روایت تسنیم از نقش شهید صدوقی در دفاع مقدس / روحانی مبارزی که شخصاً به خط مقدّم جنگ و دیدار رزمندگان می‌رفتند

– اخبار استانها –

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری تسنیم از یزد، پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، بزرگ‌ترین حماسه قرن و نقطه آغاز بازگشت جهان اسلام به هویت راستین خویش بود. در این رخداد بی نظیر و سرنوشت ساز، عوامل گوناگونی نقش داشتند که نقش مبارزان و پیشگامان انقلاب، از اثرگذارترین آنها به شمار می‌آید. ازاین رو، بازشناسی این شخصیت ها، در حقیقت پرداختن به رکن اساسی انقلاب و ارج نهادن به آرمان های متعالی پیروان آن است و همان گونه که در به ثمر رسیدن انقلاب مؤثر بوده است، در تداوم آن نیز می تواند اثر بگذارد.

در این گزارش به سیره اجتماعی، سیاسی از زندگانی فقیه فداکار و عالم وارسته، آیت الله شهید شیخ محمد صدوقی _اعلی الله مقامه الشریف _ که یکی از محورهای انقلاب شکوهمند اسلامی، از بزرگ مردان حوزه علمیه و از شهیدان محراب است، می‌‌پردازیم.

ولادت و تحصیلات

حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد صدوقی رحمه الله، در سال ۱۳۲۷ ه. ق، برابر با ۱۲۸۵ شمسی، در خانواده ای روحانی در یزد متولد شد. در هفتمین بهار عمرش، غبار یتیمی بر چهره اش نشست و در ۹ سالگی، مادر گرامی اش را نیز از دست داد. از آن پس، پسر عموی ایشان، آقا میرزا محمد کرمانشاهی، از علمای برجسته یزد، سرپرستی او را به عهده گرفت. آیت الله شهید صدوقی رحمه الله، از اصیل ترین خانواده های استان یزد بود و اجداد و پدرانش، عالمان نامدار و خدمتگزار دین اسلام بوده اند.

شهید صدوقی رحمه الله هوش و استعداد بسیار بالایی داشت و از همان دوران کودکی، آثار نبوغ در ایشان مشاهده می شد. بنابراین، با ذوق و علاقه فراوان به کسب دانش روی آورد و حوزه علمیه را برای تحصیل برگزید. ایشان تحصیلات ابتدایی حوزه را تا لمعتین و قوانین، در مدرسه «عبدالرحیم خان» یزد فرا گرفت و برای تکمیل پایه سطح، در سال ۱۳۴۸ ه. ق به مدرسه امام صادق علیه السلام اصفهان رفت ولی به دلیل مشکلات و کمبودهایی برای اقامت در این شهر، به یزد بازگشت.

وی که تشنه یادگیری معارف اسلامی بود، در سال ۱۳۴۹ ه. ق، برابر با ۱۳۰۷ شمسی، برای ادامه تحصیل، با خانواده خود به قم آمد و ۲۱ سال در جوار کریمه اهل بیت علیهاالسلام به تحصیل پرداخت تا اینکه در شمار علمای برجسته و مجتهدان نامدار حوزه علمیه قم قرار گرفت.

آیت‌الله شهید صدوقی رحمه الله، از بدو ورود به شهر قم، توجه علما و استادان حوزه علمیه، به ویژه مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی رحمه الله، بنیان گذار حوزه علمیه قم را به خود جلب کرد.

پنجمین شهید محراب، درباره استادان خود می گوید: پس از فوت مرحوم آیت الله حائری، قسمت عمده کارهای حوزه به دوش ما افتاد و علاوه بر تولیت مدارس و تقسیم شهریه‌های طلاب که زیر نظر بنده بود، تدریس هم داشتم و حداقل چهار، پنج درس می گفتم و به درس آقایان آیت الله خوانساری، آیت الله حجت، آیت الله صدر و آیت الله بروجردی می رفتم.

ایشان در زندگی نامه خود، از حلقه درس آیت الله العظمی امام خمینی رحمه الله در قم نیز با شوق فراوان یاد می کند: امام خمینی در تدریس فلسفه و عرفان، فقه و اصول، استاد اول شناخته می شدند. در آن وقت امام خمینی یکی از مدرسین بسیار مبرز حوزه بودند که همه، ایشان را به عنوان اینکه یک آقای فوق العاده‌ای است، می‌شناختند. تدریسشان هم خیلی بالا گرفت و با اینکه مراجع هم بودند، ولی تدریس ایشان در قم اولویت پیدا کرد. بنده در سال ۱۳۴۹ ه. ق که وارد قم شدم، دو سه روز پس از ورود، با امام خمینی آشنا شدم و کم کم آشنایی ما بالا گرفت و به رفاقت کشیده شد و گاه در تمام مدت شبانه روز با ایشان بودم.

مبارزه علیه رژیم پهلوی

شهید صدوقی رحمه الله، از جنبش های انقلابی _ اسلامی مخالف با رژیم پهلوی پشتیبانی می‌کرد، در تقویت آنها می‌کوشید و در شرایط دشوار، پناهگاه آنان بود. برای نمونه می‌توان به پشتیبانی ایشان از جنبش فدائیان اسلام اشاره کرد. فرزند آیت الله صدوقی در این باره گفته است:

زمان فدائیان اسلام، ایشان (شهید صدوقی رحمه الله ) با آنان تماس نزدیک داشتند. حتی نواب صفوی در آن زمان خفقان، (تنها جایی که به عنوان پناهگاه اختیار می کرد، منزل پدرم بود.)

آیت الله خلخالی رحمه الله نیز به این مطلب اشاره کرده و گفته است: ۱۳۳۰ فدائیان اسلام از جمله مرد شماره دو آن، آقای سید محمد واحدی، مورد تعقیب رکن دو شهربانی قم در سال ۱۳۲۹ ( قرار گرفت و ایشان به منزل آیت الله صدوقی پناه آوردند.

مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای(مدظله العالی) نیز درباره حمایت های شهید صدوقی رحمه الله از مبارزان که سبب تقویت روحیه آنان می شد، سخن گفته است. ایشان خاطره ای از دوران تبعید خود در ایرانشهر، بیان می کند و می‌فرماید: «در آن دوران که ما در تبعید بودیم، در ایرانشهر، با وجود اختناقی که در آن دوران وجود داشت، ایشان با جمعی از دوستانش از یزد حرکت کردند و علی رغم پیری، راه طولانی را پیمودند و به ایرانشهر به دیدن ما آمدند، چنان که به دیدن دیگر تبعیدیان نیز رفته بودند. آمدن ایشان، یک کمک روحی بسیار بزرگی برای ما در آن روز محسوب می شد.»

رژیم پهلوی در سال ۱۳۴۱ لایحه ای در مورد انتخاب شوندگان در انجمن های ایالتی و ولایتی تصویب کرد که خلاف قوانین اسلامی بود. ازاین رو، مراجع و علما به مخالفت با آن برخاستند که شهید صدوقی در این رویارویی، نقش بسیار مهمی داشت. همچنین این شهید مبارز، در برابر لوایح شش گانه رژیم که طرحی امریکایی بود و به انقلاب سفید پهلوی شهرت یافته بود، قاطعانه ایستاد. حتی در برابر مأموران ساواک، مخالفت خود را با این لوایح آشکارا اظهار داشت و از اقدام های خود بر ضد آن طرح سخن گفت. وی خطاب به ساواک فرموده بود: «ما هم علنا نقشه خود را گفتیم و کارهایی را که انجام داده بودیم و اطلاعیه ها و تلگرافات را، همه را نشان دادیم و گفتیم در این راه تا آخر ایستاده هستیم. هر اقدامی که قرار است از طرف ساواک نسبت به ما[انجام] بشود، زودتر انجام بدهید.

نقش آیت الله صدوقی در انقلاب اسلامی

شهید صدوقی رحمه الله، در گسترش و هدایت انقلاب اسلامی نقش بسیار برجسته و درخشانی داشت. ایشان در آغاز جوانی و در نخستین روزهای اقامت در حوزه علمیه قم، با حضرت امام خمینی رحمه الله آشنا شد و این رابطه سال ها ادامه یافت. هم نشینی دائم و همکاری نزدیک با رهبر بزرگ انقلاب اسلامی، شهید صدوقی را در جایگاه یکی از رهبران انقلاب قرار داد. ایشان در جهت ایفای نقش خود، استوار گام برمی داشت، از جنبش ها و شخصیت های انقلابی پشتیبانی می کرد، با برنامه‌های ضد اسلامی رژیم پهلوی به مبارزه برمی خاست و در حوادث دردناک، مانند کشتار روحانیان در مدرسه فیضیه و تبعید حضرت امام خمینی رحمه الله در سال ۱۳۴۲ ، بیانیه صادر می کرد.

با اوج گیری انقلاب اسلامی در ایران، خشونت و شدت عمل نیروهای دولت پهلوی در سرکوب مردم افزایش یافت که به شهادت عده زیادی از مردم انقلابی در شهرهای مختلف ایران انجامید.

این مجاهد خستگی ناپذیر، برای اوج گیری بیشتر انقلاب و گسترش آن در تمامی استان های ایران، در چهلمین روز شهدای تبریز ( ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ ) یاد آنان را گرامی داشت. این یادبود، سرآغاز خیزش عمومی در یزد بود. در پایان این جلسه که آیت الله صدوقی رحمه الله آن را هدایت می کرد، شرکت کنندگان راه پیمایی کردند که با اقدام خشونت بار دولت پهلوی، عده‌ای به شهادت رسیدند.

نقش شهید صدوقی در دفاع مقدس

آیت الله شهید صدوقی رحمه الله با آغاز جنگ تحمیلی نیز به دفاع مقدس پرداخت و به بسیج رزمندگان، گردآوری کمک های مردم و تقویت معنوی سپاه اسلام همت گماشت. در چندین عملیات، از جمله در عملیات پیروزمندانه فتح خرمشهر نیز حضور داشت. شهید صدوقی، به جبهه‌های جنگ بسیار اهمیت می داد و با وجود کهولت سن، بارها در سنگرها حاضر شد. با کسالت یا پس از مرخصی از بیمارستان، شخصاً به خط مقدّم و دیدار رزمندگان می‌رفتند و روزهایی چند، با رزمندگان هم‌نشین بودند و به آنان روحیه می دادند. کمک های مستقیم مادی ایشان به مسئولان جبهه و جنگ، از میلیون ها تومان تجاوز می‌کرد.

شاید دیگر شخصیت های برجسته، از جمله مسئولان دولتی نیز چون ایشان در این حماسه و مقاومت بزرگ شرکت کرده باشند، ولی آنچه نقش شهید صدوقی رحمه الله را از فعالیت های نظامی افراد سرشناس جدا می سازد، حضور عارفانه و خاضعانه ایشان در کنار رزمندگان اسلام است.

رهبر بزرگوار انقلاب، آیت الله خامنه ای نیز در همین زمینه می فرماید: «مردم، خاطره حضور این مرد در میدان های مبارزه علیه رژیم جبار گذشته و نیز حضور این مرد در میدان های جنگ با رژیم حاکم بغداد را از یاد نخواهند برد. این مرد کسی بود که سالیان دراز مبارزه کرده بود و همچنان مبارزه می کرد تا شهید شد.»

شهادت در محراب عبادت

آیت الله صدوقی، این بزرگ مرد انقلاب، در یکی از جمعه های ماه مبارک رمضان، در ۱۱ تیر سال ۱۳۶۱ ، در محراب عبادت با خون خویش وضو ساخت و به دیدار معشوق شتافت. آن روز، خطبه های جمعه را در پایگاه مبارزه و عبادت، مسجد ملااسماعیل اقامه کرد و درحالی که روزه دار بود، درباره ترویج اسلام و انقلاب سخن گفت. سپس بر ارادت خود به امام خمینی رحمه الله، تأکید کرد. آن گاه به نماز ایستاد و در آخرین کلام فرمود «ای امام! امر، امر توست، فرمان، فرمان توست». این عالم فرزانه پس از پایان نماز عصر، مسجد ملااسماعیل را ترک کرد و در حال پوشیدن کفش هایش بود که جوانی از پشت سر، گردن ایشان را محکم گرفت. محافظان آیت الله صدوقی ابتدا گمان کردند که آن جوان قصد بوسیدن صورت ایشان را دارد، ولی هنگامی که خواستند این مهاجم را از امام جمعه جدا کنند، انفجار مهیبی رخ داد.

در پی این انفجار، قسمت های پشت بدن، ستون فقرات و شکم و پاهای ایشان آسیب دید و پیش از اینکه به بیمارستان برسد، به لقاءالله پیوست. پیکر مطهر این مجاهد الهی در مسجد روشه محمدیه یزد به خاک سپرده شد.

دیدگاه شخصیت ها درباره شهید صدوقی رحمه الله

امام خمینی رحمه الله

در نخستین دیداری که روحانیان یزد با حضرت امام رحمه الله در قم داشتند و جز آقای صدوقی، دیگر بزرگان اهل یزد بودند، امام فرمود: «آقای صدوقی نور چشم من است و ما به شمار انگشت، چنین روحانیونی داریم و ایشان در انقلاب اسلامی نقش اساسی داشته و می توانم بگویم که محور این انقلاب بوده است.»

در پیام حضرت امام خمینی رحمه الله به مناسبت شهادت آن فقیه فداکار آمده است: «شهید صدوقی عزیز، شهید بزرگی [است] که در تمام صحنه های انقلاب حضور داشت و یار و مددکار گرفتاران و مستمندان بود و وقت عزیزش صرف در راه پیروزی اسلام و رفع مشکلات انقلاب شد و برای خدمت به خلق و انقلاب سر از پا نمی‌شناخت. هرجا زلزله می‌شد، شهید صدوقی برای ترمیم خرابی‌ها آن قدر که توان داشت، حاضر [می شد]. هرجا که سیل می آمد، او بود که در صف مقدم برای دستگیری خلق خدا حاضر بود. در جبهه ها او و دوستان او و امثال او بودند که هرچند یک دفعه سرکشی کرده و آرامش قلب خلق الله بودند. این جانب، دوستی عزیز که بیش از سی سال با او آشنا [بودم] و روحیات عظیمش را از نزدیک درک کردم، از دست دادم و اسلام، خدمتگزار متعهد و ایران، فقیهی فداکار و استان یزد سرپرستی دانشمند را از دست داد و در ازای آن، به هدف نهایی که آمال شهیدان است، نزدیک شد.

آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی

این عالم ربانی که یکی از ارکان اسلام و بانیان انقلاب اسلامی ایران بود، با مبارزات خود در دوران اختناق و مقاومتش در برابر دشمن و با ایثار و فداکاری اش پس از انقلاب و حضورش در همه صحنه های حساس و سازنده، سند افتخاری برای جامعه روحانیت و نمونه ای از یک عالم مبارز و مجاهد اسلام بود. وجود بابرکت او می توانست در عرصه پیکار حق علیه باطل، کارساز و مشکل گشا و رهنما باشد و حیات پربرکتش مشحون از جلوه های مبارک حیات طیبه ای اسلامی بود و از شهادت بیمی نداشت و با حضور خود و عمل صالح خود، آمادگی اش را برای شهادت اعلام می کرد.

شهید بهشتی رحمه الله

ما هر کاری که می خواستیم در سطح مملکت انجام دهیم، ابتدا با حضرت آیت الله صدوقی مشورت می کردیم و اگر ایشان موافق بودند، آن را در سطح مملکت به اجرا درمی آوردیم.