موانع سرمایه‌گذاری بخش معادن استان سمنان/ سد محکمی از جنس دولت

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: استان سمنان دارای سه مزیت ویژه است مزیت‌هایی مانند صنعت، معدن و گردشگری که در کنار کشاورزی کج دار و مریز درگیر خشکسالی و سرمازدگی توانسته‌اند در کنار خدمات تقریباً شش پنجم اشتغال استان سمنان را به خود اختصاص دهند اما کماکان موانع بسیاری بر سر راه بهره برداری و سرمایه گذاری در بخش صنایع به ویژه معدن فلزی قرار دارد که یکی از بزرگترین و محکم‌ترین های آن خود دولت و تفکر غالب مدیریتی استان سمنان است که نه توسعه متوازن را دنبال می‌کند و نه طرح و برنامه عملی برای جذب سرمایه گذار در بخش فرآوری معادن و معادن فلزی و… دارد.

سیمای معادن استان سمنان نشان می‌دهد که این استان دارای ظرفیت‌های عظیم معدنی است در گزارش صمت از سیمای معادن استان نوشته شده است: «در استان سمنان ۴۲ نوع ماده معدنی شناخته شده و بیش از ۶۲۶ معدن وجود دارد و سالانه بالغ بر ۲۲ میلیون تن مواد معدنی استخراج می‌شود که ذخیره قطعی معادن این استان حدود ۶۰۰ میلیون تن و ذخیره احتمالی آن‌ها حدود یک میلیارد تن است، البته بر اساس شواهد زمین‌شناسی پیش‌بینی می‌شود ذخیره معدنی این استان بیش از ۲.۵ میلیارد تن باشد» اما چه کسی باید برای این معادن سرمایه گذار بیاورد؟ مگر جز این است که دولتی‌ها در این بخش می‌بایست سیاست گذار و تسهیل گر باشند؟

فقدان آمایش و سرمایه پذیری

از طرف دیگر استان سمنان دارای رتبه اول از نظر تولید گچ، نمک، سلستین و زئولیت، رتبه دوم در تولید سولفات سدیم و رتبه سوم تولید زغال سنگ و کرومیت در کشور است و تقویت زیرساخت‌ها کمک‌کننده در تحقق شعار سال مبنی بر جهش تولید است. همچنین باید گفت بیشتر معادن ارزشمند فلزی در شرق و بیشتر معادن گچ و غیرفلزی در غرب استان قرار دارند از سوی دیگر ۶۰ درصد کل گچ کشور در سرخه است و ذخایرش نشان می‌دهد که سال‌های سال همچنان این رکورد در دست این شهرستان خواهد ماند.

از سوی دیگر میامی با ظرفیت‌های عظیمی که هر کدامشان مانند مس عباس آباد و کرومیت فرومد که ۲۰ درصد کل کرومیت ایران را شامل می‌شود، برای توسعه یک استان کافی هستند نمونه مشابه ظرفیت‌های عظیم در کوه زر دامغان است که معدن سنگ‌های زینتی و قیمتی است آن هم به اندازه‌ای که وقتی در این منطقه راه می‌روید زیر پایتان سنگ‌های رنگارنگ و ارزشمندی لگد می‌شوند! اما سوال اصلی اینجا است چرا این ذخایر نتوانسته همان روستای فرومد و کوه زر را توسعه دهد چه برسد به استان سمنان و شهرستان‌های هشت‌گانه آن!

این دقیقاً پاسخی است که مردم استان سمنان می‌خواهند در دولت سیزدهم به آن پاسخ داده شود. این دقیقاً همان موضوع فقدان آمایش درست، مزیت شناسی و در نتیجه سرمایه گذاری و شناساندن ظرفیت‌ها برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی است که سال‌های سال است استانداران متعدد استان می‌آیند و می‌روند و برای آن برنامه عملیاتی درستی ندارند زیرا اصلاً توسعه سرمایه گذاری در این استان، متوازن نیست و در نتیجه سمنان یک رشد کاریکاتوری از دهه ۷۰ تاکنون داشته است.

عدم استفاده از فرصت‌های درست

یک کارشناس حوزه بازار و سرمایه درباره علل ناکامی در جذب سرمایه گذاری بخش معدنی و مهمترین اقداماتی که دولت سیزدهم باید در سطح استان سمنان در این باره صورت دهد، به خبرنگار مهر، گفت: سهم ارزش افزوده بخش صنعت و معدن در سطح استان سمنان طی آمایش انجام شده توسط صمت در ابتدای سال ۹۴ در واقع ۱۸ درصد بوده است این در حالی است که سهم کشاورزی ۲۰، خدمات ۵۱ و بخش وزارت نیرو ۱۱ درصد را به خود اختصاص داده است تحقیقات نشان می‌دهد که با خشکسالی و سرمازدگی به خصوص از سال ۹۶ به بعد سهم کشاورزی قریب به پنج درصد کاهش و به بخش خدمات و صنعت افزوده شده است هرچند این میزان در بخش معدن چندان بالا نرفته است.

سهند عباسی با بیان اینکه شرایط استان سمنان نشان می‌دهد که بدون هیچ آمایش درستی هر کس با هر میزان سرمایه و استعداد و ظرفیت و توان در بخش خدمات ورود کرده، مشغول به کار شده حال آنکه معدن و صنعت دوگانه عظیم ثروت ساز استان هستند اما اکنون یک سوم اشتغال ایجاد شده در استان نیز متعلق به این بخش‌ها نیست این نشان می‌دهد که ما از فرصت‌های به دست آمده استفاده نکرده‌ایم.

وی با بیان اینکه نقشه آمایش درست معادن در استان سمنان وجود دارد اما متأسفانه ما فقدان یک ساز و کار جذب کننده سرمایه گذار از یک طرف و از سوی دیگر برند سازی هستیم، بیان داشت: متأسفانه وقتی کسی محصولات شما را با برند شما نشناسد و کسی نباشد که سرمایه گذار برای داشته‌های شما جذب کند، قطعاً موفق نخواهید شد و این بزرگترین مانع بر سر راه توسعه سرمایه گذاری معادن به خصوص در بخش‌های فرآوری صنعتی مرتبط با معادن است.

سمنان مهد معادن اما بدون بهره برداری درست

استان سمنان نیز معادن مهم زیادی در خود جای داده که گچ، سولفات سدیم، سنگ آهک، سنگ لاشه، گرانیت، مرمریت، سنگ‌آهن، نمک، بوکسیت، زئولیت، زغال‌سنگ، باریت، طلا، مس، کائولن، کرومیت، روی، فلورین و سلستین از جمله این معادن هستند. محصول تولیدی از سلستین یا همان استرانسیم که نوعی محصول فلزی به شمار می‌آید، در صنایع مختلف همچون ساخت لامپ‌های فلوئورسنت و لامپ تصویری تلویزیون‌های رنگی و همچنین ساخت آتش زنه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما مصرف این محصول به همین جا محدود نشده و در برخی از داروهای روان درمانی شاهد حضور این کانی معدنی هستیم. همچنین نیترات این کانی در تولید منورهای نظامی کاربرد دارد. اما اتفاقی که می‌افتد چیست؟ این محصول ارزشمند خام فروشی و در کشور چین روی آن کار می‌شود و دوباره باید همان را بخریم درست مانند کارشکنی‌هایی که مسئولان استان سمنان در زمینه سرمایه گذار کارخانه کاغذ کربنات پتاسیوم در شاهرود کردند و با اینکه این سرمایه گذار ۱۴ میلیارد تومان هزینه هم کرده بود از این استان رفت!

یک کارشناس معدن نیز که در سمنان فعالیت دارد می‌گوید: بزرگترین معدن سلستین بالای ۹۵ درصد کشور واقع در بخش اروانه، شهرستان سرخه استان سمنان است اما همه آن خام صادر می‌شود زیرا نتوانسته‌ایم به این معدن که با زحمت و خون دل در حال استخراج است با ورود سرمایه گذار جدید کمک کنیم که بتواند محصولش را در همان سرخه فرآوری و ارزش افزوده آن را بیشتر کند در نتیجه وی مجبور است که محصولاتش را خام بفروشد دقیقاً مانند مقوله‌ای که در فرومد رخ می‌دهد.

محسن بنی هاشمی با بیان اینکه سرمایه گذاران عمده‌ای مانند شستا و امین و ایران هولدینگ و… که بعضاً هزاران میلیارد تومان قدرت سرمایه گذاری دارند امروز نمی‌دانند که در سرخه سلیستین وجود دارد و این وظیفه کیست؟ آیا صنعت معدن، اتاق بازرگانی، استانداری و معاونت اقتصادی آن نباید درباره این موضوعات رایزنی کنند؟ آیا نباید یک اکیپ مذاکره کننده فقط در بخش سرمایه گذاری معادن خاص در استان راه اندازی شود؟ این وظیفه چه کسی است؟ خبرنگاران باید این کار را کنند؟ اگر قرار نیست اتاق بازرگانی که دایره معادن دارد و اصلاً کارش ارزیابی شرایط تجاری در بخش معادن است سالی پنج، ۱۰ حتی ۲۰ طرح اقتصادی را آماده و عرضه نکند چرا ساختمان با آن عظمت در سمنان باز است؟ چرا درب آن را نمی‌بندند؟

امان از موانع فرآوری

این دانش آموخته رشته معدن با بیان اینکه مشکل اینجا است که میانگین سنی معادن اقتصادی استانداری، مجموع هیئت مدیره اتاق بازرگانی و مسئولان مرتبط با سرمایه گذاری متأسفانه بالای ۵۵ سال است، بیان کرد: مشکل اینجا است که نتوانسته‌ایم یک فکر نو و تازه و جوان را به اقتصاد استان مرتبط کنیم. از دولت سیزدهم می‌خواهیم در بدو ورود اولاً کاری کند که ترکیب تمام بخش‌های مرتبط با اقتصاد استان عوض شود ثانیاً یک آمایش دوباره و جدی بدون حب و بغض انجام دهد سوم یک اکیپ رایزن اقتصادی و سرمایه گذاری را بیاورد تا جور کم کاری اتاق و استانداری و… را بکشند و بتواند سالی ۱۰ طرح توجیهی درست و حسابی، با عکس و تصویر ماهواره‌ای، مزیت سنجی، راه و انرژی و استعلام و حتی با چند زبان دنیا مانند چینی، روسی، عربی و… آماده کند که به محض ورود سرمایه گذار به استان ده طرح جلوی آن بگذارند.

علی تشنه دل رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سمنان اما با بیان اینکه کمبود آب و ضعف ساختارهای زیربنایی علت اصلی فرآوری نشدن ذخایر معدنی در این استان است، گفت: برای فرآوری ماده معدنی به آب نیاز است و اگر آب وجود نداشته باشد، فرآوری و در نتیجه، صادرات این مواد با مشکل مواجه می‌شود.

وی با بیان اینکه یکی دیگر از دلایل اصلی فرآوری نشدن مواد معدنی در استان سمنان ضعیف بودن ساختارهای زیربنایی است ساختارهای زیربنایی استان مانند برق، گاز و آب در ارائه خدمات به معادن استان بسیار ضعیف است که پراکندگی معادن یکی از دلایل اصلی آن عنوان می‌شود، تاکید کرد: در سال گذشته ۶۷ فقره گواهی کشف، ۱۳۴ فقره پروانه اکتشاف و ۶۲۸ فقره پروانه بهره برداری در بخش معدن استان سمنان صادر و برای پنج هزار و ۱۰۰ نفر نیز شغل ایجاد شده است.

رتبه‌ها باید سرمایه گذار بیاورند

حمید رضا علوی نایب رئیس اتاق بازرگانی سمنان نیز با بیان اینکه استان در زمینه مواد معدنی مانند گچ، سلستین، زئولیت، نمک رتبه اول جهانی دارد که صنایع راهبردی جهانی به این مواد معدنی نیازمند است، گفت: تا پایان سال گذشته بر اساس آمار دست کم ۳۰ درصد واحدهای معدنی استان با مشکلات متعدد زیرساختی مانند کم آبی، راه دسترسی و فرسوده بودن ماشین آلات خط تولید مواجه هستند که رفع این مشکلات می‌تواند منجر به توسعه اقتصادی در منطقه شود.

موضوع مطروحه توسط مسئولان استان سمنان اما زمانی مهم می‌شود که رتبه‌ها بتوانند سرمایه بیاورند! از صحبت‌های بالا بر می‌آید که ما در واقع سه مشکل اصلی در معادن استان سمنان داریم که دولت سیزدهم باید درباره آنها اقدام عاجلی کند زیرا در ۱۶ سالی که رئیس جمهور از استان سمنان هیچ قدمی در این رابطه برداشته نشد. نخست آمایش درست سرزمینی برای شناسایی مزیت‌های سرمایه گذاری در هر منطقه به صورت ریز ریز و جزئی، برند سازی، تسهیل شناساندن ظرفیت‌های استان سمنان برای جذب سرمایه گذار و در نهایت سومین مورد، ایجاد یک اکیپ رایزن اقتصادی که سالانه ده طرح در بخش معادن فلزی، ۱۰ طرح در فرآوری، ده طرح در صنعت و… به شکل درست ارائه کنند وگرنه استان در همین وضعیت کاریکاتوری باقی خواهد ماند.

امروز بیکاری بین شرق و غرب استان سمنان فاصله‌ای فاجعه بار دارد از سوی دیگر شکاف بین سرمایه گذاری صنعتی موجود در شرق و غرب استان هم معنی دارد است در نتیجه چاره‌ای جز حرکت به سمت ایجاد ظرفیت‌های جدید سرمایه گذاری مانند معادن و گردشگری و… نیست اما برای این امر هیچ عزم و اراده‌ای در استانداری سمنان دیده نشده است امیدواریم و فقط امیدواریم که دولت آتی بتواند استان را از این توسعه غیر اصولی و عقیم که وجود دارد، رها کند.