواسته به حق است که ما از آن کوتاه نخواهیم آمد».

افزون بر این، یکی از آخرین مداخله جویی های سازمان ملل متحد در فرایند انتخابات عراق نیز صدور بیانیه اخیر شورای امنیت این سازمان در تأیید نتایج نهایی بوده است. در همین راستا، شورای امنیت سازمان ملل متحد با صدور بیانیه‌ای مداخله‌جویانه در کمال تعجب اعلام کرد که صحت و شفافیت انتخابات عراق را مورد تأیید قرار می‌دهد!

شخصیت‌ها و سیاستمداران عراقی بیانیه شورای امنیت در تأیید نتایج نهایی انتخابات این کشور را مصداق بارز مداخله جویی سازمان ملل در انتخابات پارلمانی می‌دانند این بیانیه در حالی صادر شد که کمیساریای عالی انتخابات عراق هنوز به شکایات واصله در خصوص اعلام نتایج نهایی رسیدگی نکرده است. همین مسأله موجب شد تا بیانیه شورای امنیت در تأیید صحت انتخابات عراق و نتایج نهایی آن تعجب محافل سیاسی و عمومی در عراق و نیز کارشناسان و ناظران تحولات سیاسی را به دنبال داشته باشد. شماری از سیاستمداران عراقی نیز بیانیه شورای امنیت سازمان ملل را مصداق بارز مداخله جویی در انتخابات عراق دانستند.

ائتلاف «فتح» و گردان‌های «امام علی» (ع) در عراق هر یک با صدور بیانیه‌هایی جداگانه بیانیه اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد را به شدت محکوم کردند. به هر حال، آنچه که واضح به نظر می‌رسد این است که احزاب و جریان‌های سیاسی عراق نقش سازمان ملل در انتخابات پارلمانی زودهنگام در این کشور را مداخله جویی توصیف می‌کنند و معتقدند که این سازمان نه برای نظارت که با هدف دخالت در انتخابات، نمایندگانش را به عراق اعزام کرد.