مهم‌ترین موانع تولید؛ خلأ قوانین حمایتی، بوروکراسی و عدم صادرات

مصطفی مکارم در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به نام‌گذاری شعار سال توسط مقام معظم رهبری بیان کرد: مبحث فضای اقتصاد، تولید و نوآوری چندین سال است که توسط مقام معظم رهبری مطرح می‌شود و این نشان می‌دهد این مسئله و اهمیت آن مربوط به دیروز و امروز نیست.

کارشناس حوزه دانش‌بنیان گفت: نکته مهمی که امسال رهبری بر آن تاکید کرده‌اند بحث برطرف کردن موانع تولید و توجه بسیار بیشتر بر بحث تولید است، با توجه به اینکه شرایط در کشور ما به گونه‌ای است که با تحریم روبرو هستیم و با محدودیت‌هایی از جمله محدودیت‌های مالی مواجه هستیم، از همین‌رو باید نیازهای کشور را خود مبتنی بر مزیت‌های رقابتی تأمین کنیم و این تولید زمانی می‌تواند اتفاق خوبی را رقم بزند که هزینه تمام شده معقولی را داشته باشد.

بوروکراسی مانعی مهم بر سر راه تولیدکنندگان

وی افزود: یک بخشی از هزینه تمام شده هر کسب و کاری هزینه تمام‌شده وقت و انرژی کسانی که این کسب و کارها را راه‌اندازی کرده‌اند، است. بر طرف کردن این موانع بیشتر مربوط به بخش اداری است، لذا این مسائل جزو اولویت‌هایی است که در سال جدید باید برطرف شوند.

مکارم با اشاره به اینکه موانع در بخش اداری بسیار زیاد است، بیان کرد: این موانع از گرفتن یک مجوز برای یک شرکت مانند ثبت شرکت آغاز و تا گرفتن استانداردهای لازم تا امکان انتشار محصول در جامعه را شامل می‌شود.

کارشناس حوزه دانش‌بنیان گفت: شرکت‌هایی وجود دارند که محصولات بسیار خوبی را دارند اما یک تا چند سال به‌دنبال گرفتن مجوز هستند، برخی شرکت‌ها حتی بعد از اخذ مجوز برای بکارگیری محصول در سیستم‌های اداری و غیر ادارای با موانع غیر رسمی روبرو می‌شوند، به طور مثال محصولات تولیدی ایران به خاطر منافع شخصی برخی افراد که نمونه مشابه آن محصول را وارد ایران کرده‌اند اجازه گسترش پیدا نمی‌کنند.

مکارم با اشاره به موانع زیرساختی کسب و کار اظهار کرد: زیرساخت‌ها شامل مواد اولیه، تکنولوژی، دستگاه و حتی بحث تراکنش‌های مالی است که وابسته به بحث واردات است، لذا باید فرآیند به دست آوردن این موارد تسهیل شود.

خلأ قوانین حمایتی برای تولیدکنندگان

کارشناس حوزه دانش‌بنیان بیان کرد: برخی از قوانین ما در رابطه با بحث‌های حمایتی مانند بحث‌های بیمه، مالیات و حقوقی و قضائی بسیار قدیمی شده‌اند و این قوانین باعث شده هزینه تمام‌شده برخی از محصولات بسیار گران تمام شود.

وی افزود: در همه جای دنیا برای تولیدکنندگان و کارآفرینان شرایط ویژه تسهیل‌کننده و فرآیندهای بخششی ویژه‌ای در نظر گرفته می‌شود که متأسفانه این موارد در کشور ما وجود ندارد، لذا زمانیکه هزینه تمام شده برای تولیدکننده گران تمام شود، تولیدکننده به سمت دلالی و واسطه‌گری سوق داده خواهد شد.

مکارم با اشاره به بحث‌های مالی و تأمین سرمایه اظهار کرد: تأمین سرمایه به عنوان یکی از موارد مهم حوزه اقتصاد و تولید شناخته می‌شود که کمک بسیار فراوانی می‌کند، در بحث تأمین سرمایه نباید پول گران را وارد کرد یعنی پولی که در صد سود آن بسیار بالا است، چرا که این موضوع هزینه تولیدکننده را بسیار بالا می‌برد.‌

وی افزود: لذا در بحث سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر و تأمین مالی با سود کم همراه با نظارت بالا می‌توان فرآیند تولید را در کشور ارتقا داد.

کارشناس حوزه دانش‌بنیان گفت: همانطور که موانع کسب و کار را برطرف می‌کنیم باید فرهنگ کسب و کار را هم در کشور ایجاد کنیم تا فرآیند تولید خصوصاً تولیدهای نوآورانه در کشور رشد پیدا کند.

مکارم با بیان اینکه بومی‌سازی فناوری‌ها یک کار تخصصی است، اظهار کرد: برخی از مواقع برای بومی‌سازی فناوری‌ها باید هزینه بسیار گزافی پرداخت شود که در برخی از فناوری‌ها توجیه بومی‌سازی به لحاظ اقتصادی وجود ندارد، ولی به طور کلی اگر هر کشوری در حوزه نوآوری‌ها، فناوری‌ها، تکنولوژی‌ها و ابزارهای مورد نیاز سرمایه‌گذاری کند به طور قطع با نگاه صادرات می‌تواند ارزش افزوده بسیاری را ایجاد کند.

وی افزود: سرمایه‌گذاری در حوزه فرآیندهای فناوری باعث ایجاد افزایش سرانه ناخالص ملی و افزایش صادرات فناوری در آینده خواهد شد، اما باید توجه داشت که بومی‌سازی در ابتدا باید مبتنی بر منطق اقتصادی باشد.

کارشناس حوزه دانش‌بنیان با اشاره به علل برخی از شکست‌ها در بخش تولیدات داخلی، گفت: چندین عامل باعث شکست در برخی از تولیدات می‌شود که مهمترین آن اندازه بازار است، تولید داخلی که برای اندازه کوچک در سطح کشور انجام می‌شود، در بلند مدت نمی‌تواند اقتصاد خود را بچرخاند.

وی افزود: زمانی می‌توان تولید ملی را ارتقا داد که بتوانیم فرآیندها را به سمتی ببریم که در کنار تأمین نیازهای داخلی بحث صادرات را هم مدنظر داشته باشیم.

مکارم اظهار کرد: در کشور ما عملاً فرهنگ مصرف محصولات داخلی وجود ندارد و این به خاطر این است که برخی مواقع در بحث تولیدات داخلی به واسطه اینکه برخی تولیدکنندگان محصولاتی را به مصرف کنندگان ارائه داده‌اند که عملاً ناراضی بوده‌اند، لذا هنوز تمایل به مصرف محصولات داخلی وجود ندارد.

شبکه‌های توزیع در کشور ما ضعیف است

وی با بیان اینکه متأسفانه شبکه‌های توزیع در کشور ما ضعیف است، گفت: تولیدکنندگان نمی‌توانند محصولات تولیدی خود را به طور صحیح به دست مصرف‌کننده برسانند، زیرا فرآیند تولید امر بسیار سختی است و خود تولیدکنندگان نمی‌توانند محصول را به دست مصرف‌کننده برسانند.

مکارم افزود: همچنین ریسک‌پذیری و عدم اعتماد مدیران در کشور ما نسبت به محصولات داخلی بسیار پایین است، علاوه بر این رانت‌هایی وجود دارد که برخی خیلی تمایل ندارند تا تولیدات داخلی توسعه پیدا کند چرا که بحث واردات برای برخی بسیار جذاب‌تر است.

کارشناس حوزه دانش‌بنیان گفت: بحث بازارسنجی و محاسبه نیاز بازار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، تولید داخلی زمانی اتفاق می‌افتد که به مزیت رقابتی منطقه‌ای، ناحیه‌ای و شهری که آن محصول تولید می‌شود توجه شود.

وی افزود: بحث تکنولوژی‌ها و روش‌های نوین تولید بسیار اهمیت دارد، برای جذب مخاطب و کسب ارزش افزوده بالا باید سعی کنیم تا آن محصول را ارزان یا مناسب تولید کنیم.

مکارم در انتها گفت: سیاست‌گذاران باید فرآیند را به سمتی پیش ببرند که هزینه تولید، زمان تولید و زمان رسیدن محصول به دست مصرف‌کننده را براساس قوانین و مقرراتی که وضع می‌کنند کاهش دهند، همچنین در حوزه بازرگانی و ارتباط با جامعه جهانی و صادراتی باید حمایت‌هایی صورت بگیرد.