«قداست» ویژگی انحصاری سرزمین فلسطین است

خبرگزاری مهر – گروه دین و آئین- نگار احدپور اقبلاغ: ۵۲ سال پیش، ساعت هفت صبح پنج‌شنبه ۲۱/‏۰۸/‏۱۹۶۹ میلادی جنایتکاری اسرائیلی به نام دنیس مایکل ولیم روهان به آستان مسجدالاقصی مسقف تجاوز کرد و آن را به آتش کشید. در این آتش‌سوزی، مساحتی نزدیک به ۱۵۰۰ مترمربع از مسجد در آتش سوخت. در این واقعه، منبر باستانی که شهید نورالدین محمود زنگی دستور ساخت آن را برای نصب در مسجدالاقصی داده بود، سوخت. این منبر همان منبری است که سلطان ناصر صلاح‌الدین یوسف بن ایوب پس از اینکه قدس را به سال ۵۸۳ هجری از دست صلیبیان آزاد کرد به مسجدالاقصی آورد. در این حادثه بخش‌هایی از گنبد چوبی داخل مسجد، محراب، دیوار قبله، سنگ‌های مرمر به کار رفته در درون مسجد، پنجره از جنس گچ و شیشه رنگین، فرش‌ها، سوره اسرا که از بالای محراب کاشیکاری و طلاکاری شده بود و… از بین رفتند.

همین اتفاق باعث شد، سال‌ها بعد این روز به عنوان روز جهانی مسجد نامگذاری شود و سرآغاز هفته‌ای با همین نام شود. به همین مناسبت و برای بررسی جایگاه و اهمیت مسجدالاقصی در ادیان ابراهیمی با سیدهادی سید افقهی، کاردار سابق ایران در لبنان و کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت وگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

تاریخچه تأسیس حرم قدس شریف

سید افقهی در ابتدا، با ذکر تاریخچه‌ای از حرم قدس شریف عنوان کرد: نقل شده است که نخستین بار «حضرت داوود (ع)»، به فرمان خداوند، به ساخت بنای مسجدالاقصی، اقدام نموده و به دلیل کهولت سن، امکان تکمیل این بنا توسط ایشان فراهم نشد و این بنا در زمان «حضرت سلیمان (ع)» به نام معبد یا هیکل سلیمان به پایان رسید، تکمیل بنای این معبد مقدس در مدت هفت سال بین سال‌های ۹۶۱ تا ۹۶۷ قبل از میلاد یعنی ۹۷۰ سال پیش از میلاد مسیح، صورت گرفته است.

وی افزود: بر اساس اسناد، این مکان مقدس، در هجوم «بخت النصر» ویران شد و در اواخر قرن ششم و در عصر «کوروش هخامنشی» مجدداً با نام بیت «همیقداش» دوم بنا شد تا اینکه هفتاد سال پس از میلاد مسیح توسط «تیتوس» سردار رومی به کلی ویران شد و برای بار سوم در زمان «کنستانتین»، امپراطور روم تجدید بنا شد و به تدریج تغییرات در آن اعمال شد.

سیدافقهی با اشاره به اینکه دیوار غربی حرم شریف در بیت‌المقدس به نام دیوار ندبه معروف است، گفت: «قبه الصخره» در داخل حرم است و در داخل دیوار ندبه از طرف صحن حرم دیوار «براق» نامیده می‌شود و این دیوار قسمتی از دیوار غربی هیکل سلیمان را نیز تشکیل می‌دهد. روی این اصل دیوار ندبه یا دیوار براق که در فرهنگ یهود به نام حصار غربی معروف است و نقل شده است که این دیوار آخرین بازمانده حصارهای دومین بیت «همیقداش» بیت‌المقدس است که از سال ۷۰ میلادی که خانه خدا به دست «تیتوس» سردار رومی ویران شد، این حصار به مقدس‌ترین مکان برای قوم یهود مبدل شد، زیرا که قوم یهود در دوران پراکندگی خود پیوسته به سوی بیت‌المقدس نماز می‌گذارده و در داخل آن به نماز و عبادت می‌پرداخته‌اند.

جایگاه بیت‌المقدس در بین مسیحیان

وی در ادامه به قداست بیت‌المقدس در بین مسیحیان اشاره و خاطرنشان کرد: در آغاز جنگ‌های صلیبی، در مجمع «کلرمون» که به دعوت پاپ «اوریاتوس» دوم در سال ۱۰۹۵ میلادی در این شهر ترتیب یافت، پاپ در این مجمع برای تحریک مسیحیان در خطابه خود در مورد بیت‌المقدس چنین گفت: ای یاران مسیح! آن سرزمین مقدس که از برکت وجود مخلص عیسی مسیح تبرک یافته، آن کلیساهای مقدس و آن اماکن فروزانی که جهان را تابناک کرده بودند، اکنون در مغاک تاریکی فرو رفته و از نظرها ناپدید شده‌اند، همان بیت‌المقدس که مایه افتخار و سرچشمه فیاض ما بود، اینک به دست مسلمانان افتاده و به غیر از مآثر دینیّه خود اثر دیگری در آن باقی نگذارده‌اند… امروز باید به جانب بیت‌المقدس رفته و آن سرزمین را از دست غاصبین گرفته و خود وارث آن‌ها شوید و اعلام کرد که مردم مجرم و گناهکاری که در این جهاد شرکت کنند، گناهان‌شان بخشیده است، روی این اساس مجرمان زیادی که کفاره گناه خود را زیارت بیت‌المقدس و قبر خیالی مسیح می‌دانستند، برای گرفتن عفو و بخشش در این جهاد شرکت کردند.

تمام آیات قرآنی که به نحوی به سرزمین فلسطین پرداخته‌اند، از دو وصف «قداست» و «مبارک» سخن می‌گویند، به این معنا که این سرزمین افزون بر ویژگی مبارک بودن سرزمینی مقدسی نیز به شمار می‌آید

این تحلیلگر مسائل غرب آسیا تصریح کرد: بر اساس همین قداست و دیدگاه بود که در سال ۱۰۹۹ وقتی مسیحیان وارد بیت‌المقدس شدند، قبه الصخره را به کلیسای شهسوران تبدیل کردند و داخل و خارج آن را با نقاشی‌ها و تصاویر قدیسین مسیحی مزین کرده و صلیب زرّین بزرگی بر بالای گنبد آن نصب کردند.

تاکید قرآن کریم بر قداست مسجدالاقصی

وی سپس با اشاره به اهمیت مسجدالاقصی در دین مبین اسلام، خاطرنشان کرد: سرزمین فلسطین تنها سرزمینی است که در قرآن از آن به عنوان سرزمین مقدس یاد شده، به این معنا که گاه سرزمین‌های دیگری نیز از سوی خداوند به «مبارک» بودن توصیف شده‌اند، چنان که سوره «آل عمران» درباره شهر «مکه مکرمه» که خانه خدا در آن قرار دارد، می‌فرماید: «نخستین خانه‌ای که برای مردم بنا شد، در مکه مبارکه است که مرکز هدایت جهانیان است». تمام آیات قرآنی که به نحوی به سرزمین فلسطین پرداخته‌اند، از دو وصف «قداست» و «مبارک» سخن می‌گویند، به این معنا که این سرزمین افزون بر ویژگی مبارک بودن سرزمینی مقدسی نیز به شمار می‌آید.

کاردار سابق ایران در لبنان با اشاره به آیاتی از قرآن کریم عنوان کرد: بنابراین «قداست» ویژگی انحصاری سرزمین فلسطین است و این قداست مختص شهر «قدس» و «بیت‌المقدس» نیست، بلکه آیات قرآن به دیگر نقاط سرزمین فلسطین نیز این خصوصیت را بخشیده است و در اثبات این ادعا می‌توان به آیاتی از سوره طه اشاره کرد که می‌فرماید: «پس زمانی که موسی به سرزمین مقدس درآمد، از سوی خدا موسی خوانده شد که من خود پروردگار توأم، پس کفش‌هایت را بر کن، زیرا تو در سرزمین و وادی مقدس طور هستی».

وی افزود: این آیه سرزمین و وادی طور را به عنوان سرزمین مقدس معرفی می‌کند و به جهت همین قداست از موسی (ع) خواسته شده تا کفش‌هایش را به احترام این سرزمین از پای درآورد. در سوره قصص نیز فلسطین به عنوان سرزمین مبارک توصیف شده است. از این آیات قرآنی چنین برداشت می‌شود که سرزمین فلسطین سرزمین مقدسی است و این تقدس و قداست اختصاص به شهر بیت‌المقدس و یا وادی طور در سرزمین سینا ندارد. غیر از آن در سوره‌های «اعراف»، «یونس» و «اسرا» نیز از سرزمین فلسطین و شرق و غرب آن به عنوان سرزمین مبارک یاد شده که زمانی «بنی‌اسرائیل» از آن بهره مند شدند تا خداوند نعمت وعده داده شده خود بر آنان را به بهترین وجه به کمال برساند.

سیدافقهی در ادامه تصریح کرد: آثار و بناهای دینی و مذهبی بسیاری در این سرزمین برای هر یک از پیروان این سه دین آسمانی وجود دارد که می‌توان به دیوار ندبه برای یهودیان، کلیسای قیامت برای مسیحیان و مسجد الاقصی برای مسلمانان یاد کرد. همچنین فلسطین به جهاتی چند، مقدس و مبارک بیان شده است که از آن جمله می‌توان به فراوانی آب و حاصلخیزی، گهواره شرایع آسمانی و توحیدی و مسکن صالحان و پیامبران اشاره کرد.

تقدس مذهبی، تاریخی و جغرافیایی بیت‌المقدس

وی افزود: بنابراین این قداست و مبارک بودن به دو جهت مادی و معنوی است و دلایل معنوی بر علل دیگر ترجیح دارد، زیرا رسالت پیامبران و دعوت مردمان به توحید که از این سرزمین آغاز شده، اصل اساسی در تبرک سرزمین است.

کاردار سابق ایران در لبنان همچنین گفت: از ویژگی‌های برجسته بیت‌المقدس وجود مسجد الاقصی در این سرزمین است و این نکته‌ای است که سوره اسرا به روشنی به آن اشاره می‌کند. اما نکته مهم اینجا است که قرآن زمانی از مسجد الاقصی سخن می‌گوید که هنوز این مسجد به تصرف مسلمانان درنیامده بود و رومیان بر آن حکومت داشتند و به ظاهر معبدی برای یهودیان و مسیحیان بود.

مسجدالاقصی همسنگ مسجدالحرام

وی با اشاره به اینکه در قرآن کریم از «مسجد الاقصی» یاد شده که هم‌سنگ «مسجدالحرام» است، گفت: ملاحظه می‌شود که قرآن این دو مسجد را هم‌سنگ یک‌دیگر قرار داده و از آن به نام معبد و کلیسا و یا کنیسه یاد نمی‌کند. این نشان می‌دهد که وقتی آیه مربوط به مسجد الاقصی نازل شد، دست کم مؤمنان از آن به نام مسجد از آن یاد می‌کردند. این مسئله از آنجا تقویت می‌شود که مسجد الاقصی در زمان‌های نخست بیعت تا زمانی که در مدینه تغییر قبله انجام می‌گیرد، به عنوان قبله و مسجد در نظر مسلمانان از جایگاه خاص برخوردار بوده است. این در حالی است که سوره بقره قبله بودن مسجد الاقصی را مورد تاکید قرار می‌دهد و می‌فرماید که اکنون به فرمان الهی از آن عدول کرده و می‌بایست مسجدالحرام به عنوان قبله مورد استفاده قرار گیرد.

این کارشناس مسائل خاورمیانه همچنین گفت: در سوره اسرا از نام مسجد الاقصی و مسجدالحرام توأمان استفاده و به قبله بودن این دو مسجد و مقدس بودن و جایگاه خاص آنها اشاره شده که محل سیر و معراج پیامبر اکرم (ص) نیز بوده است. در همین سوره به این نکته نیز اشاره شده که برکت سرزمین پیرامونی مسجد الاقصی به خاطر وجود این مسجد و قبله‌گاه بودن آن است. در حقیقت وجود مسجد الاقصی که قبله نخستین مسلمانان بوده، خود عاملی برای برکت و فراوانی روزی مادی و معنوی این سرزمین است. این مسجد از زمان‌های گذشته مورد احترام یهودیان و مسیحیان بوده، ولی یهودیان که خود را تنها دین برحق الهی می‌دانستند با مسیحیان با خشونت برخورد می‌کردند و نمی‌گذاشتند که آنان از این مسجد برای مراسم عبادی خویش استفاده کنند.

وی افزود: قرآن درباره رفتار یهودیان نسبت به مسجد الاقصی و اهمال و تخریب آن و منع مسیحیان از بهره‌مندی از آن مسجد مقدس می‌فرماید: «چه کسی ستمگرتر از کسانی است که مردمان را از مساجد خدا باز می‌داشتند تا در آن مساجد یاد خدا به گوش نرسد و می‌کوشیدند تا آن مساجد رو به ویرانی رود و تخریب شود». در این آیه منظور از مساجد، «مسجد الاقصی» است که یهودیان نه تنها خود در آبادی آن نمی‌کوشیدند، بلکه در گزارش‌هایی که تاریخ نیز آن را تأیید می‌کند با جلوگیری از بهره‌گیری دیگران از آن کاری کردند تا رو به ویرانی بگذارد و زمانی که پیامبر (ص) برای معراج به آنجا رفت، آن را ویرانه‌ای یافت که بعدها پس از فتح اسلامی ساخته و بازسازی شد. در قرآن به این نکته اشاره شده که مسجد الاقصی مکانی مقدس برای یهودیان و مسیحیان و مسلمانان است. این سخن از آنجا مورد تأیید قرار می‌گیرد که یهودیان و مسیحیان هر دو این مکان را همانند مسلمانان، اولین قبله خود می‌دانستند و بدان سو نماز می‌خواندند و دعا می‌کردند، چنان که به این مسئله در آیات مربوط به تغییر قبله مسلمانان اشاره شده است.

ادعای دروغین یهودیان

سید افقهی در بخش دیگری از این گفتگو با اشاره به تلاش صهیونیست‌ها برای اثبات تملک یهودیان بر سرزمین‌های اشغالی، عنوان کرد: بنا بر آیات مذکور، قبل از حضور صهیونیست‌ها بر سرزمین فلسطین اشغالی (بیت‌المقدس)، این منطقه محل عبادت و توجه تمام انبیا بوده، اما متأسفانه صهیونیست‌ها بر ادعای دروغین خود در رابطه با اختصاص (قدس شریف) به یهودیان، پافشاری کرده، با تأسیس رژیم منحوس صهیونیستی توسط سازمان ملل به صورت یک رژیم جعلی و وقوع جنگ بین مصر و اسرائیل در سال‌های ۱۹۶۷ و ۱۹۸۳ و استقرار در سرزمین‌های اشغالی به اهداف خود نزدیک شده‌اند و به شدت با حضور مسلمانان در مسجد الاقصی مقابله کرده و با نمازگزاران برخورد می‌کند.

جلوگیری از حضور مسلمین در مسجدالاقصی

وی افزود: متأسفانه صهیونیست‌های شهرک نشین افراطی هم به طرق مختلف به ساحت مقدس این مسجد جسارت می‌کنند و با کمک پلیس اسرائیل با نمازگزاران درگیر می‌شوند، لذا مسلمین باید هوشیار و مراقب باشند تا مبادا اتفاقی برای مسجد الاقصی و قبه الصخره نیفتد، این امر مورد تاکید خداوند متعال نیز هست، در سوره اسرا، خداوند متعال می‌فرمایند، باید مراقب باشید و این قطعه مبارک را که زمین‌های اطراف آن پر برکت است، بیفتد، لذا این پل آسمانی و نورانی بین مسجدالحرام و مسجدالاقصی نباید قطع شود.

لزوم هوشیاری و اتحاد مسلمین در مقابله با اقدامات صهیونیست‌ها

سید افقهی با بیان اینکه اگر این اتفاق تلخ رخ داد و مسجدالاقصی تخریب شد، گفت: در این صورت بعید نیست که دشمنان اسلام به مکه هم تجاوز کنند و خانه خدا را هم تخریب کنند، چراکه یکی از سناتورهای آمریکایی گفته بود ما باید با یک بمب کعبه مسلمین را منهدم کنیم چون آنجا مرکز شرارت و افراط گرایی مسلمین است (با تاکید بر اقدامات وحشیانه داعش).

وی در پایان تصریح کرد: بنابراین تمام مسلمانان که قدس را قبله اول خود می‌دانند، لازم است، به شدت از آن محافظت کنند، در مقابل دشمن متحد و با حضور پر رنگ خود و کمک به تقویت مقاومت اسلامی، چشم طمع دشمنان اسلام را قطع کنند.