آسیب‌شناسی منطقه آزاد سیستان

گروه دانشگاه خبرگزارى دانشجو-احمد علی احمدی؛ * منطقه سیستان سال هاست با معضلات خشکسالی و ریزگرد‌ها و بیکاری و فقر و نبود صنایع اشتغال زا دست و پنجه نرم می‌کند.

با توجه به اینکه از دیر باز شغل اکثر مردم منطقه بر پایه کشاورزی و دامپروری بوده و با کمبود آب و خشکسالی‌های اخیر به یک معضل جدی تبدیل شده لذا باید چاره‌ای اندیشیده می‌شد تا به وسیله آن یک ثبات اقتصادی و اشتغال پایداری ایجاد و باعث شود که مردم امیدوار شده و از کوچ و مهاجرت در اثر نبود اشتغال جلوگیری شود.

منطقه آزاد سیستان یکی از طرح‌ها و برنامه‌هایی بود که مردم مطالبه داشتند و مسئولان نیز از سال‌های گذشته تا به امروز به دنبال آن بودند تا سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان به تصویب رسید.

اینکه چقدر منطقه آزاد توانایی و امکان اینکه منجر به جذب سرمایه گذار داخلی و خارجی شود، کمک به اقتصاد و تولید منطقه‌ای کند، به ایجاد زیرساخت و انتقال فناوری‌های پیشرفته کمک کند، ضمن جلوگیری از سود جویان و قاچاق به ایجاد یک اشتغال پایدار در خورشأن و شرافت مردم بومی کمک کند و اینکه تا چه حد بتواند به رفع نگاه امنیتی که به غلط از دیرباز به این خطه بوده کمک کند جای تأمل و واکاوی دارد. چرا که اگر به کارنامه و عملکرد دیگر مناطق آزاد فعال در کشور بنگریم خواهیم دید که از این اهداف تعریف شده برای مناطق آزاد فاصله گرفته اند با توجه به اینکه چند دهه از تاسیس برخی مناطق آزاد می‌گذرد.

منطقه آزاد سیستان هم از این قاعده مستثنی نیست چرا که همچنان با مشکلات عدیده زیرساختی من جمله جاده ارتباطی مناسب، حمل و نقل، بحران آبی، عدم گازرسانی مناسب و امثالهم روبه رو است.

اینکه چقدر مناطق آزاد بتوانند اثر بخشی بهتری داشته باشند نیازمند اقدامات کلان کشوری و منطقه‌ای هستند. به عنوان مثال مناطق آزاد خود گردان هستند و اگر در منطقه‌ای فاقد زیرساخت و امکانات مناسب منطقه آزادی تشکیل شود بنابر دلایل گفته شد و باتوجه به اینکه، منطقه آزاد از معافیت‌های گمرکی و عوارض بهره می‌برند مدیران منطقه در جهت تامین منابع مالی خود به ناچار به سمت واردات کالا‌ها و فروش املاک سوق پیدا می‌کنند و باعث شده از هدف تعیین شده خود دور شود. پس آسیب شناسی مناطق آزاد باتوجه به سیاست‌های ضعیف اقتصادی کشور باید صورت گیرد و موانع اصلی عدم تحقق اهداف مناطق آزاد رصد و حل شود.

توسعه زیرساخت، جذب سرمایه گذار و افزایش تولیدات منطقه‌ای و جلوگیری از سیستم غربی ارباب-رعیتی چرا که با وجود نیروی کار ارزان و سودجویی منفعت طلبان و صاحبان ثروت امکان تحقق آن وجود دارد.

از بحث نظارت بر مناطق آزاد نیز نباید غافل شد. تاکنون اقدامی که صورت گرفته جابه جایی مناطق آزاد از ریاست جمهوری به زیر مجموعه وزارت اقتصاد درآمده تا نمایندگان مجلس در بعد نظارتی امکان ورود پیدا کند، اما باید دید این اقدام تا چه حد موثر خواهد بود.

با توجه به مباحث گفته شده و نیاز بازار افغانستان و کریدور چابهار به میلک سیستان، در اصل موضوع ایجاد منطقه آزاد سیستان بحثی نیست. در واقع اگر در جایی مسئله‌ای داریم باید مسئله را حل کنیم نه به فکر پاک کردن صورت مسئله باشیم؛ و در آخر اینکه سیستان سرزمین طرح‌های نیمه تمام است. اگر روند اصلاح منطقه آزاد و حل مسائل آن انجام نشود شکی نیست که از تصویب منطقه آزاد تا اجرا و راه اندازی آن سال‌ها فاصله داشته باشیم.

 
*احمد علی احمدی-عضو کارگروه سیاسی و مطالبه‌گری بسیج دانشجویی دانشگاه زابل

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.