زائری که «بدون پا» به پیاده‌روی اربعین می‌رود/ شفا نمی‌خواهم!

سیدنعمت‌الله اسماعیلی کارگردان مستند «پیاده‌روی بدون پا» از محصولات شبکه الکوثر تلویزیون، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره تجربه ساخت این اثر توضیح داد: طی چند سالی که به زیارت اربعین مشرف شدم، به دلیل سابقه فیلمسازی‌ام، شروع به جستجو برای یافتن سوژه‌هایی کردم که ظرفیت ساخت مستند را داشته باشند. به جاهای مختلف هم سپرده بودم که اگر سوژه خاصی را پیدا کردند به من اطلاع بدهند. به نوعی یک تحقیق میدانی داشتم که در فاصله زمانی یک هفته تا ۱۰ روز مانده به اربعین، بسیار سخت است. دوستانم فردی را معرفی کردند که هر سال با ویلچر این مسیر را می‌آید و آنقدر ثروتمند نیست که با هواپیما به زیارت بیاید. با اتوبوس خودش را به مرز شلمچه می‌رساند و از آنجا به نجف می‌رود. از نجف تا کربلا را دیگر سوار ماشین نمی‌شود و به رغم معلولیتی که دارد، با ویلچر می‌رود.

وی ادامه داد: گفتند این فرد ۵ سال است که این مسیر را می‌آید و این سوژه برایم بسیار جذاب بود. آن سال دوستان گفتند امسال هم حتماً می‌آید و برای همین شماره همراهم را به دوستان سپردم تا هر جایی او را دیدند به من اطلاع دهند. زمانی که او را پیدا کردم، بسیار اکراه داشت که مقابل دوربین ظاهر شود و احساس می‌کرد ریا می‌شود. نامش جلیل اعتصامی‌فر بود که بسیار فرد مومن و معتقدی هم بود. بالاخره او را راضی کردم و توانستم ۲۴ ساعت در طول مسیر با او همراه شوم و او بعد از آن از ما جدا شد. در طول همین ۲۴ ساعت پلان‌هایی را که لازم داشتیم گرفتم. وقتی سوژه خود به خود جذابیت داشته باشد، کمک می‌کند برخی ضعف‌های فنی دیده نشود و کار مستند در مجموع بهتر شود.

این مستندساز در ادامه درباره کاراکتر اصلی مستند خود توضیح داد: جلیل هر سال از مشهد به این سفر می‌آمد و من تنها در همین سفر او را دیده بودم. بعدها از برخی دوستانش شنیدم که می‌گفتند بچه بسیار مخلصی است که گاهی می‌گوید من از امام رضا (ع) هم شفای خودم را نخواسته‌ام، چراکه خدا من را اینگونه خواسته، من نزدیک به سه دهه است که فیلمسازی می‌کنم و در مواجهه با سوژه‌ها متوجه سوژه‌های متفاوت می‌شویم. گاهی شده پنج‌روز در پیاده‌روی اربعین گشته‌ام و سوژه‌ای پیدا نکرده‌ام اما در روز آخر ناگهان یک سوژه نظرم را جلب کرده، انتخاب سوژه بسیار مهم است و برای این مستند هم احساس کردم این آدم، کاریزمای لازم را دارد. به‌شدت محب اهل‌بیت (ع) و علاقمند به امام حسین (ع) بود. مناعت طبعی داشت که در فیلم هم می‌بینیم وقتی به دلیل سر و وضعش کسی به او کمک مالی می‌کرد، به‌شدت ناراحت می‌شد. جمیع همین ویژگی‌ها او را تبدیل به شخصیت برجسته‌ای کرده بود. علت جذابیت این مستند برای هر کس که تا به امروز چه در جشنواره و چه در پخش تلویزیونی و مجازی این مستند را دیده است، ویژگی‌های خاص همین شخصیت جلیل به‌عنوان عمود این خیمه است که ارادتی واقعاً بی‌ریا دارد.

اسماعیلی در ادامه گفت: جلیل ۱۲۰ کیلومتر را با ویلچر و با دستان ضعیفی که آن‌ها هم تا حدودی معلولیت داشتند، طی می‌کند. شرایط فیزیکی خوبی نداشت و حتماً طی این مسیر بسیار برایش دشوار بود. در مسیر اربعین اما اگر کسی با ویلچر باشد، واقعیت این است که نه فقط عده‌ای خاص، که همه دوست دارند به او کمک کنند. اجازه می‌گیرند تا در مقطعی از مسیر ویلچر را هل بدهند و این بسیار زیبا بود. از آنجایی هم که او آدم به‌شدت بی‌ریایی بود، خود به خود آدم‌ها به سمت او جذب می‌شدند.

وی ادامه داد: او هر سال این مسیر را به تنهایی از مشهد می‌آید. در میان راه جایی در موکب شیعیان عراقی او به نماز ایستاد. سختی‌ای که برای وضو گرفتن و آماده شدن برای نماز تحمل می‌کرد، بسیار برایم عجیب بود. پشت دوربین واقعاً تحت تأثیر این موقعیت قرار گرفتم و گریه کردم.

کارگردان «پیاده‌روی بدون پا» در پایان درباره جذاب‌ترین تجربه خود در حین ساخت این مستند هم گفت: شوخی‌های جلیل از تجربه‌های خاص این سفر بود. اینکه می‌گویند مومن ادخال سرور دارد واقعاً همین بود. او همواره لبخند به لب داشت و به‌رغم دردی که در بدنش احساس می‌کرد، مدام می‌خندید و با دیگران شوخی می‌کرد. او بسیار کم حرف بود و به تعبیری باید با انبردست از دهانش حرف می‌کشیدیم. می‌گفت عاشق این مسیر هستم. شاید خدا از من پا را گرفته باشد اما من بدون پا هم می‌توانم در پیاده‌روی اربعین شرکت کنم و اسم فیلم را هم از همین حرف جلیل گرفتیم.