میراث فرهنگی شاهرود حفظ شود/ ضرورت جلوگیری از تخریب کوچه ۴۰پیچ

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار مهر، فعالان میراث فرهنگی، اساتید دانشگاه، کارشناسان و اصحاب رسانه با محوریت راهکارهای ارتقا و نگهداری بافت تاریخی و قدیمی شهر شاهرود، بهره برداری از میراث فرهنگی و هسته مرکزی شهر میزگردی را به میزبانی تکیه تاریخی برنجی شاهرود برگزار کردند.

در این نشست پیرامون مباحثی مانند تخریب مسجد تاریخی امام حسن (ع)، ضرورت نگهداشت کوچه ۴۰ پیچ در میان بافت تاریخی شهر شاهرود، انتقال مفاهیم فرهنگی به نسل جوان، راهکارهای بهره برداری اقتصادی از بافت تاریخی و فرهنگی شاهرود با حضور کارشناسان امر مطرح شد.

میراث فرهنگی ماهیت یک منطقه است

نویسنده و فعال حوزه میراث فرهنگی با بیان اینکه میراث فرهنگی در واقع ماهیت یک شهر و جامعه محسوب می‌شود، گفت: ۳۰ سال پیش در شهر شاهرود طرح بهره برداری از باغ شهر به مثابه یکی از یگانه‌ترین طرح‌های میراث فرهنگی کشور با حضور مسئولان امر پیگیری شد اما در نهایت این طرح رها شد و متأسفانه خون دل‌های فعالان میراث فرهنگی این شهر نتیجه نداد که نشان می‌دهد شاهرود علی رغم ظرفیت‌هایی که دارد، نیاز به دلسوزانی در حوزه میراث فرهنگی دارد.

محمد مهدی قان بیگی با بیان اینکه باید راهی پیدا کرد تا اهمیت بافت تاریخی و فرهنگی شهر مسئولانه بیان شود، تاکید کرد: آموزش و آگاهی مردم و آشنایی آنها با ظرفیت‌های فرهنگی یک شهر در زمره الزامات ترویج میراث فرهنگی محسوب می‌شود چرا که مردم در این حوزه اولویت دارند و نباید چندان به اقدامات مسئولان دل بست.

وی با بیان اینکه فردی که در حوزه میراث فرهنگی مسئولیتی می‌گیرد باید با مسائل آشنا باشد، افزود: شاهرود دارای تپه چخماق با قدمت هشت هزار ساله است اما در کنار آن برای چند تن گندم، کشاورزی گسترده‌ای در این منطقه رواج دارد و علت آن هم این است که مردم بومی اطلاعی از ارزش‌های آن ندارند. گاهی مسئولان اقداماتی می‌کنند که گویا در گوش‌هایشان سرب وجود دارد و صحبت دلسوزان را نمی‌شنوند لذا باید از ظرفیت‌های شهری کمک گرفت تا مسئولان را نسبت به داشته‌های فرهنگی مطلع ساخت.

۴۰ پیچ نگهداری شود

فعال حوزه میراث فرهنگی شاهرود و متصدی موزه آب نیز با بیان اینکه میراث فرهنگی نامه شهرداری را برای تعریض کوچه ۴۰ پیچ شاهرود که در زمره بافت تاریخی و بسیار ماندگار شهر محسوب می‌شود، امضا کرده است، گفت: فقط چند شهر در کشور مانند اصفهان، تهران و.. هستند که کوچه آشتی‌کنان یا کوچه‌ای باریک مانند ۴۰ پیچ شاهرود دارند که با دشواری دو نفر از کنار هم عبور می‌کنند حال آنکه به جای بهره برداری از این بافت ارزشمند دستور تعریض آن داده شده است.

عبدالحسین برنجی با بیان اینکه بافت تاریخی شاهرود دارای ارزش تاریخی و فرهنگی بسیاری است، بیان داشت: شاهرود دارای بافت ارزشمندی است که دو ارزش تاریخی و مذهبی دارد و در یک محله به میزان چهار هکتار بین ۵۰ تا ۵۵ مکان مذهبی از جمله حسینیه، منبرخانه، تکیه و… وجود دارد که در نوع خود یگانه محسوب می‌شود و می‌بایست از آن به خوبی بهره برداری کرد.

وی با بیان اینکه تخریب مسجد تاریخی امام حسن عسکری (ع) یکی از مسائلی بود که با کج سلیقگی توسط مسئولان غیر بومی صورت گرفت، افزود: طبق نامه معاونت ریاست جمهوری تخریب این مسجد غیرقانونی شمرده شده و اداره اوقاف می‌بایست آجر به آجر عیناً مسجد را دوباره بازسازی کند اما در این بین هزینه‌های سنگینی به شهر و بافت تاریخی شاهرود وارد شد که مسئولان می‌توانستند جلوی آن را بگیرند.

شاهرود مهد سفال و فرهنگ

این فعال حوزه میراث فرهنگی با اشاره به اینکه لالجین همدان پایتخت سفال ایران است اما به دلیل داشته‌های شاهرود مانند سفال خاکستری دیرینه، این شهر می‌تواند مهد سفال کشور شود، تاکید کرد: اساتید بنام حوزه سفال مانند قان‌بیگی، رضا نوری، هوتن، فرتاش و… در این شهرستان فعالیت دارند اما سوال اصلی اینجا است که چند درصد از مردم شاهرود آثار این اساتید را در منزل دارند لذا باید در نظر داشت که مردم نیز در ترویج میراث فرهنگی نقشی حیاتی دارند.

محمد رضا مجاهدی مدرس معماری دانشگاه آزاد شاهرود و مسئول کمیته شهر انسان محور این شهرستان نیز در این نشست ضمن طرح این پرسش که چگونه می‌توان از بافت تاریخی یک شهر از لحاظ فرهنگی و حتی اقتصادی بهره‌مند شد، گفت: یکی از اقداماتی که می‌تواند در زمینه حفظ میراث فرهنگی مؤثر باشد این است که ما بتوانیم راهکارهایی را پیدا کنیم که مالکان خانه‌های قدیمی در مرمت و نگهداری آنها بکوشند.

وی افزود: مالکان شخصی خانه‌ها به دلیل مسائل و مشکلات اقتصادی حق دارند که بعضاً خانه‌ها را فروخته یا تخریب کنند لذا باید راهکاری را یافت که هم انگیزه‌هایی برای مالکان پدید آید و هم بتوانیم از تخریب یک بنای تاریخی که قدمت و فرهنگ شهرمان را تضمین می‌کند، جلوگیری کرد. امروزه متأسفانه مسائل و مشکلات اقتصادی بعضاً مالکان را به سمت تخریب یا فروش سوق می‌دهد لذا این بافت ارزشمند شهری در بستر تاریخ و روز مرگی از دست می‌رود.

مطالبه و پیگیری مردمی مؤثر است

عضو سابق شورای شهر و انجمن مهندسان نیز در این نشست با بیان اینکه یکی از مشکلات شاهرود بلاتصدی بودن آن است، گفت: مدت‌ها است که مسئولان این شهر بومی نیستند و اگر نگاهی به دهه‌های اخیر داشته باشیم فقط یک فرماندار بومی در این شهرستان حضور داشت که البته او هم اصالتی از میامی داشت و نه شاهرود؛ لذا یکی از مشکلات این است که ما از مسئولان بومی محروم هستیم در نتیجه شهر بلاتکلیف می‌شود.

احمد شریعتمدار تهرانی با بیان اینکه تخریب مسجد تاریخی امام حسن (ع) به دلیل فقدان ایمنی یک بهانه بود زیرا همین امروز در صورت وقوع زلزله ۹۰ درصد بافت مذهبی و تاریخی شهر شاهرود زودتر از مسجد امام حسن (ع) فرو می‌ریزد، بیان داشت: متأسفانه در زمینه نگهداری از بافت تاریخی شهر شاهرود اقدامات خوبی صورت نگرفته است از سوی دیگر مالکان بافت قدیمی شهر به دلیل غم نان و مسائل اقتصادی مجبور به فروش یا تخریب و ساخت و ساز در بافت تاریخی هستند در نتیجه باید اقدامی عاجل در زمینه نگهداشت بافت تاریخی و فرهنگی شهرستان صورت داد.

وی با اشاره به شائبه تخریب کوچه ۴۰ پیچ، افزود: مطالبات مردمی باید شکل گیرد تا بتوانیم بافت تاریخی شهر را حفظ کنیم بر طبق قانون اگر مردم نگذارند شهرداری حتی نمی‌تواند دست به دیوار خانه‌ها بزند چه برسد به کلنگ و اگر بخواهد بخشی را تخریب کند می‌بایست به صورت مستقیم از وزیر کشور دستور بگیرد در نتیجه برای حفظ بافت تاریخی ایجاد یک مطالبه و پیگیری مردمی می‌تواند بسیار مؤثر باشد از سوی دیگر باید خانه‌ها و بافت تاریخی شهر شاهرود شناسایی و بتوانیم برای احیای آنان سرمایه گذار جذب کنیم.

ضرورت ترویج نگاه گردشگری

رئیسی دانش آموخته رشته گردشگری نیز در این نشست طی سخنانی با بیان اینکه بافت تاریخی شاهرود کاربری‌هایی مانند میزبانی از رویدادهای فرهنگی مانند تئاتر، نمایشگاه و… و همچنین گردشگری را می‌تواند داشته باشد، گفت: نکته نخست به دلیل فقدان نگاه درست به این نوع کاربری در شاهرود غیرقابل بهره برداری است اما در زمینه گردشگری با توجه به بافت ارزشمند شهر شاهرود می‌توان اقدامات بی‌نظیری را با نوشتن طرح‌های توجیهی و اقتصادی انجام داد.

این فعال گردشگری با بیان اینکه جوانان بسیاری در حوزه شهر انسان محور در برنامه‌های محله گردی تک تک خانه‌های قدیمی شاهرود را ثبت و مشخصات آن را مورد بررسی قرار داده‌اند اما می‌بایست مورد حمایت قرار گیرند، بیان داشت: پژوهش‌هایی در شاهرود انجام شده که پتانسیل‌های خوبی در زمینه میراث فرهنگی محسوب می‌شود و می‌توان با تکیه بر آنها و نوشتن طرح‌های گردشگری پول‌های خوبی را به شهر سرازیر کرد.

وی افزود: باید مسیرهایی در شهر با توجه به بافت تاریخی تعیین شود که گردشگران چیزی فراتر از آنچه در شهر خودشان می‌بینند در شاهرود به تماشا بنشینند از سوی دیگر به واسطه اقلیم و پهناوری شاهرود و فاصله بین اقلیم‌ها، جاذبه‌های گردشگری درون شهری فرصت مناسبی است تا گردشگران به درون شهر آمده و در کنار توجه به بافت فرهنگی در این شهر پول خرج کنند.

کارهای مهمی در حوزه میراث فرهنگی شده است

مدرس دانشگاه و کارشناس حوزه معماری و مرمت نیز در این نشست ضمن اشاره به اقدامات شایان ذکری که در حوزه شناسایی و نقشه برداری از بازار و بافت تاریخی شهر شاهرود صورت گرفته است، گفت: شاهرود دارای ظرفیت‌های عظیمی است اما متأسفانه بسیاری از اقداماتی که صورت گرفت مورد حمایت مردم و مسئولان قرار نگرفت برای مثال در سال‌های دهه ۶۰ که موزه شاهرود به عنوان نخستین موزه معرفی شد، طرح باغ موزه برای نخستین بار مطرح شده بود اما متأسفانه مورد حمایت قرار نگرفت.

مجید ابوالفضلی با بیان اینکه موزه شاهرود در حالی در سال ۶۵ تا ۶۷ ایجاد و راه اندازی شد که بعضاً حتی درباره بلیط آن هم بحث بود، ابراز کرد: انتظار حمایت از طرح‌های حوزه میراث فرهنگی و مسئولان در زمره مسائلی هستند که می‌تواند از طرح‌های حوزه نگهداشت و ارتقای میراث فرهنگی حمایت کند.

وی افزود: کم کاری در حوزه میراث فرهنگی فقط در حوزه مسئولان نبوده بلکه مردم نیز مقصر هستند، افزود: داستان اقداماتی که در حوزه میراث فرهنگی صورت می‌گیرد روایتی غم بار است چرا که این دست اقدامات می‌بایست با همراهی و حمایت مردم و مسئولان همراه شوند.

مطالبات مردمی تقویت شود

کرامتی از دیگر فعالان حوزه معماری و میراث فرهنگی نیز در سخنانی کوتاه مطالبات مردمی در حوزه میراث فرهنگی را دارای اهمیت دانست و گفت: جمع پیگیر مسائل شهری و میراث فرهنگی به خصوص بافت تاریخی می‌بایست از یک جمع نخبگان دارای وزن تعیین شوند تا بتوانند در زمینه مطالبه گری اقدامات فاخری را به عرصه برسانند و جلوی هوچی گرانی که ورشکسته‌های سیاسی شهرمان محسوب می‌شوند بایستند.

در این نشست از نامه‌ای که در آن معاونت رئیس جمهور خطاب به رئیس اوقاف کشور در خصوص بازسازی عیناً مسجد تاریخی امام حسن (ع) شاهرود تذکر داده شده بود رونمایی شد همچنین امضای نامه‌ای در حمایت از نگهداری بافت تاریخی ارزشمند شاهرود توسط اعضا، از دیگر بخش‌های این میزگرد بود.